Το Αϊβαλί του Κόντογλου
Μαζί Όλια Λαζαρίδου και Αμαλία Μουτούση στη «Γαλιλαία», στα Σπάτα. Ο καμβάς: ιστορίες αυτοβιογραφικές του Φώτη Κόντογλου από το Αϊβαλί. Εγχείρημα τολμηρό γιατί πώς θα μεταφέρεις στη σκηνή τον Κόντογλου και δεν θα σε στιγματίσουν ως οπισθοδρομικό; Οι δύο μοναδικές ηθοποιοί στα λευκά επάνω σε ένα κατάστρωμα καραβιού (σκην. Δάφνη Ρόκκου) μας πήραν και σαλπάραμε για τα μπουγάζια και τις θάλασσες, εκεί απέναντι από τη Λέσβο, συναντήσαμε αρχαίους ανθρώπους της Ανατολής, ληστές και αγίους, παλληκάρια και θαλασσινούς, περιπλανηθήκαμε σε αυλές και πατρογονικά, στις αγάπες και τις λατρείες του Φωτή. Με άλλα λόγια στην πατρίδα της νεανικής ηλικίας του κορυφαίου Έλληνα, δασκάλου και ομολογητή του 20ού αιώνα, μια πατρίδα που δεν λησμόνησε ποτέ όταν ήρθε με την καταστροφή του 1922 στην Ελλάδα. Η παράσταση ξεχώρισε για την τρυφερότητα και τη ζωντανή αφήγηση, το ποιητικό βλέμμα και τη ζωντάνια των εξαίσιων και αστραφτερών Μουτούση και Λαζαρίδου. Ένα εύγε και στις δυο για το απολαυστικό μάθημα πατριδογνωσίας. Μια παράσταση φάρμακο αντικαταθλιπτικό.
Michalis Siganidis & the Unlimited Shrimp
Mία καταπληκτική εμπειρία μουσικής, ποίησης, εξομολογήσεων, τρυφερότητας και χιούμορ στο Baumstrasse με προεξάρχοντα τον Μιχάλη Σιγανίδη (κοντραμπάσο, ηλ. κιθάρα, φωνή, samples) πλαισιωμένο με μια ομάδα εξαίρετων μουσικών καλλιτεχνών: Χαρίλαος Λαμπράκης/ πλήκτρα, νέι, samples, φωνή. Γιάννης Αναστασάκης/ηλ. κιθάρα, special effects. Παναγιώτης Μανουηλίδης/ηλ. μπάσο, φωνή. Βασίλης Μαντζούκης / τύμπανα. Ειδικοί καλεσμένοι επί σκηνής: ο καλός ποιητής Κώστας Βραχνός και ένα γοητευτικό πλάσμα, που λέγεται imiterasu. Κρατήστε αυτό το όνομα. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη φουτουριστική persona που πρόκειται να συζητηθεί. Είναι drag performer που λατρεύει τη Νίνα Σιμόν, θα έλεγα μια μοναδική περίπτωση καλλιτέχνη για την Αθήνα. Πρόκειται για μια εκρηκτική προσωπικότητα ιδ`ιαιτέρου ήθους που μπορεί να σε κάνει να κλάψεις και να γελάσεις με το τραγούδι και την άμεση επικοινωνία την ώρα της παράστασης.
