[Απόσπασμα από τη συνέντευξη που δημοσιεύεται στο νέο μας τεύχος.]
Στην Ελλάδα, με αφορμή την κρίση, συζητήθηκε πολύ ο ρόλος των διανοουμένων, κυρίως σχολιάστηκε η «σιωπή» του πνευματικού κόσμου την ώρα που οι λαοί και οι θεσμοί δοκιμάζονται σκληρά. Ποια πιστεύετε ότι είναι η θέση των ανθρώπων του πνεύματος απέναντι στην κρίση; Ή μήπως ο διανοούμενος μιλάει με τα έργα του;
Πρόκειται για μεγάλη παρεξήγηση. Κατ’ αρχάς, οι λεγόμενοι «πνευματικοί άνθρωποι» έχουν ακριβώς τις ίδιες υποχρεώσεις που έχουν όλοι οι υπόλοιποι. Εξάλλου θα ήταν λάθος να πιστεύει κανείς ότι οι διανοούμενοι μπορούν να έχουν γνώμη για όλα τα μεγάλα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, όσο μεγάλη κι αν είναι η σοφία τους. Επίσης κάποιοι από τους σημαντικότερους συγγραφείς του Εικοστού αιώνα υπήρξαν φασίστες, ναζιστές, σταλινιστές. Ο Πιραντέλο είχε στείλει τηλεγράφημα συμπαράστασης στο Μουσολίνι μετά τη δολοφονία του σοσιαλιστή βουλευτή Τζάκομο Ματεότι, ο οποίος προσπαθούσε να σταματήσει τη βία και την τρομοκρατία του ανερχόμενου φασιστικού κόμματος. Παρ’ όλα αυτά, τον Πιραντέλο τον αγαπάμε, κατανοούμε τους λόγους για τους οποίους συμπαραστάθηκε στο Μουσολίνι, όμως κατά πάσα βεβαιότητα η παραδουλεύτρα του κατανοούσε την πολιτική καλύτερα από αυτόν. Κατά τον ίδιο τρόπο εξακολουθούμε να αγαπάμε το Σελίν και τον Χάμσουν, που μας δίδαξαν την αγάπη για όσους ζουν στο σκοτάδι, όμως η θέση τους υπέρ του ναζισμού και του αντισημιτισμού υπήρξε τρομερή αλλά και ανόητη. Το ίδιο συμβαίνει με τους Γάλλους συγγραφείς που πήγαιναν προσκύνημα στη Μόσχα για να ακούσουν την «κόκκινη λειτουργία» και να παρευρεθούν στον απαγχονισμό που το καθεστώς του Στάλιν είχε καταδικάσει τους συντρόφους τους. Άλλωστε διανοούμενοι δεν είναι μονάχα όσοι ασχολούνται με την Τέχνη. Διανοούμενοι είναι όλοι όσοι έχουν κριτική σκέψη, όσοι είναι ικανοί να κοιτάζουν τον εαυτό τους μέσα στην κοινωνία που τους περιβάλλει, είτε γράφουν βιβλία είτε πουλάνε παπούτσια. Με άλλα λόγια διανοούμενοι μπορούν να είναι και όσοι ασχολούνται με το δίκιο, στελέχη επιχειρήσεων κτλ. Με αυτή την έννοια ένας συγγραφέας πολύ απασχολημένος με την εκδοτική βιομηχανία, με την παραγωγή και την προώθηση των βιβλίων του, δεν είναι πολύ διαφορετικός από τους εργάτες στην ταινία Μοντέρνοι καιροί του Τσάρλι Τσάπλιν. Ο διαχωρισμός ανάμεσα στις ανθρωπιστικές και τις οικονομικές επιστήμες είναι ψευτοδίλημμα. Ανθρωπισμός δεν σημαίνει να ασχολείται κανείς με τη λογοτεχνία αλλά να θέτει στο κέντρο τον άνθρωπο ό,τι και αν κάνει. Η οικονομία είναι πολύ σημαντική επιστήμη γιατί οικονομία σημαίνει τροφή, εργασία, ευκαιρία για αξιοπρεπή ζωή, μόρφωση για τους νέους. Έτσι η οικονομία θέτει στο κέντρο τον άνθρωπο. Αντιθέτως η αντίληψη της οικονομίας ως κερδοσκοπίας είναι απάνθρωπη, με τον ίδιο τρόπο που είναι απάνθρωπη η τέχνη που περιφρονεί τον άνθρωπο.
[Υπενθυμίζουμε ότι η ύλη του περιοδικού είναι εντελώς άλλη από την ύλη που δημοσιεύεται καθημερινά στην ιστοσελίδα μας. Το τεύχος 9 κυκλοφορεί αυτή την εβδομάδα.]
