frear

Φρέαρ, τχ. 10: Θέσεις για τη φτωχή πίστη – του Μιχαήλ Επστέιν

Μετάφραση: Γιώργος Πινακούλας

[Απόσπασμα από το δεύτερο μέρος του εκτενούς κειμένου του φιλοσόφου Μιχαήλ Επστέιν «Тезисы бедной веры», το οποίο γράφτηκε ειδικά για το Φρέαρ. Ευχαριστούμε θερμά τον συγγραφέα για την εμπιστοσύνη.]

[…] Ο μεσσιανισμός, που χαρακτηρίζει όλες τις θρησκείες αβρααμικής ρίζας, είναι η προσδοκία του Μεσσία και η διαρκής προετοιμασία για τον ερχομό του. «Γρηγορείτε ουν, ότι ουκ οίδατε την ημέραν ουδέ την ώραν εν η ο υιός του ανθρώπου έρχεται» (Μτ. 25,13). Ο φτωχός μεσσιανισμός ή η μεσσιανικότητα (όρος του Ζακ Ντεριντά) είναι μια πολύ ευρύτερη άγνοια: όχι μόνο για τη μέρα και την ώρα αλλά και για την ίδια την πιθανότητα της παρουσίας του Μεσσία.

Μια τέτοια μεσσιανικότητα, ως προβολή της φτωχής πίστης στο απόλυτο μέλλον, δεν προϋποθέτει την εμφάνιση του πραγματικού Μεσσία, αποδίδει, μάλλον, φανερά σε κάθε «υποψήφιο» την ιδιότητα του ψευδομεσσία, δηλαδή παραμένει ένας διαφεύγων ορίζοντας που δεν είναι δεδομένο ότι θα πατήσουμε στη γραμμή του. Η μεσσιανικότητα αποκλείει κάθε εγγύηση – είναι μάλλον ορίζοντας της απουσίας, που αδειάζει ξανά μετά την επόμενη χρεωκοπία των μεσσιανικών ελπίδων και συγχρόνως διατηρεί την ανοιχτή δομή της προσδοκίας, όμοια με τη δομή της φιλοξενίας. Η απόλυτη φιλοξενία δεν γνωρίζει εκ των προτέρων ποιος ξένος θα εμφανιστεί στο κατώφλι, αν θα είναι δυνατός ή αδύναμος, καλός ή κακός, γυναίκα ή άνδρας, γέρος ή παιδί… Έτσι και ο φτωχός μεσσιανισμός είναι μεσσιανισμός που υψώνεται στο απόλυτο και ταυτόχρονα περιορίζεται στο ελάχιστο, είναι προσδοκία ανοιχτή σε κάθε απροσδόκητο, περιλαμβανομένης και της μη εμφάνισης του Μεσσία. Αυτή είναι η πίστη στην αρχική πηγή της, προϋπόθεση κάθε άλλης πίστης, η προ-πίστη όλων των πίστεων. Εκείνος ο ίδιος Γκοντό, τον οποίο μάταια περιμένουν οι ήρωες του μπεκετικού θεάτρου του παραλόγου και ο οποίος δεν έρχεται – αυτός είναι και ο αληθινός Θεός (God O!), όπως προσδιορίζεται στη σχέση του μέγιστου με το ελάχιστο της πίστης. Αυτή είναι η κοινή προϋπόθεση όλων των άλλων προσδοκιών: του καλού, του δικαίου, της τελειότητας. Αυτή η «υπερπροσδοκία», με την ανοιχτότητά της, αλλάζει τον κόσμο και ταυτόχρονα δεν υπόσχεται ότι θα εκπληρωθεί, αλλά μόνο αποδέχεται μια τέτοια πιθανότητα.

[Υπενθυμίζουμε ότι η ύλη του περιοδικού είναι εντελώς άλλη από την ύλη που δημοσιεύεται καθημερινά στην ιστοσελίδα μας. Η φωτογραφία είναι του Ansel Adams.]

Σε λίγο καιρό κοντά σας με νέο ηλεκτρονικό τεύχος στο mag.frear.gr

Mag.frear.gr – Τα ηλεκτρονικά μας τεύχη