Μισέλ Φάις, Από το πουθενά, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2015. Σελ. 211.
Στη συνεδρία, με την οποία ανοίγει ο Μισέλ Φάις την νέα του μυθιστορηματική σύνθεση με τίτλο Από το πουθενά, ο αναλυόμενος άνδρας και η συνομήλικη ψυχαναλύτριά του είναι τριανταοκτώ χρονών. Στην τελευταία, με την οποία κλείνει η αφήγηση, είναι ήδη πενήντα ετών. Στο διάστημα ανάμεσα στις δύο αυτές συνεδρίες, η ψυχαναλύτρια και ο αναλυόμενος άνδρας, ο οποίος είναι μάλιστα και συγγραφέας, συναντιούνται και άλλες φορές. Η σχέση όμως είναι αμφίδρομη. Δεν είναι μόνον η ψυχαναλύτρια που εξουσιάζει, ρωτά, ερμηνεύει, σχολιάζει και επιχειρεί να διεισδύσει στην ψυχή του άνδρα. Ανταποδίδει και αυτός την απόπειρα της ανάγνωσης του άλλου, στην προκείμενη περίπτωση της άλλης. Προσπαθεί, με την ίδια μέθοδο ή ακόμα και με την ερωτική προσέγγιση, να συνομιλήσει και να οικοδομήσει μια σχέση πέρα από την τυπική του «πελάτη» και της ψυχαναλύτριας. Όμως η προσπάθεια δεν ευδοκιμεί. Παρά τις συνεδρίες και τους διαλόγους, τις εξιστορήσεις πραγματικών ή ονειρικών σκηνών και επεισοδίων, τις παιδικές μνήμες και τα τραύματα που έρχονται στην επιφάνεια, δεν προκύπτει κανένα αποτέλεσμα και οι λέξεις που εκφέρονται φαίνονται σα να αναζητούν το διαφυγόν νόημα τους. Ο Φάις όμως δεν μένει μόνο στον κειμενικό και σκηνικό χώρο των συνεδριών, τον οποίο αναπαριστά με σκηνοθετική ακρίβεια. Στα διάκενα των συνεδριών η αφήγηση συλλέγει και «αναμεταδίδει» συνεχώς σύντομα επεισόδια, φιγούρες ανθρώπων, διαλόγους , εικόνες και σπαράγματα από όλον τον πλανήτη. Τοπία και τόποι που παρά τον συνήθη εξωτισμό τους, αναδύουν μια μελαγχολία και με τους εξίσου μελαγχολικούς και σε μια διαρκή λογική και λεκτική ασυνεννοησία ανθρώπους τους συνθέτουν ένα παγκοσμιοποιημένο πεδίο θρυμματισμένων ζωών. Οι άνθρωποι του μυθιστορήματος και του Φάις, οι δύο κύριοι πρωταγωνιστές του αλλά και οι πάμπολλοι άλλοι που εισβάλλουν και παρεμβάλλονται είναι πλήρως εξατομικευμένοι, είναι αυτοί και οι ανεκπλήρωτες, μεγάλες η μικρές, επιθυμίες τους, οι εμμονές τους, η πολλαπλή μοναξιά τους. Είναι σαν να έρχονται από το πουθενά και να φεύγουν και πάλι στο πουθενά.
Ο Φάις όμως δεν επιλέγει το καταγγελτικό ύφος και την απόσταση από την δυστοπία που αναδύεται από την αφήγηση του. Την καταγράφει και την βιώνει με τη γραφή του. Άλλωστε στο πρόσωπο του αναλυόμενου συγγραφέα και στους διαλόγους του με την ψυχαναλύτριά του παρεισφρέουν πολλά αυτοβιογραφικά του στοιχεία και συναντούν τις πολλές ανάλογες αναφορές στα άλλα του βιβλία. «Είστε τα βιβλία που γράφετε», σχολιάζει κάποια στιγμή η ψυχαναλύτρια στον συγγραφέα συνομιλητή της .
Το μυθιστόρημα Από το πουθενά δεν είναι ένα ευκολοχώνευτο βιβλίο. Εμπεριέχει ποικίλες αφηγηματικές τεχνικές και νοηματικές στοχεύσεις που απαιτούν μια ανάλογη αναγνωστική εγρήγορση. Ο Φάις σμιλεύει την μυθοπλαστική του σύνθεση συνεχίζοντας την αναζήτηση και τη συνύπαρξη των αφηγηματικών τρόπων και χρησιμοποιεί με ακρίβεια και οικονομία τη γλώσσα, τις λέξεις και τις φράσεις. Εν τέλει γράφει ένα πρωτότυπο μυθιστόρημα, ελλειπτικό στα εκφραστικά του μέσα αλλά πανοραμικό ως προς την θεματική του και ως προς το χωρογραφικό του εύρος.
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Ο Κ. Καρακώτιας είναι κριτικός βιβλίου και αρθογράφος.]