Για τη μοναξιά
(μετάφραση: Ούρσουλα Φωσκόλου)
Ίσως να υπάρχουν φαντάσματα στο σχολείο, ή λύκοι πονηροί, κρυμμένοι κάτω απ’ τη στέγη ή και κακά πνεύματα ακόμα, που κατοικοεδρεύουν στο δωμάτιο του καυστήρα και αναρριχώνται προς τα δωμάτιά μας, μέσα από σωλήνες. Όμως δεν τα έχουμε δει ποτέ. Δύο εξάμηνα πέρασαν κι εμείς ανέγγιχτοι από κάθε υποψία μεταφυσική· δεν υπάρχουν στοιχειωμένα σπίτια στο άμεσο γειτονικό μας περιβάλλον, ούτε παρατημένα νεκροταφεία —ούτε καν κάποιο ξερό δέντρο, τούτη την εαρινή περίοδο, ούτε ένα άγονο χωράφι, απωθητικά σύμβολα τρόμου και θανάτου. Γιατί λοιπόν, αφού δεν υπάρχει τίποτε να φοβηθούμε και αφού, βέβαια, ξεπεράσαμε τους μπαμπούλες της παιδικής μας ηλικίας, γιατί τότε, τόσοι πολλοί από εμάς, τρέμουμε τη μοναξιά; Λέμε ο ένας στον άλλο «Μισώ τις Κυριακές, έχουν τόσες ώρες ήσυχες», ή «Πρέπει να είναι υπέροχο να έχεις συγκάτοικο, κάποιον για να μιλάς τις ώρες της μελέτης». Μοιάζουν περίεργα όλα αυτά. Γιατί το να μείνουμε μόνοι, όταν τις περισσότερες ώρες της ημέρας περιτριγυριζόμαστε από κόσμο, να μοιάζει τόσο μεγάλη δοκιμασία, ή γιατί να θέλουμε να παρατείνουμε τη συζήτηση εσαεί; Ο φόβος μίας και μόνης «ήσυχης στιγμής» μοιάζει μεγαλύτερος από τον τρόμο των ατελείωτων στιγμών ησυχίας και μοναξιάς που όλοι έχουμε μπροστά μας.
Υπάρχει μια περίεργη ποιότητα στη μοναξιά, μια ατμόσφαιρα που κανένας ήχος ή κανένα άτομο δε μπορούν να προσφέρουν. Είναι λες και η συνύπαρξη με άλλους αντιπροσωπεύει τη Γη στο μυαλό μας, το έδαφος με τους λόφους και τις κοιλάδες, τις μυρωδιές και τη μουσική του: όμως στη μοναξιά, το μυαλό βρίσκει τη Θάλασσά του, μια αχανή, ήσυχη έκταση, με πολλά φωτάκια στον ουρανό και διαφορετικούς, μυστικούς ήχους. Όμως, φαίνεται πως μας τρομοκρατεί το πρώτο κύμα που θα σκάσει στα πόδια μας, και τώρα δεν θα κάνουμε ερευνητικά ταξίδια, και δε θα νιώσουμε ποτέ τους ανέμους που έχουν φυσήξει πάνω απ’ τα νερά, και δε θα βρούμε ποτέ τα νησιά της Φαντασίας, όπου ζουν τόσα παράξενα τέρατα και ενδιαφέροντες λαοί; Η μοναξιά μπορεί να είναι διασκεδαστική· μόνο του, το μυαλό μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, χωρίς να έχει ανάγκη ούτε το βελούδινο χαλινάρι του ύπνου. Όμως αυτό δε μπορούμε να το κατανοήσουμε όσο στεκόμαστε στην ακτή, με την πλάτη στο νερό, κλαίγοντας για τους συντρόφους μας. Πιθανώς να μη γνωρίσουμε ποτέ τον σύντροφο που έχουμε μέσα μας, που είναι μαζί μας σε όλη μας τη ζωή, την παντοτινή εγγύτητα του μυαλού μας στο άτομο εκείνο που η καρδιά του χτυπά γρηγορότερα κάθε φορά που ένα πουλί ανεβαίνει ψηλά, μόνο του στον καθαρό αέρα.
1929
[Από τον τόμο Elizabeth Bishop, Prose (The Centenary Edition), Chatto & Windus 2011. Ο πίνακας είναι του Leonardo Cremonini.]
