Μετάφραση: Αναστάσιος Θεοφιλογιαννάκος
Το θέατρο και η πολιτική, όπως γνώριζαν οι αρχαίοι, είναι στενά συνδεδεμένα και είναι απίθανο η θεατρική σκηνή να παραμένει ζωντανή, όταν η αντίστοιχη πολιτική πεθαίνει ή εκλείπει. Ωστόσο, σε μια χώρα όπου η άσκηση της πολιτικής φαίνεται να γίνεται μόνο από μούμιες, που υποκρίνονται ότι διευθύνουν την εκταφή τους ή, με άλλα λόγια, τη νεκρανάστασή τους, τις τελευταίες μέρες ήταν δυνατόν να παρακολουθήσουμε, σε ένα μικρό θέατρο της Βενετίας, μια παράσταση τόσο γεμάτη ζωή και ευφυΐα, που οι θεατές –όπως θα έπρεπε πάντα να συμβαίνει στο θέατρο– εξήλθαν από αυτή πιο συνειδητοποιημένοι και σχεδόν σωματικά αναγεννημμένοι. Ένα τέτοιο θαύμα δεν συνέβη τυχαία. Ο Πιερμάριο Βέσκοβο, με την εμβληματική του γνώση της ιστορίας του θεάτρου, ανέτρεξε με οξυδέρκεια σε μια παράδοση που φαινομενικά είναι ελάσσων, αλλά στην πραγματικότητα, προπαντός στην Ιταλία, είναι οπωσδήποτε μείζων, αυτή των μαριονετών. Όμως το έκανε –και εδώ έγκειται η καινοτομία– συνδυάζοντας την παρουσία του σώματος έξι γυναικών ηθοποιών με εκείνη των μαριονετών, που αυτές οι ηθοποιοί κρατούν στα χέρια τους και κινούν, έτσι ώστε μεταξύ των ζωντανών και των νεκρών, μεταξύ των επιβλητικών σωμάτων των ηθοποιών που παίζουν και αυτών των μικροσκοπικών και αφανών – αλλά εξίσου παρόντων– μαριονετών, συντελείται μια μη μετρήσιμη ανταλλαγή, όπου η ζωή μεταδίδεται εκατέρωθεν, αδιάκοπα και αμφίδρομα, και δεν είναι ξεκάθαρο στο τέλος αν είναι οι ηθοποιοί εκείνοι που κινούν τις μαριονέτες ή οι μαριονέτες που ταρακουνούν και εμψυχώνουν τις ηθοποιούς. Ο Νούτσιο Τζαπέλα, ένας από τους τελευταίους μεγάλους ναπολιτάνους κουκλοπαίκτες, όταν παρουσίασε τον μικρό, και φθαρμένο πλέον, Πουλτσινέλα του, είπε κάποτε: «Είναι ο πατέρας μου!» Δεν θα μπορούσε ίσως να περιγραφεί πιο αποτελεσματικά το μυστήριο που συντελείται μεταξύ της κούκλας-ανδρείκελου και του κουκλοπαίχτη. Αλλά ο Βέσκοβο, μπολιάζοντας ιδιοφυώς το ιαπωνικό μπουνράκου στην παράδοση της ιταλικής κωμωδίας, έκανε κάτι περισσότερο: μετέτρεψε ένα έλασσον κείμενο του Γκολντόνι (το έργο Η Ανώνυμη – που δεν είχε ξαναπαιχτεί μετά τον θάνατο του συγγραφέα) σε κάτι προκλητικό και σφοδρά επίκαιρο.
Το δίδαγμα που μπορούμε να αντλήσουμε από αυτό είναι ότι η διάλυση κάθε θεσμού, όχι μόνο πολιτικού, που ζούμε στις μέρες μας, δεν μας καθιστά κατ’ ανάγκην ανίσχυρους: είναι πάντοτε δυνατό να βρούμε στο παρελθόν και να διατηρήσουμε, ακόμη και στις πιο αντίξοες συνθήκες, υπνώττοντα τον εαρινό σπόρο που, με συνέπεια, την κατάλληλη στιγμή θα βγει βλασταίνοντας στο φως.
⸙⸙⸙
[*Αναρτήθηκε στις 19.11.2024 στην ιστοσελίδα του εκδοτικού οίκου Quodlibet (στη στήλη Una voce). Πρώτη δημοσίευση της μετάφρασης στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Ζωγραφική: August Macke. Δείτε τα περιεχόμενα του δέκατου τρίτου ηλεκτρονικού μας τεύχους εδώ.]
