Στην πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο Το αιώνιο αίνιγμα (Κίχλη, 2020), η Σοφία Περδίκη καταθέτει μία εκτενή συλλογή ποιημάτων, την οποία τυπώνει αφενός σε ώριμη ηλικία και αφετέρου ύστερα από μακροχρόνια επαφή με την ποιητική πράξη. Υπό την έννοια αυτή, η συλλογή δεν περιλαμβάνει ούτε νεανικά ούτε πρωτόλεια ποιήματα, αλλά ποιήματα τα οποία έχουν επιλεγεί με κατασταλαγμένη ματιά και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, αποτυπώνουν τον τόνο της ποιήτριας, που συμβαίνει να είναι και ιδιαίτερος και αναγνωρίσιμος.
Ως γενικό οδηγό περιήγησης στο σύμπαν της Περδίκη θα χρησιμοποιηθούν κάποιοι στίχοι από το ποίημα «Στο επόμενο όνειρο», το οποίο συνομιλεί με το αμέσως προηγούμενο Το αιώνιο αίνιγμα, που χαρίζει και τον τίτλο στη συγκεκριμένη συλλογή. Στίχοι ενδεικτικοί που μας αποκαλύπτουν, κατά την άποψή μου, τη λογική, τις προθέσεις και τους τρόπους του ποιητικού υποκείμενου εν συντομία:
Πιο κει πρόσωπα αχνά/ με μάτια έντρομα κοιτούν/ το στημένο σκηνικό/ η ανάσα του μεγάλου βατράχου/ ψιθυρίζει στη γη/ την τελευταία προσευχή/ ένα ρυγχόσπερμα ανθίζει ξαφνικά/ μες στην αυλή/ ενώ κανείς δεν το ποτίζει/ μια πρόταση μυστική/ εκεί που πάει να συνταχτεί/ γίνεται θρύμματα και τότε αρχίζουν τα αινίγματα. («Στο επόμενο όνειρο»)
Η Περδίκη, έχοντας απομακρυνθεί από την αυθόρμητη καταγραφή της συναισθηματικής έντασης ή της στιγμιαίας εντύπωσης που αναζητά εκτόνωση, δημιουργώντας συναισθηματολογικούς στίχους που εκβιάζουν το συναίσθημα με κοινότοπους λυρικούς κραδασμούς, βρίσκεται στον δρόμο της πραγματικής ποιητικής δημιουργίας – ας εξαιρεθούν κάποια ελάχιστα ποιήματα που γέρνουν προς έναν υπέρμετρο συναισθηματισμό, αν και η σύλληψη της ιδέας παραμένει πρωτότυπη. Η θεματική της είναι ο εγκλεισμός, η καταπίεση, το ψυχικό αδιέξοδο, οι λειψές ανθρώπινες σχέσεις, ο ευνουχισμός, ο θάνατος. Ωστόσο, στους τρόπους της ποιήτριας, μια τετριμμένη ποιητικά ανθρώπινη πραγματικότητα αποκτά άλλη διάσταση, καθώς εξωραΐζεται και εξαϋλώνεται μέσα από μια «σωματική αναδίπλωση»: Αν η ποίηση γράφεται με το σώμα, η Περδίκη μάς δηλώνει ότι το ποιητικό πρόσημο λαμβάνει τη σωματική διάσταση ως αίτιο και αιτιατό συνάμα. (Πυρωμένος καιρός/ ήρθε και εγκαταστάθηκε/ στο χειμωνιάτικό μου σώμα). Ας σημειωθεί ότι το ομώνυμο ποίημα της συλλογής έχει επίσης σε πρώτο πλάνο αυτήν την ψυχική ένταση που κατα/γράφεται και στο σώμα του βιβλίου (Τι το ’θελες τότε/ ανεμοδούρα εσύ ισχνή/ και λικνίστηκες/ αναίσχυντα/ με τους μηρούς/ τα χέρια ανοιγμένα/ κι έγινες το αιώνιο αίνιγμα;).
