Στην ιστορική καμπή της χώρας (δημοψήφισμα 5/7/2015) το συναίσθημα του φόβου, το ζύγισμα του νου και της καρδιάς πριν την απόφαση, και το σκληρό μονοπάτι της αποκαθήλωσης των ψευδαισθήσεων έχουν αποτυπωθεί στο σελιλόιντ. Θα σταθώ σε τρεις ταινίες που προσφέρουν τρεις διαφορετικές θεάσεις αυτών των τριών πλευρών, ανήκοντας η κάθε μία σε διαφορετικές περιόδους και είδη.
Στην ταινία Ένα τανκς στο…κρεββάτι μου (1975, σκην.: Γάννης Δαλιανίδης) ο εμπορικός και λαϊκός κινηματογράφος λίγο πριν εκπνεύσει και από τη δημοκρατική πολυτέλεια της μεταπολίτευσης σατιρίζει το μικροαστικό ήθος που επικράτησε την εποχή της δικτατορίας.
Στο Tελευταίο ψέμα (1958, σκην.: Μιχάλης Κακογιάννης), μελόδραμα, η ηρωίδα (Έλλη Λαμπέτη), μοναχοκόρη αριστοκρατικής οικογένειας του Κολωνακίου, που έχει ξεπέσει από την τάξη της, έχει ξεφτίσει από την αίγλη με την οποία το χρήμα και η συνακόλουθη μυθολογία του ντύνει συμπεριφορές, αναλαμβάνει να δει κατάματα και να εκστομίσει αυτά που οι γονείς αδυνατούν να αντικρίσουν και να εκφέρουν. Η ηρωίδα αποκαθηλώνει τα ψιμυθιώματα της προτεραίας ψευδεπίγραφης ζωής της,
Είναι σαν να αποκαθηλώνεται το αστικό ήθος, ο μιμητικός χαρακτήρα της χώρας που ζει με αλλότρια δάνεια και αδυνατεί να το παραδεχτεί μετά από 200 χρόνια ανεξάρτητου βίου.
Στη Φωτογραφία (1986, σκην.: Νίκος Παπατάκης) ο ήρωας (Άρης Ρέτσος) αποτελεί την επιτομή της ταύτισης της προσωπικής και της εθνικής μοίρας, του τραγικού αδιεξόδου που κουβαλάνε όταν αυτά τα δύο ενίοτε συμπορεύονται. Με αρχή και τέλος του προσωπικού του δράματος οριζόμενο από την εγκαθίδρυση και την πτώση της δικτατορίας, ο ήρωας σκαρφίζεται έναν τρόπο να πάει στο εξωτερικό προς αναζήτηση δουλειάς. Εκεί η συμβουλή της μάνας έχει κάτι να μας πει και σε μας, καθώς σοφά και αποστομωτικά του λέει.
Στο τέλος της ταινίας, το αδρό, πέτρινο και οστεώδες πρόσωπο του ήρωα που έχει σκοτώσει τον ευεργέτη του, καρφώνει το βλέμμα του στην κάμερα παγώνοντας τον χρόνο, αλλά αφήνοντας τον εσωτερικό χρόνο να κυλήσει και με λόγο εξομολογητικό αποδομεί το κυνήγι μιας χίμαιρας, μιας πατρίδας και ενός πεπρωμένου που δεν του ανήκει.
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ.]
