Υπάρχουν πόλεμοι που πρέπει να γίνονται. Ή μάλλον που δεν μπορεί να μη γίνουν. Πόλεμοι πραγματικοί και συμβολικοί και… αναγκαίοι. Πόλεμος πατήρ πάντων ισχυριζόταν ο Ηράκλειτος. Πράγματι ο πόλεμος είναι ο εξανθρωπιστής της ζωής. Από τη στιγμή που γεννιόμαστε, νιώθουμε τη δριμύτητά του, όταν πρέπει να μας «σκοτώσουν» εκείνο τον παραδεισένιο κόσμο στην κοιλιά της μητέρας μας, για να ζήσουμε. Αργότερα, όταν η μάνα οφείλει να επιτρέψει τον αποχωρισμό, για να βοηθήσει το παιδί να αυτονομηθεί και να διαφοροποιηθεί, να βρει τη δική του επιθυμία και να αυτοπραγματωθεί. Έχει μεγάλη αγωνία και πόνο η διαδικασία, και απαιτεί αντοχή. Η σύγκρουση και η ρήξη δημιουργεί εκείνο το απαραίτητο κενό για το καινούριο, για τη δημιουργία, αλλά και για τη σχέση. Η σχέση είναι προϊόν δύο. Το δύο σημαίνει αποδέχομαι και αγαπώ τον άλλον στη διαφορετικότητά του, ως κάτι ξεχωριστό από εμένα. Τόσο απλό θεωρητικά, αλλά τόσο δύσκολο να κατακτηθεί. Χρειάζεται αρετή και τόλμη να χάσεις τον Άλλον, για να μπορέσεις να τον ξαναβρείς. Αυτός ο Άλλος ενίοτε είναι και ο ίδιος σου εαυτός. Άλλοτε πάλι είναι ο λατρεμένος σου σύντροφος, που σε πλήγωσε, και θέλεις να τον σκοτώσεις. Μπορεί να μην τον σκοτώνεις πραγματικά, αλλά ασυνείδητα ο θυμός θα βρει μία διέξοδο, έστω και μεταμφιεσμένη.
Άλλωστε και κάθε επιλογή, μικρή ή μεγάλη, προϋποθέτει το θάνατο της άλλης. Με άλλα λόγια, είμαστε πολύ πιο εξοικειωμένοι με την έννοια του πολέμου, απ’ όσο νομίζουμε. Κι όταν διατρανώνουμε τις φιλειρηνικές μας διαθέσεις, δεν είναι ακριβώς λόγω της ανθρωπιάς μας και των ανώτερων συναισθημάτων μας, αλλά μάλλον λόγω της ανάγκης μας να ξορκίσουμε εκείνες τις απαράδεκτες επιθετικές μας τάσεις, παραβλέποντας πως αποτελούν συγχρόνως και την ώση για τα πιο υψηλά πράγματα στον κόσμο, αν διοχετευθούν στην υπηρεσία και όχι στην καταστροφή του ανθρώπου.
Στην Ελλάδα, και στις δύο εθνικές μας επετείους, γιορτάζουμε την έναρξη των πολέμων. Πόλεμοι που κηρύχτηκαν για την περιφρούρηση και διαφύλαξη εκείνων των αξιών, που καθιστούν τη ζωή ανθρώπινη. Οι άνθρωποι εκείνοι έγιναν μάρτυρες της ζωής, υπακούοντας και υπηρετώντας ένα ιδανικό, ένα νόημα που τους υπερέβαινε. Δεν ήθελαν να πεθάνουν, ήθελαν να ζήσουν με τον δικό τους τρόπο, που έκανε τη ζωή βιώσιμη για αυτούς. Αξιοπρέπεια, ελευθερία, τιμή, πατρίδα, αγάπη, περηφάνεια, έννοιες που ηχούν δυστυχώς τόσο παράταιρες σήμερα σε έναν κόσμο αναξιοπρέπειας, ταπείνωσης, υποτιθέμενης ασφάλειας και βεβαιωμένης δουλοπρέπειας, ήταν αξίες που έδιναν στη ζωή εκείνη την ανθρώπινη διάσταση, μία ζωή που άξιζες να τη ζήσεις, τιμώντας ό,τι σου δόθηκε από τους προηγούμενους.
Ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου οι Ιταλοί εισβάλλουν από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, των οποίων την οχύρωση ο Μεταξάς δεν είχε προλάβει να ολοκληρώσει. Ηχούν μεταλλικά οι σειρήνες της αντιαεροπορικής άμυνας στην Αθήνα, σκίζοντας τον κοσμικό ρυθμό της πρωτεύουσας. Αυτές οι λεπιδοφόρες σειρήνες, χαϊδεύουν παγωμένες την καρδιά των ανθρώπων. Ήταν εκείνη η οριακή στιγμή, που ένιωσαν το φύσημα της ελευθερίας στον αυχένα, εκείνο το θερμό πάγωμα στα σπλάχνα. Μία στιγμή τόσο πραγματική, που οι λέξεις είναι φτωχά σύμβολα, για να τη χωρέσουν. Ήταν καταδικασμένοι στην ελευθερία. Δεν πολέμησαν για την ελευθερία, ήταν ελεύθεροι. Είχαν την ευθύνη της και άρα καμία εναλλακτική διαδρομή δράσης. «C’ est la guerre», αγαπητοί μου. Γιατί ο άνθρωπος που σέβεται τον εαυτό του, οφείλει να υποτάσσεται μόνο στο άπιαστο μυστήριο της ζωής, ακόμα κι αν το τίμημα είναι ο θάνατος, ένας θάνατος απόδειξη του θριάμβου της ζωής.
Δε θα μπορούσαμε να γιορτάζουμε παρά την έναρξη του πολέμου. Έτσι υπαγορεύει το ελληνικό πνεύμα, απογυμνωμένο από «πολιτισμένες» φιοριτούρες περί παγκόσμιας ειρήνης και αδελφοσύνης των λαών. Για να ζήσει κάτι, πρέπει να σκοτώσεις κάτι άλλο. Κι αυτό λέγεται αγάπη.
«C’ est la guerre, monsieur»! Γιατί «με φωτιά και με μαχαίρι πάντα ο κόσμος προχωρεί».
Χρόνια πολλά!
⸙⸙⸙
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Η κ. Πέτυ Ρεϊση είναι ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια. Δείτε τα περιεχόμενα του δέκατου έκτου ηλεκτρονικού μας τεύχους εδώ.]
