Μουσική Διεύθυνση: Γιώργος Ζιάβρας
Πρώτη ανάθεση: Νίκος Ναυρίδης
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κύκλος Μουσική και εικαστικές τέχνες, σε συνεργασία με τον Οργανισμό ΝΕΟΝ
Σε ενημερώνουν: «Από εδώ και πέρα ξεκινάει η παράσταση, παρακαλώ ακολουθήστε με.» Ανάσες, σταγόνες εκκωφαντικές. Πού είναι τα νεκρά παιδιά των τραγουδιών; Περιμένεις να δεις ή να νιώσεις τουλάχιστον κάτι πικρό. Αντ’ αυτού βρίσκεις τον εαυτό σου πάνω στην σκηνή, πίσω από τον διευθυντή ορχήστρας, πίσω από την ίδια την ορχήστρα, να κοιτάς με περιέργεια, αλήθεια, τα καθίσματα της σκηνής. Πριν, λες, ήμουν μέσα στο βανάκι του Ιδρύματος Νιάρχος, μετά πήρα τα εισιτήριά μου, ήπια έναν μικρό καφέ και τώρα πώς στο καλό βρέθηκα πάνω στην σκηνή, πάνω στην σκηνή που θα έπρεπε να συμβαίνει αυτή η εικαστική παρέμβαση κι εγώ να την χαζεύω από το μαλακό μου κάθισμα και που τώρα βλέπω ως θέαμα!;
Πράγματι, κοιτάμε τα καθίσματα και πού και πού την ορχήστρα, τον εξαιρετικό σολίστ Δημήτρη Τηλιακό. Αέναοι σκηνογράφοι περνούν από τα καθίσματα και τοποθετούν εναλλάξ στις θέσεις θεατρικά κοστούμια: πριγκίπισσες, μπάτλερ, λαγοί και ψαροβασίλισσες. Τα φώτα χαμηλώνουν, τα κοστούμια είναι σαν να αιωρούνται μέσα στο σκοτεινό νερό. Μεταφερόμαστε στις θέσεις μας. Καθόμαστε ανάμεσα από φανταχτερά κοστούμια που είναι σαν βγαλμένα από τα παραμύθια της παιδικής μας ηλικίας, η οποία απουσιάζει ή ίσως να πέθανε κιόλας.
Αυτά βεβαίως είναι σκέψεις που έκανα μετά την παράσταση, κάτω από την ασφάλεια της κουβέρτας μου. Στην πραγματικότητα, η εικαστική αυτή παράσταση, αν λογίζεται ως τέτοια, με εκνεύρισε. Με έκανε να αναρωτηθώ γιατί έτρεχα στο Σύνταγμα για να προλάβω το βανάκι. Και πραγματικά, δεν κάνω συχνά τέτοιες σκέψεις όταν πάω να δω κάποια παράσταση, όσο κακή κι αν αποδειχθεί ότι είναι.
Πού έγκειται η τοποθέτηση κοστουμιών στις θέσεις της αίθουσας; Είναι οι ηχογραφημένες αγχωτικές ανάσες εικαστική παρέμβαση; Κι αυτά τα νεκρά παιδιά απουσιάζουν. Οι ήρωες των παραμυθιών λείπουν κι αυτοί, έμειναν τα κοστούμια τους μόνο.
Αυτή η απουσία του παιδιού, του χαρωπού υποκειμένου, πράγματος αφύσικου αφού θα έπρεπε να πεθαίνουν μόνο οι γηραιοί άνθρωποι, μου φέρνει στο μυαλό κάποια χαμηλόφωνα ποιήματα του Ουίλλιαμ Κάρλος Ουίλλιαμς, όπως ας πούμε το «Κόκκινο καρότσι» (“The Red Wheelbarrow”) όπου το κόκκινο καροτσάκι, χωρίς να υπάρχει πια παιδί στο σπίτι να το παίξει, κάθεται στην αυλή, κάτω από την βροχή. Το καρότσι είναι παρατημένο κάτω από την βροχή όχι από αμέλεια, αλλά από την ξαφνική απουσία του παιδιού που δεν μεγάλωσε για να το εγκαταλείψει, αλλά πέθανε προώρως.
Κάπως έτσι συνέδεσα και τα κενά κοστούμια—κουφάρια των παραμυθιών που δεν θα έχουν πια τον μικρό ακροατή τους, το παιδί—με τα ποιήματα του Ουίλλιαμς. Αλλά αυτό είναι τι έκανα εγώ μετά από μία μάλλον αδιάφορη παράσταση και για την οποία έψαχνα απεγνωσμένα αναλογίες, ισοδύναμα για να την κάνω στο μυαλό μου πιο ενδιαφέρουσα.
Ας κρατήσουμε λοιπόν τα εξής, η μουσική είναι εξαιρετική· ο σολίστ μάλλον κάτι παραπάνω από μαγικός· ο Χρήστος Τσιόγκας που επιμελήθηκε τους φωτισμούς ιδιοφυΐα αλλά η συγκεκριμένη εικαστική παρέμβαση ανήκει στο καλλιτεχνικό εκείνο είδος που για να καταλάβεις κάτι πρέπει να ανοίξεις πρώτα το λεξικό, μετά την Wikipedia, να ανατρέξεις, να ψάξεις… Ωστόσο αξίζει πραγματικά αυτή η επιτακτική έρευνα που το κοινό πρέπει να πραγματοποιήσει; Δεν είμαι υπέρ του ράθυμου κοινού που περνά καλά μόνο με παραστάσεις-μασημένη τροφή. Ωστόσο, πόσο νοηματικά άμεση, μπορεί να είναι μια παράσταση που για να καταλάβει κάτι παραπάνω το κοινό θα πρέπει πρώτα να διαβάσει κάτι πολύ παραπάνω από το φυλλάδιο της ίδιας της παράστασης; Στο κάτω κάτω, μια παράσταση δεν είναι περισσότερο μια (ανα)παράσταση παρά μια απουσία;
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.]
