Λίλια Τσούβα, Το τραγούδι των Ινουίτ, εκδ. Βακχικόν, Αθήνα 2021.
Από την αρχή κι όπως σιγά σιγά η ανάγνωση προχωρά, μια παλιά, πολύ παλιά ανάμνηση αναδεύεται και ζωντανεύει ξανά. Είσαι σε τόπο μακρινό και κοντινό συνάμα, ξένο και οικείο. Αρχέγονα και σύγχρονα υλικά, υπερβατικά και ρεαλιστικά σε περικυκλώνουν για να σου θυμίσουν από τι είσαι φτιαγμένος. Ο Άλλος των διηγήσεων είσαι Εσύ και όλα έχουν μια κοινή πηγή. Το μονοπάτι δεν έχει σβηστεί, θα σε οδηγήσει στο κέντρο του δάσους, εκεί που το ταξίδι θα βρει το νόημά του.
«Όμως το παλιό σπίτι χρειάζεται επισκευή. Τα παράθυρα τρίζουν, ο αέρας μπαίνει από τις χαραμάδες και όταν βρέχει, το ταβάνι σε κάποια δωμάτια στάζει. Με τον Ζίγκφριντ αποφασίσαμε να το επιδιορθώσουμε και να το βάψουμε μόνοι μας. Μόνον που πρώτα πρέπει να θάψω τη μητέρα μου».
Η Λίλια Τσούβα, γνωστή για τον άξιο κριτικό και δοκιμιακό της λόγο, σε αυτό το πρώτο της λογοτεχνικό βιβλίο, Το τραγούδι των Ινουίτ, με ευαισθησία, γνώση και ακρίβεια, χτίζει έναν κόσμο που όλους μας αφορά. Μπορούμε να τον αναγνωρίσουμε ακόμα και αν ποτέ δεν τον έχουμε συναντήσει. Τα πρόσωπα των 16 διηγημάτων της κινούνται από τη βαθιά τους επιθυμία κάπου να σταθούν. Η λαχτάρα τους είναι και η δική μας λαχτάρα να ημερέψουμε. «Ο κόσμος είναι η φωλιά του ανθρώπου. Ο κόσμος είναι μία φωλιά».⃰
Οι ιστορίες γιατρεύουν και η συγγραφέας το γνωρίζει καλά. Με λόγο πυκνό, αφαιρετικό, με ρυθμό μαγνητικό, με την αφηγηματική στρατηγική των παραμυθιακών διηγήσεων, του ονείρου δηλαδή και του συμβολικού, στρατηγική που σου επιτρέπει να μιλήσεις με απλότητα και ησυχία για το ανείπωτο, μας καλεί στον αρχετυπικό, κειμενικό της κόσμο. Οι διηγήσεις της πραγματεύονται τα θεμελιώδη ζητήματα της ζωής χωρίς να το ξεφωνίζουν. Η αγάπη, η ομορφιά, η απώλεια, η μοναξιά, η δοκιμασία, ο θάνατος. Οι φόβοι και οι πόθοι που φτιάχνουν τον άνθρωπο. Μια ποιητική ανθρωπογεωγραφία που χαμηλόφωνα ιστορεί την ανθρώπινη κατάσταση.
«Με λένε Κράιμχιλντ, κρέμα γάλακτος δηλαδή. Έτσι με βάφτισε η Μπριγκέτα, η γυναίκα που συντηρεί τον ναό, αυτή που με βρήκε το βράδυ της Μεγάλης Καταιγίδας και με υιοθέτησε. Αν δεν έκλαιγα , ούτε που θα με έπαιρναν είδηση. Με πέρασαν για κούκλα μέσα σε καλάθι. Στον ναό των Ιησουιτών τα πρώτα στασίδια είναι γεμάτα κούκλες».
Η ζωή γίνεται θάνατος κι ο θάνατος ζωή μέσα σε μια στιγμή. Οι ήρωες ζουν εδώ και παντού και η πηγή των διηγήσεων είναι το μακρύ, ανθρώπινο ποτάμι, που, διασχίζοντας τον τόπο και τον χρόνο, εκβάλλει σε μια λυτρωτική συνάντηση.
Η Μάικο που χόρευε σαν τρελή, οι αδελφές Πόουπ που μετά το ορφανοτροφείο δούλευαν στο σπίτι του μεγαλέμπορου κ. Κλαρκ, η Ματίλντα που εκείνο το βράδυ έπαιξε με τον Βερμέερ και τη Μαργκρίτ, ο Κούλαν και τα γεμάτα με μαγικά πουλιά όνειρά του, το μοναστήρι της Σάντα Κλάρα Λα Νόβα, το Τσιλοέ ,«το μεγάλο νησί των γλάρων», ο Αντόνιο Γιοχάνες Βάργκα και η Χιμένα, ο ζογκλέρ Ρομανέλλο, η Έμμα και η Ολίβια- η ζωή τους στον Αρκτικό κύκλο…
Η Λίλια Τσούβα με μαεστρία και σθένος αναπτύσσει τις ποικίλες εκφάνσεις μιας αιωρούμενης, απροσδιόριστης, τις περισσότερες φορές απειλής με την οποία θα συναντηθούν τα πρόσωπα των ιστοριών της, έτσι ώστε να αναδυθεί η βαθιά τους υπαρξιακή αναζήτηση. Με τη μουσικότητα της γλώσσας και με βλέμμα σταθερό, τρυφερά περιεκτικό, συνοδεύει αυτούς τους επίμονους πεζοπόρους, στη μοναχική, μυητική τους πορεία από το αρχικό σημείο της περιπλάνησης μέχρι την έξοδο, την ανατροπή. Ως εκεί, που απομακρύνονται οι μεγάλες πεινασμένες αρκούδες, τα σκυλιά σταματούν να γαβγίζουν και οι Εσκιμώες γυναίκες της παγωμένης τούνδρας, «με δυνατούς υπνωτιστικούς λαρυγγισμούς», «με φωνές και ανάσες που κυμάτιζαν …», αρχίζουν να τραγουδούν το τραγούδι των Ινουίτ. Λιώνουν οι πάγοι τότε, ζεσταίνει ο τόπος. Όλα γίνονται ένα.
* Gaston Bachelard, Η ποιητική του χώρου, μτφρ: Ελένη Βέλτσου – Ιωάννα Δ. Χατζηνικολή, εκδ, Χατζηνικολή, Αθήνα 1982.
⸙⸙⸙
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Ζωγραφική: John Frederick Kensett. Δείτε τα περιεχόμενα του τέταρτου ηλεκτρονικού μας τεύχους εδώ.]