Στην ποίησή της η μεταφορά είναι πανταχού παρούσα είτε ως μοχλός της στιχουργικής (μετά ξέπλενε όλα τα νοήματα/ με καθαρό οινόπνευμα) είτε ως άξονας κατασκευής ολόκληρου του ποιήματος (Βρέθηκαν λίμνες σιαμαίες/ στο κέντρο παλίρροιας αμνιακής). Κατ’ επέκταση, η Περδίκη δεν περιγράφει απλώς, αλλά στήνει κόσμους. Εφευρίσκει σκηνικά. Χρησιμοποιεί το φαντασιακό για να εντάξει τις εντυπώσεις και τις εντάσεις του ποιητικού υποκειμένου και για να σχολιάσει την πραγματικότητα, καλύπτοντας με μαεστρία την πρωταρχική εντύπωση, ώστε να την αποκαλύψει εν συνεχεία με τον τρόπο που αγαπά η λογοτεχνία, όταν συζητούμε για τον ρόλο της ανοικείωσης στην τέχνη.
Στα σκηνικά της ανευρίσκουμε πινελιές άλλοτε ιμπρεσιονιστικές, άλλοτε περισσότερο αφαιρετικές όπου το νόημα θρυμματίζεται, όπως δηλώνει η ίδια, και άλλοτε υπερρεαλιστικές σε μυστικά ή μυστηριώδη τοπία όπως άλλωστε και στη ζωγραφική της. Έτσι, ιδιαίτερα αφηγηματική, δημιουργεί περίεργες ιστορίες με έντονο κάποτε το ονειρικό στοιχείο και το στοιχείο του παραμυθιού (Τραφήκαμε από νωρίς με σύννεφο./ Ήταν γλυκό πολύ και μείναμε γρήγορα χωρίς δόντια). Χαρακτηριστικά της ποίησής της είναι τα μεγεθυμένα ασήμαντα συμβάντα (Μας καλούν συνέχεια οι Απέναντι/ στη βωβή τους ζωή./ Να πάμε λέει η πρόσκληση/ επισήμως γδυμένοι/ ένα βράδυ), τα παραμορφωμένα, παραλλαγμένα ή προς άλλη χρήση/λειτουργία πρόσωπα ή αντικείμενα (Είμαστε τα μωβ θηλυκά./ Φορούμε την προβιά μας μ’ επιμέλεια τα πρωινά […] Η Σελάνα αποταμιεύει/ την ολόγιομη νύχτα/ ανάμεσα σε δύο στήθη/ στη σκοτεινή σχισμή του ορίου/ τρυπώνει ακτίνα/ κι ύστερα απ’ τους ώμους/ δαγκάνα μηχανική την ξεσηκώνει), η ανάλυση μιας στιγμιαίας απόφανσης (Για να σε συνοψίσω/ πήρα απ’ τη νύχτα την περιπλάνηση/ τα λιωμένα παπούτσια/ μικρά περασμένα λάστιχα σε μαλλιά στιλπνά […] Για της μορφής σου τη σύνοψη/ πήρα απ’ το πρόσωπο/ όλη του την ξενιτιά.)
Τα ποιήματά της έχουν ροή, δουλεμένη γλώσσα και άξονες αναφοράς με συστοιχίες ανάμεσα στο έξω και στο μέσα. Δεν λείπουν τα συνειδητά ή και ασυνείδητα παιχνίδια με τις λέξεις και τους δευτερογενείς τους ήχους, που παράγουν αμφισημία και πολλαπλά νοήματα. (Δεν μεταβολίσαμε φαίνεται καλά/ τα άμυλα [άμυλα, άμιλλα, αλλά και α-μιλα/αμίλητα, εξ ου και οι φωνές εν συνεχεία]/ στις γλυκερές φωνές ματώνουν τ’ αυτιά) Από την άλλη πλευρά, ίσως μια μελλοντική αφαιρετική παρέμβαση –εάν, βεβαίως, αυτό ταιριάζει με τους στόχους της ποιήτριας–, να αναδείκνυε περισσότερο την ιδιαιτερότητα της σύλληψης και της εικόνας, προτάσσοντας τη δύναμη της λέξης έναντι της λειτουργίας της αφήγησης. Η Περδίκη έτσι κι αλλιώς έχει όλη εκείνη τη δυναμική της ανάπλασης ακόμη και της πιο οδυνηρής πραγματικότητας αλλά και της ικανότητας να εποπτεύει το υλικό της από απόσταση, κι ο αναγνώστης σίγουρα έχει να κερδίσει από την ανάγνωση των ποιημάτων της.
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Ζωγραφική: Carl Adolf Senff. Δείτε τα περιεχόμενα του δεύτερου ηλεκτρονικού μας τεύχους εδώ.]
