Ελένη Μουσαμά, Το Όνομα και η Μορφή, εκδ. Φίλντισι, Αθήνα 2020.
Όλα ξεκινάνε καλά. Σύντομα όμως κάτι χαλάει. «“Έλα και δε θα το μετανιώσεις”, μου είπε ο ξάδελφος κι εγώ πήγα. Και το μετάνιωσα». Στο πρώτο διήγημα της συλλογής Tο Όνομα και η Μορφή η Ελένη Μουσαμά δανείζεται τον Νόμο του Μέρφι για τον τίτλο του: «Αν κάτι μπορεί να πάει στραβά, θα πάει». Και διήγημα το διήγημα διαπιστώνουμε πολλά από όσα μπορούν να πάνε στραβά, ακόμα κι αν όλα ξεκινάνε με τις καλύτερες προϋποθέσεις. Και παρ’ όλα αυτά η συγγραφέας καταφέρνει να δώσει στον αναγνώστη λόγους να χαμογελάσει, ακόμα και να γελάσει.
Με λίγα λόγια καταφέρνει να πει πολλά. Γι’ αυτό και αρκείται στη μικρή φόρμα για να δώσει ολοκληρωμένους χαρακτήρες, ιστορίες που αφήνουν το αποτύπωμά τους. Ιστορίες που θα μπορούσαν να συμβούν στ’ αλήθεια και άλλες που κινούνται στις παρυφές του μεταφυσικού. Διότι και η καθημερινότητα μπορεί να εμπεριέχει μαγεία. Κάπου κάπου οι ιστορίες της δανείζονται τη φόρμα του αστυνομικού μυστηρίου και σε όλες κυριαρχεί το υπόγειο μαύρο χιούμορ.
Ο ψευδομάρτυρας κατ’ επάγγελμα, η άκληρη θεία που κράταγε για χρόνια κακία στο ανίψι που γεννήθηκε όταν αυτή έχανε τον άντρα της, ένα «πολύ ωραίο Πάσχα» με έναν παρ’ ολίγο πνιγμό, μάσκες από διαφορετικές εποχές και για διαφορετικές αιτίες, μια υπόσχεση «για πάντα» που ήταν δύσκολο να κρατηθεί, ένα θαύμα που δεν ήρθε, ο τρελός της γειτονιάς που δεν είναι μόνο ένας και βρίσκεται σε κάθε γειτονιά. Και οι ιστορίες συνεχίζονται με ένα αυτοκίνητο που πωλείται με μόλις 27χλμ γραμμένα, με την αναζήτηση του τρόπου που θα διώξει την παγωνιά, με ένα ξυράφι, με μια φέτα λεμόνι σε ένα ποτήρι βότκα, τα μοναδικά προϊόντα που φιλοξενούνταν στο ψυγείο, τους αγαπημένους που δεν ήρθαν ποτέ για τα γενέθλια, ένα χειρουργικό λάθος, μια γάτα δολοφόνο και πολλά ακόμα.
Η συγγραφέας αναζητάει τις στιγμές στη ζωή των ηρώων της που θα κάνουν τη ρωγμή στην καθημερινότητα. Ακόμα κι όταν κάνουν λάθη, δεν τους καταδικάζει, δεν τους λυπάται. «Το πρωί, πριν φύγω για τη δουλειά, άνοιξα βιαστικά τα κιτάπια μου κι έψαξα τις ρήσεις του Καζαμία και του Φρόυντ, με αυτή τη σειρά, να ερμηνεύσω το όνειρο».
Οι ήρωες, άντρες, γυναίκες, παιδιά δεν έχει σημασία. Η συγγραφέας μπορεί να αντιληφθεί τον ψυχισμό τους. Εξάλλου έχει σπουδές ψυχολογίας. Και τουριστικών αλλά ο τουρισμός μένει στην άκρη και περνάει στα διηγήματα ξώφαλτσα μέσα από ένα απόγευμα στην τσιμεντένια προβλήτα, την οδυνηρή επίσκεψη στην τέντα με τους παραμορφωτικούς καθρέφτες σε κάποιο πανηγύρι, μια εκδρομή με σοβαρές επιπτώσεις και χιόνια στην έρημο.
Τα μελλούμενα, τα γεράματα, ο εθισμός, η αρρώστια, ο θάνατος, η ζήλεια, με όλα μπορεί κανείς να γελάσει, εάν τα δει από την κατάλληλη σκοπιά. Ανάμεσα στα διηγήματα ένα μικρό θεατρικό αλλά και ένα για το θέατρο και ένα πεζό, γεμάτο χρώματα που μοιάζει με ποίημα. «Κίτρινος σωρός η ζωή της. Το κίτρινο του κρόκου. Λαμπερός, φωτεινός, αλλά σωρός από ξασμένο μαλλί…».
⸙⸙⸙
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Φωτογραφία: Moises Levy. Δείτε τα περιεχόμενα του τέταρτου ηλεκτρονικού μας τεύχους εδώ.]
