frear

5+1 βιβλία από την εκδοτική παραγωγή του 2018 – επιλέγει η Άννα Αφεντουλίδου

Προτείνοντας 5+1 βιβλία Λογοτεχνίας από την εκδοτική παραγωγή του 2018,

μέσα από τον λόγο των μελετητών της

2 μυθιστορήματα + 2 ποιητικά βιβλία +1 μετάφραση + 1 γραμματολογικό δοκίμιο

1. Γιώργος Συμπάρδης, Αδέλφια, Μεταίχμιο, 2018, σ. 312.

«[…]Βρισκόμαστε στις υποβαθμισμένες περιοχές της δυτικής Αττικής στα τέλη της δεκαετίας του ’50. Η τετραμελής οικογένεια του Θανάση αποτελείται από τον σκληρότατο βιοπαλαιστή πατέρα, από την αφοσιωμένη στην οικογένεια ωραία μητέρα και από τον κατά τρία χρόνια μικρότερο αδελφό και κατοπινό αφηγητή. Είναι η περίοδος που ύστερα από την καταστροφική δεκαετία του ’40 η χώρα αρχίζει να ανοικοδομείται. Ψημένος στη δουλειά και περιστασιακός μαθητής της Σιβιτανιδείου Σχολής εργοδηγών, ο νεαρός Θανάσης στήνει τα δικά του συνεργεία, παίρνει δουλειές, χτίζει. Και σταθερά, αφού στρώσει τα πράγματα, κάποια απροσδόκητη στιγμή αρχίζει να γκρεμίζει – τις επαγγελματικές και τις προσωπικές του σχέσεις με επιστήθιους φίλους, παθιασμένες φιλενάδες, αφεντικά, μαστόρους και τον έκπληκτο αδελφό του.[…] Η οικονομική μηχανή της Ελλάδας έχει πάρει μπρος από τις αρχές της δεκαετίας του ’60. Είναι η εποχή η οποία συνήθως ονομάζεται «περίοδος στρεβλής ανάπτυξης»[…] κι αυτό που κάνει στο μυθιστόρημά του ο Γιώργος Συμπάρδης είναι ότι αναπλάθει ένα ασήμαντο γρανάζι, τον ατίθασο ακαταλόγιστο Θανάση, μέσα στον μηχανισμό που έκτισε τη μεταπολεμική Ελλάδα – στήνοντας εκ των ενόντων συνεργεία, καλουπώνοντας στο άψε σβήσε και χύνοντας τσιμέντα μες στη νύχτα. Εισάγει έτσι τη στρεβλότητα μέσα σε ένα από τα κύτταρα του τεράστιου οργανισμού που υπήρξε ο κόσμος των δεκαετιών ’50 και ’60 – για να παρακολουθήσει το παρεκκλίνον στη μικροσκοπική κλίμακα της προσωπικότητας, της οικογένειας και της καθημερινής εργασίας μαζί με την αναπόδραστη βία που παράγει.[…]» (Ελισάβετ Κοτζιά, «Ένα ασήμαντο ατίθασο γρανάζι», εφημ. Η Καθημερινή, 25-11-2018).

2. Αλέξης Πανσέληνος, Ελαφρά ελληνικά τραγούδια, Μεταίχμιο, 2018, σ. 328.

«[…]Ο Αλέξης Πανσέληνος επιτυγχάνει μια έξοχη συνάρθρωση ιστορίας και μύθου και συνάμα μια εντυπωσιακή σύμφυση μικρής και μεγάλης φόρμας. Σπάει την αφήγησή του στις μικροϊστορίες των ηρώων του, ανάμεσα στις οποίες κυκλοφορεί κι ένας μοναχικός, πρωτοπρόσωπος αφηγητής, παρατηρητής και στοχαστικός σχολιαστής, μάστορας της λεπτότερης ειρωνείας. Πολλά από τα σαράντα οκτώ κεφάλαια του βιβλίου χαρακτηρίζονται από μια τόσο εκρηκτική πυκνότητα και δραστικότητα, ώστε θα μπορούσαν να υπάρξουν αυτόνομα (κορυφαίο παράδειγμα το «Εκτελεστικό απόσπασμα»)· εκχωρώντας ωστόσο την αυτοτέλειά τους στη συνολική σύνθεση γίνονται αγωγοί ενός ρίγους που επιμένει ακόμα και στις ανάλαφρες σελίδες, για να μην πω ότι γίνεται πιο έντονο μέσα στις μεταπτώσεις της αφηγηματικής διάθεσης.[…] Κρυφές και φανερές, οι αναφορές του σε πρόσωπα της εποχής (ο Σκαρίμπας, ο Ρίτσος, ο Μυριβήλης, βεβαίως ο πατέρας του, ο Ασημάκης Πανσέληνος, και άλλοι) λειτουργούν σαν γέφυρες ανάμεσα στο ιστορικά παραδεδομένο και το ποιητικά επινοημένο. Όσο για τα τραγούδια που προτάσσονται ως μότο στα περισσότερα κεφάλαια, αυτά συμπληρώνουν την αφήγηση, γίνονται το βάσιμο της γραφής.[…]» (Κατερίνα Σχινά, «Τραγούδια μέσα από τη νεκρή γη», εφημ. Η Καθημερινή, 22.04.2019.)

