Στις 3 Ιουλίου του 1883 γεννήθηκε στην Πράγα ο εβραϊκής καταγωγής Τσέχος συγγραφέας Φραντς Κάφκα. Τα έργα του (Η δίκη, Ο Πύργος, Η μεταμόρφωση, Στην αποικία των τιμωρημένων κ.α) διακατέχονται από έντονη υπαρξιακή αγωνία. Οι ήρωές του ζουν και κινούνται μέσα σε ένα ασφυκτικό και παράλογο περιβάλλον, όπου κυριαρχεί η γραφειοκρατία, ενώ μοιάζουν μπλεγμένοι στα γρανάζια μιας απρόσωπης, αδυσώπητης δύναμης, που τους τιμωρεί χωρίς προφανείς λόγους. Τοποθετείται μεταξύ των σημαντικότερων εκπροσώπων της γερμανόφωνης λογοτεχνίας. Πέθανε στη Βιέννη από φυματίωση το 1924.
Με αφορμή την επέτειο της γέννησής του, παραθέτουμε εδώ την αρχή ενός από τα γνωστότερα ίσως μυθιστορήματά του, της Μεταμόρφωσης, που γράφτηκε το 1915. Πρωταγωνιστής του είναι ο Γκρέγκορ Σάμσα, ένας κατά τα άλλα συνηθισμένος άνθρωπος, ο οποίος ξυπνά ένα πρωί μεταμορφωμένος σε έντομο.
Ξυπνώντας κάποιο πρωί ο Γκρέγκορ Σάμσα από ταραγμένο ύπνο, βρέθηκε στο κρεβάτι του μεταμορφωμένος σ’ ένα τεράστιο έντομο. Ήταν ξαπλωμένος ανάσκελα – η πλάτη του σκληρή σαν πλάκα – και ανασηκώνοντας λίγο το κεφάλι του, μπόρεσε να δει τη στρογγυλή καφετιά κοιλιά του που χωριζόταν σε τμήματα από κάτι τοξοειδείς ζώνες, ενώ τα σκεπάσματα μετά βίας τον κάλυπταν ολόκληρο και ήταν έτοιμα να γλιστρήσουν από πάνω του. Μπροστά στα μάτια του ανάδευαν αβοήθητα ένα σωρό μικρά ποδαράκια, θλιβερά λεπτεπίλεπτα σε σχέση με το υπόλοιπο σώμα του.
“Μα τι μου συμβαίνει;”, σκέφτηκε. Δεν ήταν όνειρο. Ο χώρος του δωματίου του – ένα συνηθισμένο, αν και κάπως μικρό δωμάτιο – απλωνόταν ήρεμα ανάμεσα στους τέσσερις οικείους τοίχους. Πάνω από το γραφείο του, όπου βρίσκονταν απλωμένα διάφορα δείγματα υφασμάτων – ο Γκρέγκορ ήταν πλασιέ -, κρεμόταν μια φωτογραφία που είχε πρόσφατα κόψει από ένα εικονογραφημένο περιοδικό και την είχε τοποθετήσει σε μια κομψή επίχρυση κορνίζα. Ήταν η φωτογραφία μιας γυναίκας που φορούσε γούνινο καπέλο, πελερίνα και στεκόταν όρθια, προτείνοντας στον θεατή ένα τεράστιο γούνινο μανσόν, όπου το χέρι της χωνόταν μέχρι τον αγκώνα.
Το βλέμμα του Γκρέγκορ κατευθύνθηκε μετά προς το παράθυρο και ο βαρύς ουρανός – άκουγε κανείς τις στάλες της βροχής να χτυπούν στο περβάζι – του έφερε μελαγχολία…
[Απόσπασμα: Η Μεταμόρφωση, Πατάκης 2011, μετάφραση Μαργαρίτα Ζαχαριάδου. Εικονογράφηση: John Foster Dyess.]
