Η γνώση μου πάνω στο έργο της Αγγελικής Κορρέ είναι ελλιπής λόγω του γεγονότος ότι στο έργο της Μαεστά, δημιουργεί έναν χαρακτήρα, μια ιδέα, της οποίας την ύπαρξη δεν μπόρεσα να αντέξω λόγω προσωπικής αδυναμίας: την τιμιότητα του κακού. Πριν αναλύσω αυτήν την έννοια, η οποία κατά την γνώμη μου βρίσκεται μέσα στην συλλογή, θα ήθελα να τονίσω ότι η ζωντάνια που με κατέκτησε και τελικά με απομάκρυνε από το έργο της, είναι επιτυχία μιας ποιήτριας που δημιούργησε ένα ψυχολογικά δομημένο εγχειρίδιο, ένα μαχαίρι. Οι στίχοι της είναι τόσο σφιχτοί, που είναι λες και εκφέρονται από έναν αέρα μάστιγα, ένα ουρλιαχτό που δεν ακούγεται παρά μόνο από τους ομοίους του. Το έργο είναι ο μονόλογος ενός μαύρου βράχου με την ευγένεια του λουλουδιού, και η λέξη μονόλογος καθόλου δεν θα έπρεπε, κατά την άποψή μου, να εξαιρέσει την πολλαπλότητα των φωνών, των στιγμιότυπων της ψυχοσύνθεσης, που εκπνέουν οι στίχοι της. Ο ρυθμός είναι σημειωματάριου φυλακισμένου. Όμως δεν θα επεκταθώ περισσότερο σε μια λογοτεχνική περίφραση των όσων κατέκτησε η ποιήτρια, γιατί πιστεύω, όπως προείπα, ότι δεν είμαι κατάλληλος για αυτό. Ωστόσο θα ήθελα να συνεχίσω αναφερόμενος στην έννοια που επιχειρηματολόγησε εναντίον μου, όπως την συνέλαβα διαβάζοντας το έργο της, την τιμιότητα του κακού, χωρίς να έχω ιδιαίτερες ανθρωπολογικές γνώσεις.
Ας μην παρεξηγηθώ: η τιμιότητα του κακού δεν είναι θρησκεία, αν και θα μπορούσε να ιδωθεί έτσι μέχρι ενός σημείου. Ούτε πίστη είναι, κατά την άποψή μου, γιατί το τίμιο κακό έχει γνώση. Η τιμιότητα έγκειται στην προσευχή του κακούργου, σε έναν σταυρό που κουβαλάει στις πλάτες του, όχι από φτώχεια ή ταπείνωση, οι οποίες όμως ίσως έρθουν σαν συνέπεια, αλλά σαν μια άγρια ελευθερία, ένα κοράκι που για να πετάξει έχει ανάγκη να γραπώσει τον άνθρωπο. Ο τίμιος κακός προσεύχεται στον εαυτό του. Απαρνείται την ευτυχία σαν ένα όραμα που έδιωξε, όταν σηκώθηκε από την ρίζα ενός δέντρου και αποφάσισε να γίνει εργάτης: ο τίμιος κακός δουλεύει. Οργώνει την γη σπέρνοντας το μέλλον του: την ανυπαρξία του. Δεν έχει ένστικτα, γιατί τα χέρια του γνωρίζουν, έχουν την σοφία του νερού που κυλάει ανήξερο προς έναν ωκεανό που δεν έχει τέλος άλλο από την αρχή του. Ο εαυτός του, δηλαδή, είναι η αρχή και το τέλος του, όπως ο όφις που καταπίνει την ουρά του. Ο κακοποιός γίνεται ένα σύμβολο, μια λέξη ανείπωτη, δηλαδή υπάρχει σαν πράξη και σαν τραγούδι, σαν την πύλη και αυτόν που στέκεται σε αυτήν, υπάρχει από τα χείλη του Θεού, όχι των χριστιανών, αν και μοιράζεται τη μοίρα τους μέχρι ένα σημείο του δρόμου του, ώσπου φτάνει την αγνότητα και το δικαίωμα της ύπαρξης, φιμώνοντας τα στόματά μας. Είναι ο εργάτης, δημιουργεί το κακό και το μιμείται σαν καθρέφτης, εγκλωβίζοντας τον εαυτό του μέσα στην ελευθερία.
Αν όμως κατέκτησε το δικαίωμά του να υπάρχει, οι ανθρωπολόγοι, νομίζω, θα έπρεπε να αναρωτηθούν: συνυπάρχουμε με το κακό σαν σύμβαση ή σαν φύση; Το μέλλον της ανθρωπότητας σαν βασιλεία της καλοσύνης, δεν μπορεί, θεωρώ, μετά από αυτήν την ποιητική συλλογή (αλλά και άλλων παλαιότερων ποιητών), να είναι βιώσιμη. Αν η ιατρική, η φυσική, η χημεία, η φιλοσοφία, η λογοτεχνία κτλ. αποσκοπούν στην εξάλειψη του πόνου, χρειάζονται τον κακοποιό της Αγγελικής Κορρέ. Και αυτό, για μένα, είναι τρομαχτικό στην έκταση της έννοιάς του. Τότε δεν θα πρέπει απλώς να εξοβελίσουμε από το μυαλό μας την ελευθερία με τους όρους που συζητιέται στα τραπέζια των επιστημόνων, των πολιτικών και των απλών πολιτών, ούτε μερικώς να την αναπροσαρμόσουμε με μια νέα σύμβαση (γεγονός μαθηματικά βιώσιμο, βέβαιο, αν κρίνουμε την ανθρώπινη ιστορία), αλλά να την σκίσουμε σαν ορίζοντα και να δούμε στην θέση του τους προγόνους μας, την αρχέγονη κατάσταση του ασυνείδητου, και να αποδεχτούμε ότι η λέξη που λείπει από την γραμμικότητα του κόσμου, αυτή που εγκυμονεί η μη γραμμικότητα, είναι το κακό, για να δημιουργηθεί η μόνη βιώσιμη (και υπάρχουσα, έξω από το περιβάλλον μας) πραγματικότητα: το δομημένο χάος, η αφοσίωση δηλαδή του ανθρώπου στην ασυμφωνία και την παραφωνία ως μήτρες, ως ασφαλές περιβάλλον που δεν ψιθυρίζει ψέματα στο αυτί μας. Καλύτεροι από εμένα θα διαβάσουν την συλλογή Μαεστά και θα μας δώσουν μια πιο εμπεριστατωμένη γνώση. Το μόνο που προσπάθησα ήταν να ερμηνεύσω, να δώσω σχήμα στην μουσική που άκουσα μέσα στους στίχους της.
[Η ποιητική συλλογή Μαεστά της Αγγελικής Κορρέ, εκδόθηκε από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης το 2017. Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Φωτογραφία: Τom Clark. Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.]