Magnus Eroticus
Μια βραδιά μυσταγωγίας αφιερωμένη στον «Μεγάλο ερωτικό» στην Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής. Από νέα παιδιά, εξαίρετους μουσικούς, που δεν γνώρισαν προσωπικά, αλλά αγάπησαν τον Χατζιδάκι από τη δισκογραφία, και μας μετάγγισαν με πάθος και αγάπη το εμβληματικό έργο του. Με σεβασμό στις αρχικές μελωδίες και με ένα δημιουργικό παιχνίδισμα σε όλο το έργο οι καλλιτέχνες με casual αμφίεση και οι χορωδοί με τα αιμάτινα κοστούμια τους, λες κατέβηκαν από αναγεννησιακό πίνακα, μας μετέδωσαν τη σχέση τους με το κορυφαίο έργο του συνθέτη. Προσωπικά με συγκίνησαν. Σα να ήρθε από το μέλλον αυτή η μουσική, αν και η ιδέα βασίζεται στην επιστροφή στην εποχή του Σαίξπηρ. Με το σχήμα του broken consort, της μουσικής μπάντας που έπαιζε στις παραστάσεις των σαιξπηρικών δραμάτων. Με τη συνοδεία δύο χορωδιών με κοστούμια που μας παρέπεμπαν στην εποχή της Ελισάβετ, η μουσική παράσταση που είδαμε σε καλλιτεχνική επιμέλεια του Ανδρέα Λινού μας αναβάπτισε στον κορυφαίο Έλληνα καλλιτέχνη και στο μουσικό ήθος του. Η μετάφραση στην παλαιά αγγλική διάλεκτο έγινε από τον Ιάσονα Μαρμαρά. Η ερμηνεία ανήκει στη σοπράνο Ρέιτσελ Ρέντμοντ και στον τενόρο Κέβιν Σκέλτον. Συνόδευσε επταμελές σύνολο νυκτών εγχόρδων και συμμετείχαν μέλη από τους Cantores Sancti Pauli και από την Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ. Όλοι υπέροχοι. Αλλά στέκομαι ιδίως στη Ρέιτσελ Ρέντμοντ. Πραγματικά, έξοχη, και μάλιστα ξέχασα τη Νταντωνάκη ιδίως στο άσμα σε στίχους Σαπφούς, που τραγούδησε και στα αρχαία ελληνικά. Σα να άκουγα κάτι τελείως καινούργιο. Με το κορμί της να δονείται από τους ήχους που ερμήνευε. Στο τέλος ένας χρυσός κάμπος αγκάλιασε όλους τους καλλιτέχνες. Μουσικούς, χορωδούς, σολίστες. Σα να τους ενσωμάτωσε μαζί με την εξαιρετική επιτέλεση του «Μεγάλου Ερωτικού» σε ένα υπερχρονικό σύμπαν αγκαλιά με τον Χατζιδάκι. Νά, λοιπόν, ένας τρόπος για να γίνει ένας μεγάλος Έλληνας καλλιτέχνης διεθνής. Με φαντασία, φρεσκάδα, χιούμορ και εξωστρέφεια.
Μανόν Λεσκώ
Στη Λυρική Σκηνή. Τόλμη κι ευεξία στην παράσταση με τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Θωμά Μοσχόπουλου και τον Λουκά Καρυτινό στη διεύθυνση τη ορχήστρας. Προσαρμογή στα καθ᾽ ημάς μιας όπερας με μουσικές που αντέχουν στον χρόνο και μια υπόθεση που φθάνει στα άκρα με την υποψήφια μοναχή Μανόν να μεταμορφώνεται σε μια μοιραία γυναίκα που αγάπησε ο ιππότης Ντε Γκριε ο οποίος σκόπευε να γίνει ιερέας και καταστράφηκε ακολουθώντας την, ενώ εκείνη αφού την κατηγόρησαν για πορνεία πέθανε από εξάντληση στον δρόμο. Εξαίσια τα χορευτικά κομμάτια της παράστασης με φρεσκάδα και αισθησιασμό που συζητήθηκε.
Since she
Η τελευταία παράσταση του Δημήτρη Παπαϊωάννου στη Στέγη Γραμμάτων του Ιδρύματος Ωνάση, που ετοιμάστηκε ειδικά για το Χοροθέατρο του Βούπερταλ, για την ομάδα της Πίνα Μπάους. Μια πρόκληση για συνεργασία που αποδείχθηκε γόνιμη. Εμπειρία συναρπαστική. Σκηνικός τόπος ένας έρημος σκοτεινός λόφος όπου το σώμα είχε και πάλι την τιμητική του. Με αναφορές και παραπομπές στον Τσαρούχη, στον Μπέργκμαν και στην τιμωμένη Πίνα Μπάους. Σε διάφορες εκδοχές το σώμα δοξάστηκε και μέσα από αυτό η τέχνη του λαϊκού θεάματος με χιούμορ και αναγωγές εσχατολογικές.
Βαπόρια, βαπόρια, πάρα πολλά βαπόρια….
Μία ακόμη παράσταση με τη φροντίδα της Όλιας Λαζαρίδου. Μια μυστική επιτέλεση στο Βρυσάκι, στο Μοναστηράκι. Η αγνότητα και γνησιότητα του performer Νίκου Χαλδαιάκη συνομίλησαν με την ποιητική ευαισθησία του Νίκου Καββαδία. Το αποτέλεσμα: ερμηνεία αυθεντική και αισθαντική από έναν σπουδαίο καλλιτέχνη. Ταξίδι σε θάλασσες και λιμάνια, στη μοναξιά και τους έρωτες των ναυτικών. Μαζί ο καλός Ηλίας Μαντικός στο κανονάκι και η Χριστίνα Τασκασαπίδου δραματοποίησε με ήθος το ποίημα του Μάνου Ελευθερίου «Ένα καράβι μια φορά».
