Η ποίηση, ως «μητρική γλώσσα της ψυχής» (Romanyshyn, 2014), σχετίζεται άμεσα με την ψυχολογία. Κοινότοπο παράδειγμα η κληρονομιά της τελευταίας στην ποίηση της αρχαίας Ελλάδας (μίμηση, κάθαρση κ.τλ.). Πιο πρόσφατα η χρήση της ποιητικής αναπαράστασης στην ποιοτική έρευνα της ψυχολογίας (δηλ. η ανάλυση ποιητικών κειμένων προς ανάδειξη διακριτικών μορφών εμπειρίας, συναισθημάτων, σκέψεων), όπως στη διερεύνηση της έννοιας της πολιτισμικής ταυτότητας (ιδιαίτερα στα σημερινά συμφραζόμενα της μετανάστευσης) (Guzzardo, 2016).
Ως προς την επιρροή της ποίησης στον αναγνώστη μπορεί κανείς να γράψει πολλά (η ποίηση ως μορφή θεραπείας, ανάπτυξη της ενσυναίσθησης και του εαυτού κτλ.), αλλά πολύ σύντομα θα αναφερθώ στον ρόλο της ηθικής ομορφιάς (πράξεις αγάπης, δικαιοσύνης, ελέους, αυταπάρνηση κτλ.). Η ηθική ομορφιά (στην ποίηση, εδώ) προκαλεί συναισθήματα ανάτασης στον αναγνώστη και τον κάνει να θέλει να γίνει καλύτερος άνθρωπος (Haidt, 2008). Αυξάνει την οξυτοκίνη (νευροδιαβιβαστής που δημιουργεί αισθήματα αγάπης κι συναισθηματικών δεσμών), ώστε το άτομο (συνείδηση) να υπερβαίνει τα στενά όρια του εαυτού του.
Η υπέρβαση αυτή χαρακτηριστική στο παρακάτω ποίημα της Lucille Clifton:
εσύ με ποιον είσαι;
με τη γυναίκα στη στάση που
σέρνει τη τσάντα της
πάνω στο λεωφορείο προτού οι πόρτες
κλείσουν μ’ αυτήν είμαι
τής δίνω τα ψιλά που χρειάζεται
κι εκείνο το γέρο που κρατιέται απ’
το χερούλι το σακατεμένο χέρι του κλειστό
σα τις πόρτες μ’ αυτόν είμαι
όταν θέλει να κατέβει
το κουδούνι χτυπώ μ’ αυτούς είμαι
πάνω στο νυχτερινό λεωφορείο για το ίδιο
όποιο-νά ’ναι μέρος με το σκοτάδι πάντα
με τις κόρες μου
με τους κουρασμένους γιους μου
Guernsey, 17 Μάη 2016
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Η μετάφραση του ποιήματος είναι της συγγραφέως και επίσης δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα μας. Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Μάνος.]