3. Χρήστος Μπράβος, Βραχνός προφήτης, Ποιήματα και κριτικά κείμενα, 1981-1987, Μελάνι, 2018, σ. 192.

Ο Χρήστος Μπράβος (1948-1987), ακολουθώντας τη γραμμή των ποιητών «της ενδοχώρας» και ανήκοντας ηλικιακά στη γενιά του 70, παρόλο που σιώπησε νωρίς με τον πρόωρο θάνατό του, κράτησε έναν ιδιαίτερο, δικό του χώρο στην ιστορία της σύγχρονής μας ποίησης. «[…]Οι σημερινοί υποψιασμένοι αναγνώστες ποίησης είναι πιθανόν να έρθουν σε επαφή με τον Μπράβο και το ιδιαίτερο έργο του μέσα από […] (κριτικές μελέτες, ανθολογίες, ποιήματα άλλων δημιουργών), πιο πιθανό είναι να τον συναντήσουν μέσω μελοποιήσεων έργων του[…]θα συναντούσαν όμως μεγάλες δυσκολίες στο να έρθουν σε επαφή με το σύνολο του έργου του, ποιητικό και κριτικό, καθώς οι ποιητικές του συλλογές είναι εξαντλημένες εδώ και χρόνια, ενώ η κριτικογραφία του παρέμενε αθησαύριστη. Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει, τριάντα χρόνια μετά τον θάνατό του, η παρούσα έκδοση. Ας έχει καλές και δημιουργικές αναγνώσεις![…]» (Από το Επίμετρο του βιβλίου: Χρήστου Δανιήλ, Χρήστος Μπράβος, Βραχνός προφήτης, σ. 169.)

4. Γιάννης Ρίτσος, Πρώιμα ποιήματα και πεζά, επιμέλεια Γιώργος Ανδρειωμένος, Κέδρος, 2018, σ. 288.

Η συγκέντρωση των νεανικών γραπτών του Γιάννη Ρίτσου, με τον υπομνηματισμό και την εκτενή Εισαγωγή του Γιώργου Ανδρειωμένου, αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο για τον μελετητή του έργου του Ρίτσου αλλά και για τον απλό αναγνώστη που αγαπά το έργο του. Φωτίζει, με έναν άλλο ίσως τρόπο, τα χρόνια διαμόρφωσης του ποιητικού θεωρήματος του Ρίτσου, δείχνοντας κάποιες πτυχές, τις οποίες είτε αγνοούσαμε είτε δεν είχαμε τόσο σοβαρά σταθμίσει. Επιπλέον, υπογραμμίζουν εμφατικά, και τόσο πρώιμα, το μέγεθος του σθένους, της σταθερότητας και της αφοσίωσης του ποιητή, σε ό, τι επέλεξε να πιστεύει ή και σε ό, τι τον επέλεξε, θυμίζοντάς μας πως: κάθε φορά που η απογοήτευση και ο μηδενισμός δεσπόζουν στην ψυχή μας ο ποιητής μάς περιμένει κάτω από την αρχαία λάμπα για να μας διαβεβαιώσει: «Αυτή ήταν πάντα η ζωή μου: να νικώ πεθαίνοντας.» Ο τρόπος κατάταξης αυτών των κειμένων από τον Γιώργο Ανδρειωμένο, τόσο των ποιητικών όσο και των πεζών, η παράθεση τεκμηρίων της πρόσληψής τους αλλά και η αναδιήγηση των παιδικών και νεανικών χρόνων της ζωής του Ρίτσου μέσα από πηγές, που αντιμετωπίζονται με κριτική διάθεση και αναλυτικό σχολιασμό, καθιστούν την ανάγνωση του βιβλίου χρήσιμη και αξιόπιστη για τον ειδικό αποδέκτη αλλά και ευχάριστα εύκολη για τον μέσο αναγνώστη.(Άννα Αφεντουλίδου, από ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου: Ιανός, 17-12-2018.)