Ο showman της νυχτερινής Αθήνας
Είναι ο Κραουνάκης. Ό,τι και να έχει γράψει, από ποιητικές εμπνεύσεις αρχαίων τραγικών, επιδράσεις του Χιώτη, του Ζαμπέτα ή αναμνήσεις του Χατζιδάκι που μεταποιούνται σε έξοχα πρωτότυπα έργα, μουσικές για θέατρο, σινεμά, μικρή οθόνη, είναι βέβαιο ότι αυτό το ξεχείλισμα ενέργειας στην performance που επιτελεί δεν το συναντάς εύκολα στην πόλη. Η ομάδα του, από τη Σπείρα-Σπείρα μέχρι την τωρινή μορφή της με τον υπέροχο Γεροντίδη, τον ευφάνταστο Στιβανάκη, τον γλυκόλαλο Πράπα, τον εξαίσιο Μπουγιώτη, τον ευαίσθητο Καραθανάση, τον αξέχαστο Σταδιάτη με το ακορντεόν, αλλά και τον Ταμιωλάκη στο τσέλο και τον Ντρουμπoγιάννη στο πιάνο, είναι ένα σύνολο όπου ο καθένας έχει τη θέση του, τον χώρο του, αλλά ταυτόχρονα δεν είναι μόνος. Όλοι μαζί υποστηρίζουν τον έναν και ο ένας υποστηρίζει την ομάδα. Από την έναρξη ένα πάρε-δώσε κατακλύζει τις Γραμμές στην Κωνσταντινουπόλεως, τη σκηνή που έχει στήσει ο Σταμάτης το πρόγραμμα. Και αυτό το αμφίδρομο εμπλέκει τους πάντες, τους κάνει συνένοχους σε όσα θα αποκαλυφθούν και θα γίνουν μυστική κοινωνία. Μετά από τόσα χρόνια, μιλάω για τις αρχές του 1980, όταν κυκλοφορούσε τα «Σκουριασμένα χείλη» τότε που ακούγαμε μαγεμένοι τη φωνή της Μοσχολιού, έως σήμερα, ο Κραουνάκης διαθέτει εκείνη την ποιότητα του επαγγελματία καλλιτέχνη που νοιάζεται για το κοινό του και θέλει να του δώσει το καλύτερο. Για αυτό, όσοι ξέρουν, ως δημιουργός είναι πολύ απαιτητικός από τους συνεργάτες του, δεν ενδίδει στα εύκολα, και τον απασχολεί διαρκώς να παρουσιάσει ένα άρτιο πρόγραμμα. Με τραγούδια, εμβόλιμες πρόζες, αστεία, λογοπαίγνια, πειράγματα στο κοινό που ενδεχομένως να ενοχληθεί, αλλά ο καλλιτέχνης έχει αυτή την άδεια. Όσο και να διαφωνεί κανείς μαζί του, για προσωπικές απόψεις ή για τα ξεσπάσματά του στον δημόσιο λόγο, ως καλλιτέχνης είναι μοναδικός. Ίσως από τους τελευταίους μεγάλους λαϊκούς συνθέτες. Έτσι ήταν πάντοτε. Ένα ηφαίστειο που κόχλαζε και ήθελε να εκραγεί. Και βλέπω στις Γραμμές τον Σταμάτη. Και λέω: αυτός ο άνθρωπος, φλεγόμενος και μη καιόμενος. Αν και ζει ήσυχα και ταπεινά στην προσωπική του ζωή, στη σκηνή είναι ένα πλάσμα του Διονύσου ή ίσως μια μετενσάρκωσή του. Αυτός ο άνθρωπος κουβαλάει μέσα του τη ζωντανή παράδοση των θεατρίνων που χάνεται μέσα στους αιώνες. Η παράσταση που είδα είναι μια μύηση στη λειτουργία της μουσικής ομάδας. Και όσοι τον γνωρίζετε θα δείτε έναν φρέσκο και νεανικό Σταμάτη να προσφέρει απλόχερα χαρά, λυτρωτικά δάκρυα, μηνύματα αγάπης και αισιοδοξίας.
Το τελευταίο θρανίο
Είναι η έκθεση με έργα της Βάσως Πουρίδου, στα Σπάτα στον χώρο τέχνης ΠΕΣ Πολύτροπον. Την αγάπησα. Γιατί η Βάσω έχει την ικανότητα να φωτίζει στιγμές των παιδιών ενώ βρίσκονται ασφαλή στην ευλογημένη κατάσταση της δημιουργίας. Γιατί είναι φανερό πως όλα τα έργα της καταγράφουν τη μαθητεία στην τέχνη μικρών δημιουργών και μαζί την ψυχική τους κατάσταση. Η δασκάλα δημιουργεί κατ᾽ εικόνα της νέους τεχνίτες αναδεικνύοντας τη σημασία της ζωγραφικής (και ευρύτερα των τεχνών) στην παιδεία που έχει επίκεντρο τον άνθρωπο και την πνευματική του ολοκλήρωση.
