Αγγελική Δαρλάση, Το αγόρι στο θεωρείο, Μεταίχμιο, Αθήνα 2017.
Η Αγγελική Δαρλάση, πολυβραβευμένη συγγραφέας με πλούσιες θεατρικές σπουδές, ζει και δημιουργεί στο σήμερα. Έχει πάντα τον τρόπο να προσεγγίζει με τρυφερότητα, αλλά και αλήθεια την εφηβική ψυχή. Στο περίφημο βιβλίο της Το παλιόπαιδο, που έχει κάνει ιδιαίτερη αίσθηση και στους πιο απαιτητικούς μικρούς αλλά και μεγάλους αναγνώστες, πραγματεύεται ένα θέμα σκληρό με έναν τρόπο διεισδυτικό. Τώρα επιστρέφει με έναν άλλο αρσενικό ήρωα, ένα αγόρι, «το αγόρι στο θεωρείο». Στο πρώτο βιβλίο που αναφέραμε πραγματεύεται ‒μεταξύ άλλων‒πώς η τέχνη μπορεί να ευεργετήσει και να σώσει, ενώ στο νέο αυτό βιβλίο δείχνει πώς η τέχνη μπορεί να παρηγορήσει.
Eίναι πολύ σημαντικό τα εφηβικά αναγνώσματα να αγγίζουν την παιδική ψυχή, αλλά ταυτόχρονα να είναι καίρια και λειτουργικά ως προς την προσέγγιση σημαντικών πραγμάτων. Ένα καλό εφηβικό βιβλίο μπορεί να γίνει φάρος, πρότυπο, οδηγός ζωής αλλά και να κάνει το παιδί να αγαπήσει το διάβασμα. Τέτοια είναι τα βιβλία της Δαρλάση. Και έχουν αυτή τη δύναμη.
Η ιστορία του νέου της βιβλίου είναι εμπνευσμένη από το 1922 και τη ζωή των προσφύγων που κατέφυγαν στην Ελλάδα έχοντας χάσει συγγενείς, φίλους, τις περιουσίες, τον εαυτό τους τον ίδιο. Δεν είναι εύκολη η νέα ζωή, κρύβει πολλές παγίδες και κακοτοπιές, έχει ανυπέρβλητες δυσκολίες. Επειδή η ιστορία επαναλαμβάνεται, το θέμα του βιβλίου είναι διαχρονικό, αλλά αγγίζει και τον αναγνώστη του σήμερα που έχει μέσα στη ζωή του ανθρώπους από ξένες χώρες, αλλόθρησκους, αλλοεθνείς. Το θέμα της μετανάστευσης και της προσφυγιάς έχει εμπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες με πολλαπλούς τρόπους και αυτό είναι φυσικό και μοιραίο συνάμα. Η Δαρλάση φιλτράρει δημιουργικά το θέμα της, εστιάζει εκεί που πρέπει να εστιάσει έχοντας πάντα στο μυαλό της το τρυφερό κοινό στο οποίο απευθύνεται.
Καλοσχεδιασμένοι χαρακτήρες και πλοκή, υποβλητική ατμόσφαιρα, αφού το έργο διαδραματίζεται μέσα σε ένα παλιό και εγκαταλελειμμένο θέατρο όπου βρήκαν καταφύγιο οι πρόσφυγες, δυνατές εικόνες, ουσιαστικοί και εποικοδομητικοί διάλογοι ανάμεσα στα πρόσωπα, δημιουργία σασπένς και μυστηρίου για την τύχη της μικρής ηρωίδας, της αδερφής του κεντρικού ήρωα, του Δρόσου. Ώσπου έρχεται η μεγάλη ανατροπή, η αναπάντεχη, που όμως συνταράσσει την αναγνωστική συνείδηση. Ακολουθούν και άλλες μικρές ανατροπές που όμως αποτελούν τη μαγιά της σφιχτοδεμένης αυτής τραγικής ιστορίας. Η Απώλεια και η Μνήμη, κεντρικά θέματα επί της ουσίας. Αυτά μπορεί να τα διαχειριστεί ένα παιδί; Aυτά αναπόφευκτα γίνονται πληγές που μπορεί να κακοφορμίσουν αν δεν γίνει η κατάληξη επεξεργασία, αν δεν υπάρξει μια κάποια υπέρβαση.
Και πώς θα μπορούσε να λείπει το θέατρο μέσα από ένα κείμενο της Δαρλάση! Εισχωρεί ο Σαίξπηρ και η εμβληματική του Τρικυμία, ένα έργο συνδιαλλαγής και συγγνώμης, ένα έργο που κουβαλά τη δύναμη του παραμυθιού. Η Ευδοξούλα, μια συμπαθητική μορφή μέσα στο έργο, θέλει να ανεβάσει την Τρικυμία με όσα μέσα διαθέτει και μπορεί, χτυπημένη από τη μοίρα δεν σταματά κι αυτή να ελπίζει πως το χαμένο κορίτσι θα βρεθεί, πως θα αποκαλυφθεί η αλήθεια. Και όμως τίποτα δεν είναι όπως φαίνεται. Η εξήγηση είναι ότι συχνά υπάρχει απόσταση ανάμεσα στο φαίνεσθαι και το είναι. Ποιητική αδεία η εξήγηση μπορεί να δοθεί με έναν διαχρονικό στίχο του βάρδου: «Είμαστε πλασμένοι από την υφή του ονείρου». Μάλιστα μερικές φορές όνειρο και πραγματικότητα μπερδεύονται, έτσι και δω. Όπως και στα έργα του Σαίξπηρ. Διακριτή η μεταφυσική διάσταση που δίνεται στην ιστορία και την πασπαλίζει με μαγεία.
Εκείνο που χαρακτηρίζει τη γραφή της Δαρλάση είναι πως είναι βαθιά ανθρώπινη. Δεν είναι χιουμοριστική, δεν είναι εξυπνακίστικη, δεν είναι βερμπαλιστική, δεν είναι γεμάτη λεκτικά πυροτεχνήματα, δεν είναι εξεζητημένη. Έχει το δικό της ήθος και έναν ουμανιστικό χαρακτήρα που κερδίσει ακόμα και τους μεγάλους αναγνώστες. Μας κάνει να αγαπάμε τους καλοστημένους ήρωές της, να σκεφτόμαστε πώς θα ήταν άμα μπούμε στη θέση τους. Ταυτιζόμαστε, συμπάσχουμε, αγωνιούμε με ανθρώπους που πληγώθηκαν πολύ, αλλά κατάφεραν όχι μόνο να σταθούν όρθιοι, αλλά και να εξελιχθούν στη ζωή τους, μένοντας ενωμένοι σε βίους παράλληλους. Η συγγραφέας φτάνει στην καρδιά των πραγμάτων διατηρώντας κάθε σεβασμό για το κοινό της. Όπως και στο Παλιόπαιδο, έτσι και δω, δείχνει τη σκληρή όψη της ζωής, όμως στο τέλος αποκαθιστά τους ήρωές της στα μάτια των αναγνωστών και τελειώνει την ιστορία λυτρώνοντας ήρωες και αναγνώστες, αφού πρώτα τους έχει βάλει σε μια εποικοδομητική εσωτερική διαδικασία.
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Φωτογραφία: Andrei Pandele.]
Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.