5. Paul Celan, Καμπή πνοής, μτφ. Μιχάλης Καρδαμίτσης, Κίχλη, σ. 265.

«[…]Οι εκδόσεις Κίχλη μάς χάρισαν, σε έναν καλαίσθητο, όπως πάντα, τόμο, και σε μια μετάφραση που στέκεται με σεβασμό και προσοχή απέναντι σε ένα έργο δυσμετάφραστο, κυρίως λόγω της τακτικής του Celan να αξιοποιεί δημιουργικά την δυνατότητα που προσφέρει η γερμανική γλώσσα για παραγωγή σύνθετων λέξεων καθώς και τη δυναμική των μετοχών, και της ανεξάλειπτης συχνά αμφισημίας και ασάφειας, μια πολύ σημαντική ποιητική συλλογή του σημαντικότερου, ίσως, Ευρωπαίου μεταπολεμικού ποιητή.[…] τα ποιήματα της συλλογής ακολουθούνται από αθησαύριστα και ανέκδοτα ποιήματα από την εποχή της Καμπής πνοής, τα οποία εν μέρει επιστρέφουν στην παλαιότερη τακτική του Celan για αναδίφηση του παρελθόντος, καθώς και από εικόνες των χαρακτικών της συζύγου του Celan, τα οποία συνόδευαν την αυτοτελή έκδοση της ενότητας Κρύσταλλος πνοής […] Η αισθητική λιτότητα του τόμου, καθώς και το σχήμα του, το οποίο επιτρέπει στα ποιήματα να αναπνέουν, αφήνοντας τις «αυλές της ανάσας» να ξεδιπλωθούν στο λευκό της σελίδας, μαζί με τη μετάφραση, η οποία κατορθώνει να μεταφέρει και να αναδείξει σε μια γλώσσα όπως η ελληνική, που δεν διαθέτει τον «τεχνοκρατικό» οπλισμό της γερμανικής, τον ανορθόδοξο αλλά γνήσιο λυρισμό του Celan, υποδεικνύουν τρόπους προσέγγισης μιας μοναδικής ποιητικής φωνής.[…]» (Σοφία Βούλγαρη, «Η ποίηση χωρίς γλώσσα», ηλ. περ. poeticanet, τχ.33/Νοέμβριος 2018)

6. Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, Η κίνηση του εκκρεμούς, Άτομα και κοινωνία στη νεότερη ελληνική πεζογραφία 1974-2017, Πόλις, 2018, σ. 912.

«Έργο αναφοράς. […]Απαραίτητο εγχειρίδιο προσανατολισμού σ’ ένα θολό τοπίο, το οποίο στο μεγαλύτερο μέρος του τελεί ακόμα υπό διαμόρφωση. Ο Βαγγέλης Χατζηβασιλείου (1959), μόνιμος συνεργάτης των πιο σημαντικών λογοτεχνικών σελίδων της περιόδου, βάδιζε για χρόνια στην τροχιά του τολμηρού εγχειρήματος.[…] Όπως και να ’χει, ο Χατζηβασιλείου προσέρχεται έτοιμος στο πεδίο της γραμματολογίας και του διαλόγου. Η εισαγωγή του δεν αποσαφηνίζει μόνο κριτήρια και προθέσεις, αλλά θέτει ήδη και τον βασικό προβληματισμό. Πώς περνάμε από τον κριτικό λόγο στον γραμματολογικό; Πώς γίνεται η σύνθεση και η ενσωμάτωση της αξιολόγησης σε μια αφήγηση μεγάλης κλίμακας; Πώς τοποθετείται ο κριτικός, όταν γίνεται γραμματολόγος, έναντι των κρίσεών του που, αν δεν λάθεψαν, πάντως και εξ ορισμού αγνοούσαν το όλον από τη σκοπιά του σήμερα; Τι θ’ απομείνει απ’ αυτή την πρώτη λογοτεχνική χαρτογράφηση; Ο κριτικός έχει συνείδηση ότι δεν εποπτεύει πανοραμικά και από απόσταση το υλικό του, ότι η χρονικότητα καθορίζει και την εξιστόρησή του, ότι η γραμματολογία του καθρεφτίζει το αξιολογικό σύστημά του κι ότι, κατά συνέπεια, η απόπειρά του «πασχίζει να δώσει ιστορική προοπτική στο υλικό της, αλλά δεν μπορεί και, εντέλει, δεν θέλει να αποτινάξει ούτε την αίσθηση του καιρού της ούτε την αξιολογική της βάση». Όπως σημειώνει ο ίδιος, παράλληλα με το εκκρεμές του αφηγηματικού άξονα ταλαντεύεται και το εκκρεμές της δικής του ερμηνευτικής εμπλοκής, καθώς το βιβλίο διαγράφει τη διαδρομή από την επικαιρική κριτική προς μια γραμματολογία εν τω γεννάσθαι.[…] Οφείλουμε χάριτες στον Χατζηβασιλείου για το βιβλίο αυτό που αναμφίβολα θα πυροδοτήσει την απαραίτητη συζήτηση για το «ανοιχτό» πεδίο της σύγχρονης λογοτεχνικής παραγωγής.[…]» (Αριστοτέλης Σαΐνης, «Από τη συγχρονική στη γραμματολογική κριτική», Εφημερίδα των Συντακτών, 23-06-2018)

Σε λίγο καιρό κοντά σας με νέο ηλεκτρονικό τεύχος στο mag.frear.gr

Mag.frear.gr – Τα ηλεκτρονικά μας τεύχη