Οδηγίες για οικιακούς βοηθούς
Οι εκδόσεις Στερέωμα μας συστήνουν τη Λουσία Μπερλίν (1936–2004). Το βιβλίο εκδίδεται για πρώτη φορά στα ελληνικά και έρχεται σε μια στιγμή που αυξάνεται διεθνώς το ενδιαφέρον για τη συγγραφέα, η οποία έγινε ευρύτερα γνωστή τα τελευταία χρόνια μετά τη διάκριση το 2015 του ευπώλητου Διηγήματα για υπηρέτριες. Δημοσίευσε για πρώτη φορά στα 24 της χρόνια, κέρδισε το 1991 το βραβείο καλύτερου βιβλίου στην Αμερική για το Homesick, ενώ στις μέρες μας ήδη έχει μεταφραστεί σε σχεδόν 20 γλώσσες. Το βιβλίο είναι μια ανθολογία 43 διηγημάτων (76 συνολικά έχει γράψει) μεταφρασμένα εξαίσια από την Κατερίνα Σχινά. Ιστορίες βγαλμένες από την ζωή της Μπερλίν σε τόπους που έζησε και γνώρισε καλά: Μοντάνα, Νέα Υόρκη, Λος Άντζελες, Ελ Πάσο, Σαντιάγο. Σε μια διαρκή κίνηση, από τα ορυχεία της δυτικής Αμερικής μέχρι τη χλιδή της Χιλής συλλέγοντας και αποθηκεύοντας στη μνήμη τα υλικά των διηγημάτων της. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Νιου Μέξικο, μεγάλωσε τέσσερα παιδιά, εργάστηκε σε Γυμνάσιο ως καθηγήτρια, τηλεφωνήτρια σε νοσοκομείο, ως γραμματέας και καθαρίστρια, αλλά δίδαξε και σε πανεπιστήμιο αποσπώντας το βραβείο για την καλύτερη διδασκαλία. Εθισμένη στο αλκοόλ για χρόνια κατάφερε να ξεπεράσει το πρόβλημα με την εξάρτηση. Η πολυτάραχη ζωή της αναδύεται στις αφηγήσεις της που ξεκινούν συχνά με ρήματα σε αόριστο, έχουν αρχή αλλά το τέλος είναι μετέωρο. Γοργός ρυθμός, λόγος συνειρμικός, αποσπασματικός αλλά λουλουδιασμένος κτίζει σκηνές καθημερινές, τόσο πολύ οικείες όσο και άγνωστες. Αλλά πάντα πειστικές γιατί εξάπτουν την περιέργεια και ανάβουν τη φαντασία. Πρωταγωνιστές: σέξι αδαμαντωρύχοι, εργάτες, καλόγριες, καθηγήτριες, γιατροί και νοσοκόμες, ένας τζόκεϊ, συγγενείς, η ίδια η Λουσία. Γιατί αυτό που συνδέει τα πάντα είναι η ίδια ως αφηγήτρια ή ως πρωταγωνίστρια. Εδώ δεν σε απασχολεί τόσο ο μάστορας της καλοφτιαγμένης ιστορίας γιατί κυριαρχεί η ποίηση της καθημερινότητας. Η φρεσκάδα της Μπερλίν οφείλεται σε αυτό το κάτι το ακατέργαστο που έχει η γλώσσα της, μια ωμότητα που σε αιφνιδιάζει με την αμεσότητα και την αλήθειά της. Εξομολογητική στις ιστορήσεις της για τις πολλές ζωές που έζησε με ρίσκο, όπως λέει. Δεν λογοκρίνει τίποτα προκειμένου να πει αυτά που θέλει όσο φοβερά και να είναι. Τότε επιστρατεύει το χιούμορ. Η ίδια εξάλλου θα πει: «Δεν με πειράζει να λέω στους ανθρώπους φρικτά πράγματα, άπαξ και μπορώ να τα μεταμορφώσω, να τα κάνω αστεία». («Σιωπή») Παράδειγμα όταν χειρίζεται το ζήτημα του θανάτου και λέει ότι υπάρχουν καλοί και κακοί θάνατοι για να καταλήξει σοφά ότι ὅσο περισσότερο έχει αγαπήσει αυτός που πεθαίνει τόσο μικρότερο είναι το χάσμα που προκαλεί η απώλειά του γιατί οι δικοί του τον κλαίνε ειλικρινά. Ευχαριστούμε τη Λίζα Σιόλα και το Στερέωμα για αυτό το απίθανο δώρο της Λουσία Μπερλίν.
