frear

Για το βιβλίο της Ευσταθίας Δήμου «Λευκό τοπίο» η – γράφει η Λίνα Φυτιλή

Ανακινώντας το τοπίο της γραφής
Ευσταθία Δήμου, Λευκό τοπίο, Ενύπνιο, Αθήνα 2024.

Τριάντα δύο μικρές ιστορίες που κινούνται στο μεταίχμιο του διηγήματος και της ποιητικής πρόζας, μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, με αφαιρετική διάθεση, καταθέτει η Ευσταθία Δήμου στο βιβλίο της Λευκό τοπίο, που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2024, από τις εκδόσεις Ενύπνιο. Πίσω από τριτοπρόσωπες αφηγήσεις, παρατηρούμε ζωές που βυθίζονται πότε στον χώρο των αναμνήσεων πότε στον χώρο της καθημερινής εμπειρίας και τριβής πότε στην ανυπαρξία, σώματα που αφήνονται στη φθορά και στην πλαδαρότητα. Στις σελίδες της ζωντανεύουν άνθρωποι, που ενίοτε ζώντας φυλακισμένοι στο κελί μιας αφύσικης αναμονής, περιμένουν τη ζωή να περάσει, όπως μία ακόμη μέρα.

Η Δήμου, με παρατηρητικό μάτι και λιτή γλώσσα, καταγράφει επεισόδια και σκηνές, αναμειγνύοντας εντυπώσεις και αποχρώσεις, τοποθετώντας τη μία μες στην άλλη∙ απεικονίζει τοπία άτιτλα, που το ένα διαδέχεται το άλλο, μέσα από σπονδυλωτές αφηγήσεις, κινούμενες σε έναν λεπτόρρευστο χρόνο.

Περιγράφει τη γλώσσα των φυτών, τους υπόγειους έρωτες που ανθίζουν κάτω από το χώμα, ανομολόγητες ενώσεις, όνειρα που διαρκούν πολύ, ανάμεσα σε χειροκροτήματα κι αδέξια κομμάτια ζωής, ευκαιρίες χαμένες, βίους, όπου οι πρωταγωνιστές τους γίνονται κομπάρσοι. Κάποιες φορές η ακινησία θριαμβεύει, ο θάνατος εμφανίζεται αιφνίδια.

«Αύριο κλείνει τριάντα χρόνια πεθαμένος. Είναι στην ακμή του θανάτου του. Σε λίγο μεσήλικας και μετά γέρος. Αγωνιά γι’ αυτό που θα ακολουθήσει. Ακούει διάφορα να λέγονται για το περίφημο μετά. Εκείνο όμως που περισσότερο τον κάνει να ριγεί και να φοβάται είναι μήπως γυρίσει στην κόλαση της προηγούμενης ζωής του». ( σελ. 18)

Η Ευσταθία Δήμου καταγράφει κρίσιμα παιχνίδια της ανθρώπινης φύσης, όπως η αναμέτρηση με τον εαυτό, που κάποτε γίνεται μονόδρομος, αγάλματα πολεμιστών που νοσταλγούν τον σάλαγο της μάχης, χαρές που περνούν απαρατήρητες και καταλήγουν να μεγαλώνουν λυπημένες.

Σε όλο το βιβλίο, η μοναξιά των ηρώων κυριαρχεί και ξεδιπλώνεται μέσα από το εξασκημένο βλέμμα της παρατήρησης, σαν τις ακούραστες σκιές που συνοδεύουν τους ανθρώπους τους. Μέσω των ιστοριών της, περιπλανιόμαστε σε δρόμους που γυρίζουν πίσω, ενώ οι άνθρωποι, που τους διανύουν φαίνονται ακίνητοι, απολιθωμένοι.

Η γραφή απασχολεί έντονα τη συγγραφέα, οι λέξεις αναζητούν μέσα από τα μικροδιηγήματα αυτά την πραγματική διάστασή τους. «Μια λέξη είναι αυτό που δηλώνει και αυτό που δεν δηλώνει», γράφει (σελ. 34), ενώ παρακάτω οι λέξεις μετατρέπονται στις «μαύρες πέτρες της φυγής» (σελ. 36).

Οι αφηγήσεις της εστιάζουν σε στιγμιότυπα, όπου συμπυκνώνονται ονειρικά στοιχεία, αιωρούμενα σε μια εποχή στυγνή και κατακερματισμένη. Η Δήμου μοιάζει ν’ αφήνει λευκά ίχνη σε άγνωστους δρόμους, ανακινώντας το τοπίο της γραφής –στίγματα που προσδιορίζουν– την άδεια σελίδα. Αυτό ακριβώς είναι το λευκό τοπίο, ένα κενό που δε γεμίζει εύκολα, η αγωνία του συγγραφέα κι η απροσδιοριστία του κειμένου.

Οι εικόνες που διαδέχονται η μία την άλλη, μας λέει μέσα από τις σύντομες ιστορίες της η Δήμου, προδίδονται τελικά από τις καθοριστικές αλλαγές που επιφέρει ο χρόνος, η ίδια η γλώσσα, η βιαιότητα της ζωής, ο έρωτας κι ο θάνατος, στο μέτρο ενός σύμπαντος, που χαρακτηρίζεται από σπατάλη ενεργειών, σε μια εποχή υπέρμετρα, ωφελιμιστική.

⸙⸙⸙

[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Φωτογραφία: ©Isabel Quintanilla (1938-2017). Δείτε τα περιεχόμενα του δωδέκατου ηλεκτρονικού μας τεύχους εδώ.]

Σε λίγο καιρό κοντά σας με νέο ηλεκτρονικό τεύχος στο mag.frear.gr

Mag.frear.gr – Τα ηλεκτρονικά μας τεύχη