Φωνές από το παρελθόν
Στο τέταρτο ποιητικό της βιβλίο η Μαρία Γερογιάννη, το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μανδραγόρας, με τον ευρηματικό τίτλο Ερωτεύτηκε τον Καρυωτάκη γιατί ερωτεύτηκε την Πολυδούρη, ανιχνεύουμε εικόνες της ζωής, που μέσα από την αφαιρετική διάθεση, τη λιτότητα, την ειρωνεία, ωθούν την πραγματικότητα ν΄ αποκαλυφτεί όπως ακριβώς είναι: άλλοτε σκληρή, αμφίσημη, ερωτική, άλλοτε πιο ανάλαφρη.
Στα περισσότερα ποιήματα, η δυναμική του λόγου υπερισχύει, ιδίως στα ολιγόστιχα, όπου οι ιδέες, η εκφραστική κι ο ρυθμός συνυπάρχουν.
«Ουδέν κακό
τα σωσίβια ρυπαίνουν –
διαμαρτύρονται οι ακτές
Χορός:
Οι νεκροί ανακυκλώνονται», (σελ. 25)
Ο ερωτισμός, υπόγειος αλλά σθεναρός, εξυψώνει την ανθρώπινη φύση, υποδηλώνοντας τις αντιφάσεις της. Ο έρωτας δεν είναι εύκολη ιστορία, μας λέει με τον τρόπο της, η ποιήτρια. Έτσι στο ποίημα «Σ΄ αγαπώ», η ειρωνεία κυριαρχεί: «Όταν σου ʼδινα το πορτοκάλι μου, δεν μ΄ άρεσε το μήλο σου», σελ 10.
Στο επίκεντρο, ο Καρυωτάκης κι η Πολυδούρη περιφέρονται σαν σκιές, μετρώντας τις απώλειες του αξέχαστου έρωτά τους, καθώς η ποιήτρια τους δίνει φωνή κι υπόσταση, λόγο και παρουσία.
«Εκεί στην Πρέβεζα,
το κωδωνοστάσιο απέναντι στο παράθυρό σου
έφταιξε
κι η σφαίρα, Καρυωτάκη, διέσχισε το ρήγμα του μυαλού σου
ή μήπως μια φωτογραφία σου σ’ ένα συρτάρι
έκλεινε άνοιγε τη μέρα σου;
Τζαζ σε Ιρλανδέζικη παμπ στη Νέα Υόρκη
θα εξοστράκιζε τη σφαίρα; (Αλλού, σελ. 33)
Σε αρκετά σημεία, ο λόγος της Γερογιάννη γίνεται αποφασιστικός, αιχμηρός, δεν παύει να εκπλήσσει. Γυναικείες μορφές παρελαύνουν από τα ποιήματα, με τις οποίες η ποιήτρια συνομιλεί ανιχνεύοντας τις κρυφές τους σκέψεις –πρόσωπα που τα κατάπιε η εποχή αλλά άντεξαν στον χρόνο, όπως η Κλυταιμνήστρα, η Silvana Mangano, η Κασσιανή, ή ένα πλήθος ανώνυμων γυναικών, αλλά και αντρικά πρόσωπα, όπως ο Παπαδιαμάντης, ο Παλαμάς, ο Παπαντωνίου, ο Ευμένης, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Όσκαρ Ουάιλντ. Πρόσωπα παιδεμένα, που μέσα τους έχει πετρώσει η δυσκολία, το αδιέξοδο, η μοναξιά, ο χαμός.
«Για όσους προσδοκούν τη δικαίωση–
στη γροθιά, το πορτοκάλι στύβεται», γράφει. (σελ. 43)
Οι ανθρώπινες σχέσεις έρχονται στο προσκήνιο, η αδυναμία της συνύπαρξής μας με τους άλλους επιβεβαιώνεται μέσα από τη δυσκολία στην επικοινωνία, τη σιωπή, τον φόβο, την παραίτηση, την απόρριψη, την τιμωρία.
«Μαζεύουν ξύλα –
Μικρά να σε ζεστάνουν
Μεγάλα για τον σταυρό σου» (σελ. 22)
Η ποίηση της Γερογιάννη, ξετυλίγεται άλλοτε παραβολικά, άλλοτε μεταφορικά, κάποτε ειρωνικά, πάντως, με αβίαστη φυσικότητα. Στο κέντρο της θεματικής της, ο έρωτας, η μοναξιά, η ιστορία, το αίνιγμα της ύπαρξης κι η ποιητική συνείδηση που κυριαρχεί, μας θυμίζει πως το γράψιμο είναι «σαν το ράσο του μοναχού που σαρώνει τον δρόμο, σαν τα τακούνια της τροτέζας που χαράσσουν τα πάθη», μια απολύτως μοναχική ιστορία –με δύναμη, ωστόσο, ν’ αναστήσει μέσα σε μια στιγμή τον πλέον, ξεχασμένο κόσμο.
⸙⸙⸙
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Φωτογραφία: ©Alan Schaller. Δείτε τα περιεχόμενα του δέκατου τρίτου ηλεκτρονικού μας τεύχους εδώ.]