Εγκώμια στον Άγιο Νικόλαο
Λόγοι των Ανδρέου Κρήτης, Μεθοδίου Κωνσταντινουπόλεως, Νεοφύτου εγκλείστου και άλλων προς τιμήν του κοσμαγάπητου Αγίου Νικολάου, επισκόπου Μύρων της Λυκίας, στην έκδοση Άγιος Νικόλαος, Εγκωμιαστικοί λόγοι επιφανών βυζαντινών λογίων (εκδόσεις Ζήτρος). Προλογίζει ο μητροπολίτης Λαρίσης Ιγνάτιος και ο καθηγητής Βασίλης Κατσαρός υπογράφει την εμπεριστατωμένη εισαγωγή. Μεταφράζει σε ωραία ελληνικά και σχολιάζει με προσοχή και μέθοδο ο φιλόλογος Χαράλαμπος Στεργιούλης. Η έκδοση εμπλουτίζει τη βιβλιογραφία για τον βίο και πολιτεία του Αγίου, τα θαύματα, τις σωτηριώδεις επεμβάσεις του στους ναυτικούς και τα έργα αλληλεγγύης του, ενώ κάνει προσιτά στο ευρύ κοινό κορυφαία κείμενα της βυζαντινής αγιολογικής και ρητορικής παράδοσης.
Το Γλωσσάριο των Ανθέων
Ένα σώμα μιας ιδιαίτερης ανθογραφικής παράδοσης εκδίδεται, από όσο γνωρίζω, για πρώτη φορά. 100 ποιητές, σε 200 ποιήματα μιλούν για 70 λουλούδια καλλωπιστικά και δένδρα, φωτίζοντας ένα άγνωστο και μυστηριώδες σύμπαν. Από τον Καρούζο, τον Ελύτη, τον Σεφέρη, τον Εμπειρίκο, τον Εγγονόπουλο, τον Βρεττάκο, την Καρέλλη, τον Ρίτσο τον Χριστιανόπουλο, τον Παπατσώνη, έως τον Καβάφη, τον Δροσίνη, Λαπαθιώτη, τον Παλαμά, και τον Βαγενά, τη Δημουλά, τον Μέσκο, τον Βαρβιτσιώτη, τον Πασχάλη είναι ορισμένοι που ασχολήθηκαν με φυτά όπως κισσό, αγιόκλημα, βάτος, γαζία, δυόσμος, κυκλάμινο, ορχιδέα, παιωνία, σκίνο. τζακαράντα, τουλἰπα, υάκινθος. Ένας ευώδης πολύχρωμος κήπος είναι αυτή η μοναδική και πρωτότυπη ανθολογία ποιημάτων της Δώρας Μέντη με ακουαρέλες της Αρετούσας Ιερωνυμάκη από τις εκδόσεις «Πικραμένος» με θεματική τα λουλούδια και τους συμβολισμούς τους. Ένα ιδιαίτερα καλοδεχούμενο βιβλίο μεγάλου σχήματος γιατί δείχνει τη σχέση συναισθημάτων και ανθέων και αποκαλύπτει την πολύπλευρη έμπνευση των ποιητών μας από τον κόσμο των λουλουδιών, ενώ ταυτόχρονα μας διδάσκει τον σεβασμό που οφείλουμε στον φυσικό κόσμο.
Κλέβοντας σκοτάδι
Εξαιρετική ποιητική συγκομιδή του Πάνου Κυπαρίσση (εκδ. Γαβριηλίδης). Παιχνίδια φωτός και σκότους, λόγος φρέσκος, άμεσος, συναρπαστικός. Στίχοι από το ποίημα που έδωσε τον τίτλο στη συλλογή:
Δίχως κανένα πουλί
μόνον του αέρα η προσευχή
συρρίζοντας μες στα ξερόχορτα.
Αλλάζει το φως
Δοκιμάζει ρούχα τ᾽ ουρανού
ώσπου τα μαζεύει η νύχτα
τα διπλώνει στο μαύρο της σεντόνι.
Ματωμένη σελήνη
Το μοναδικό φαινόμενο της ολικής έκλειψης του φεγγαριού διάρκειας δύο ωρών. Το φεγγάρι άρχισε να κοκκινίζει όταν το κάλυψε πλήρως η σκιά της γης. Πανσέληνος 27 Ιουλίου 2018.
