Όσιαν Βουόνγκ, Στη γη είμαστε πρόσκαιρα υπέροχοι, μετάφραση: Έφη Φρυδά, Gutenberg, Αθήνα 2021.
Μια κατάθεση ψυχής στην εμβληματική γιαγιά Λαν από το μακρινό Βιετ Ναμ, που είναι σχιζοφρενής και ταυτοχρόνως η μόνη ηθική και συναισθηματική ομπρέλα του μικρού Σκύλου, αλλά και στη μιγάδα μάνα Ρόουζ, που αγωνίζεται σκυμμένη στην άχαρη και ακατοχύρωτη εργασία της μανικιουρίστας, στον αλλόκοτο αμερικανικό αστερισμό του ξεπεσμένου Χάρτφορντ του Γουάλας Στήβενς. Σ’ αυτήν τη δεύτερη μιλά, άλλοτε τρυφερά κι άλλοτε με δίκαιη οργή, ο Ωκεάνιος Β(ου)ονγκ, στο επιστολικό και ποιητικό του πεζό, που το λέει μυθιστόρημα, αλλά δεν είναι. Είναι μια εξομολόγηση και μια κατάδυση στη μήτρα του κόσμου και της καταγωγής. Είναι επίσης η «συγγνώμη» που λέει ο Βιετναμέζος συγγραφέας στον αυτόχθονα ζητώντας την προσοχή του, τελικώς καταγγέλλοντας την αδυνατότητα της ευτυχίας. Ο πόλεμος, η αμερικανική παρουσία στους καμένους ορυζώνες και τα χωριά, ένας νεανικός έρωτας της γιαγιάς στο νυχτερινό κέντρο, η κορούλα της στην αγκαλιά, το μισό λευκό κοριτσάκι η Ρόουζ, που κοροϊδεύει όλο το χωριό, εκεί είναι οι απαρχές. Τέλος, κάποιος μακρινός παππούς γίνεται πρόσχημα για την μετανάστευση της μικρής οικογένειας στις ΗΠΑ. Ο Όσιαν περνά τον ωκεανό και βαπτίζεται στους αιθέρες.
Δεν είναι η ομοφυλόφιλη κλίση του νεαρού Βιετναμέζου το κυρίαρχο θέμα της αφήγησης, όσο κι αν διαφημίζεται, αυτή είναι μόνο μια πλευρά της εφηβείας του, οδυνηρή, ηδονική και τραγική, καθώς ετερο-αυτοπροσδιορίζεται γνωρίζοντας τον έρωτα και εργαζόμενος στα καπνά. Το κεντρικό θέμα του Βουόνγκ είναι η αγάπη. Της μάνας που είναι κρυφή και νευρωτική, της γιαγιάς που είναι ζωντανή και ποιητική, του ξανθού αρρενωπού Τρέβορ που είναι καθαρώς ερωτική. Τέλος η δική του αγάπη για όλους, που δεν επαρκεί για να τους σώσει. Η γιαγιά θα πεθάνει, όπως κάθε γιαγιά, με τρόπο που βάζει τον συγγραφέα ανάμεσα στους καλύτερους, η μάνα θα τυραννιέται ξαπλωμένη στο πάτωμα για να ισιώσει τις πονεμένες της αρθρώσεις, ο Τρέβορ, ο εραστής, θα πεθάνει από υπερβολική χρήση οπιούχων, όπως χιλιάδες φτωχά αμερικανόπουλα που ζουν σε τροχόσπιτα.
Ο μικρός Σκύλος, όσο κι αν αγαπά ή σπουδάζει, δεν μπορεί τίποτα σχεδόν να σώσει εκτός από τη μνήμη, εικόνες, στιγμές, λέξεις, συνήθειες, δηλαδή ένα βιβλίο. Μετανάστες, φυλετικά διαφορετικοί, οι άνθρωποι με τα καφετιά χαχόλικα παλτά της Πρόνοιας πασπαλισμένα με χιόνι, το σκουπιδαριό της καταναλωτικής κοινωνίας στην πιο φτηνή της εκδοχή, τέλος η δική του κίτρινη, φτωχική, ασθενική, όμορφη και ντελικάτη ύπαρξη, ένα ακόμα στοιχείο αδυναμίας. Ο νεαρός ασιάτης δεν θα συντριβεί, θα πονέσει ψυχικά και σωματικά, θα φοβηθεί, θα πενθήσει, θα πλυθεί στο ποτάμι της ζωής, τέλος θα σπουδάσει λογοτεχνία. Η Σούλα της Τόνι Μόρισον θα του μιλά με την κομμένη γωνιά μιας σελίδας, και θα του δείχνει τον δρόμο. Αυτή είναι η λογοτεχνική του μήτρα, σε πολλά τη θυμίζει και την τιμά, αντηχώντας επίσης τον μακρύ πολιτισμό της ΝΑ Ασίας, όσο και τα γαλλικά γράμματα. Το βιβλίο ωστόσο συνεπαίρνει και τελικώς γοητεύει κυρίως χάρη στην ευαίσθητη μεταγραφή της κας Έφης Φρυδά, που το έφερε στα ελληνικά χωρίς να αφήσει τίποτα να χαθεί από τη δύναμη και την ομορφιά του, και αυτό όχι μόνο επειδή είναι εξαιρετική μεταφράστρια αλλά και επειδή είναι γυναίκα. Το βιβλίο δεν είναι το άνθος της ομοφυλόφιλης λογοτεχνίας όπως είναι Το ημερολόγιο ενός κλέφτη του Ζαν Ζενέ, είναι ένα άνθος της λογοτεχνίας εν γένει, μια θαυμάσια ιστορία ενηλικίωσης και έρωτα, που λέει ο μικρός Σκύλος στις γυναίκες της ζωής του, μάνα και γιαγιά, σε όλους μας, μπας και γίνουμε πιο ανθρώπινοι, πιο παιδιά, τρυφεροί και δυνατοί σαν τον ίδιο, μιας και είμαστε όλοι τόσο πρόσκαιρα παρόντες σ’ αυτόν τον κόσμο.
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Δείτε τα περιεχόμενα του δεύτερου ηλεκτρονικού μας τεύχους εδώ.]
