…η σιωπή κάνει τον κόσμο πιο μεγάλο, η θλίψη πιο δίκαιο.
Τάσος Λειβαδίτης, Τα χειρόγραφα του Φθινοπώρου
Πριν μερικά χρόνια, όταν τιμούσαμε τα εικοσάχρονα της πρόωρης αποδημίας του Τάσου Λειβαδίτη από τα εγκόσμια κυκλοφόρησαν μια σειρά από επετειακές εκδόσεις. Μιαν από τις εκδόσεις που ξεχώρισα τότε και έγραψα σχετικά, ήταν και η ανθολόγηση του Τάσου Λειβαδίτη από τον ποιητή Γιάννη Κοντό, που κυκλοφόρησε τότε από τις εκδόσεις Κέδρος υπό τον τίτλο Υάκινθοι, βιολέτες και ηλιοτρόπια. Ανακαλώ ξανά τώρα, αυτά που έγραψα τότε γι’ αυτήν την ανθολόγηση του Λειβαδίτη, ως ένα τρόπο τινά ποιητικό αποχαιρετισμό προς τον ποιητή Γιάννη Κοντό.
Η ανθολόγηση της ποίησης του Τάσου Λειβαδίτη από τον ποιητή Γιάννη Κοντό, είναι μια ανθολόγηση η οποία ξεφεύγει από την φιλολογική ‘εκμετάλλευση’ της ποίησης η οποία παρατηρείται συχνά όταν φιλόλογοι ή ακαδημαΐκοί ανθολογούν ποιητές. Είναι μια ανθολόγηση η οποία θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως κατ’ εξοχήν ‘ποιητική’.
Τι σημαίνει όμως φιλολογική εκμετάλλευση της ποίησης και τι ‘ποιητική ανθολόγηση’; Είναι συχνό φαινόμενο να προτάσσονται μακροσκελείς εισαγωγές, επίμετρα, φιλολογικά σχόλια και παραρτήματα• τα οποία πολλές φορές περιέχουν ύλη, άλλοτε σχετική και άλλοτε άσχετη η οποία κάνει μια ανθολογία ή μια έκδοση του έργου ενός ποιητή μη φιλική προς τον αναγνώστη. Το εκδοτικό εγχείρημα του Γιάννη Κοντού ξεφεύγει από αυτήν την πεπατημένη εκδοτική οδό• χωρίς παραπομπές και υποσημειώσεις, επίμετρα και παραρτήματα αφήνει την ποίηση να πάει κατ’ ευθεία στον αναγνώστη. Το βιβλίο Υάκινθοι, βιολέτες και ηλιοτρόπια είναι η συνέπεια μιας σχέσης• ενός σημαντικού ποιητή μιας νεότερης ποιητικής γενιάς μ’ έναν σημαντικό ποιητή μιας παλαιότερης, οι οποίοι συνδέονται με βαθιά ποιητολογική σχέση. Ο ποιητής-ανθολόγος φαίνεται να μην ακολουθεί κανένα κανόνα στην επιλογή των ποιημάτων που επιλέγει να εντάξει στην ανθολογία του, παρά μόνον εντάσσει αυτά τα ποιήματα που αυτός ξεχωρίζει και αγαπά. Το βιβλίο Υάκινθοι, βιολέτες και ηλιοτρόπια, είναι μια επιλογή ποιημάτων του Τάσου Λειβαδίτη η οποία φέρει την ιδιοσυγκρασιακή σφραγίδα του ποιητή Γιάννη Κοντού. Παρ’ όλο που η επιλογή του Γιάννη Κοντού περιλαμβάνει μόνον ένα μικρό μέρος από τον όγκο της ποιητικής παραγωγής του Τάσου Λειβαδίτη, καταφέρνει να αναδείξει την δύναμη και το μεγαλείο αυτού του κορυφαίου ποιητή και την διάρκεια της ποίησης του• ίσως γιατί ο Κοντός επιλέγει ποιήματα που έχει ανάγκη ο αναγνώστης της ποίησης της εποχής μας. Κάποτε ένας παλαιότερος ανθολόγος έγραφε, ότι μπορούν να υπάρξουν τόσες διαφορετικές ανθολογήσεις ενός ποιητή όσοι είναι και οι ανθολόγοι• γιατί προφανώς δεν υπάρχει κανένας κώδικας με τον οποίο είμαστε υποχρεωμένοι να επιλέγουμε ποιήματα τα οποία πρόκειται περιλάβουμε σε μιαν ανθολογία. Ακόμη και η ανθολογίες που έχουν περισσότερο γραμματολογικό χαρακτήρα δεν μπορούν να παρακάμψουν την ιδιοσυγκρασιακή προτίμηση που ανθολόγου. Ο μεγαλύτερος όγκος της ποιημάτων που περιλαμβάνονται στην ανθολογία του Γιάννη Κοντού προέρχονται από την τελευταία δεκαεξάχρονη ποιητική παραγωγή του ποιητή την σημαντικότερη σύμφωνα με τους περισσότερους μελετητές του Λειβαδίτη “…πόσοι φίλοι που έφυγαν χωρίς ν’ αφήσουν διεύθυνση,/ πόσα λόγια χωρίς ανταπόκριση/ κι η μουσική, σκέφτομαι, είναι η θλίψη εκείνων που δεν πρόφτασαν ν’ αγαπήσουν.”
