Μετάφραση: Αναστάσιος Θεοφιλογιαννάκος
Οι επιστήμες, παρά τη χρησιμότητα που πιστεύουμε ότι αντλούμε από αυτές, δεν μπορούν να μας κάνουν ευτυχισμένους, γιατί ο άνθρωπος είναι ένα ομιλούν ον, που έχει ανάγκη να εκφράσει, με λόγια, χαρά και πόνο, ευχαρίστηση και θλίψη, ενώ η επιστήμη έχει τελικά στο στόχαστρο ένα ον βουβό, που μπορεί να γνωριστεί μέσω του αριθμού και του μεγέθους του (in numero et mensura), όπως όλα τα αντικείμενα στον κόσμο. Οι φυσικές γλώσσες που ομιλούν οι άνθρωποι είναι, δυνητικά και οριακά, ένα εμπόδιο στη γνώση και, ως εκ τούτου, πρέπει να τυποποιούνται και να διορθώνονται, με την εξάλειψη ως «ποιητικών», εκείνων των πλεονασμών και των εμφατικών τονισμών, στους οποίους κυρίως επικεντρώνουμε την προσοχή μας, όταν εκφράζουμε τις επιθυμίες και τις σκέψεις μας, τις συναισθηματικές έλξεις καθώς και τις αποστροφές μας.
Ακριβώς επειδή απευθύνεται σε έναν βουβό άνθρωπο, η επιστήμη δεν μπορεί ποτέ να παραγάγει ηθική. Επομένως, το γεγονός ότι επιφανείς επιστήμονες διεξήγαγαν για το συμφέρον της επιστήμης, χωρίς κανέναν ενδοιασμό, πειράματα στα σώματα των εκτοπισμένων στα λάγκερ ή των καταδίκων στις αμερικανικές φυλακές, δεν πρέπει αυτό καθαυτό να μας εκπλήσσει. Η επιστήμη βασίζεται πραγματικά στη δυνατότητα να διαχωρίζει τη βιολογική ζωή ενός ζωντανού όντος –σε όλα τα επίπεδά της– από τη ζωή των σχέσεών του· τη σιωπηλή φυτική ζωή, που έχει ο άνθρωπος από κοινού με τα φυτά, από την πνευματική του ύπαρξη ως ομιλούντος όντος. Είναι καλό να το θυμόμαστε αυτό, σήμερα που οι άνθρωποι φαίνεται ότι έχουν αφήσει στην άκρη όλα όσα πίστευαν, για να εμπιστευτούν στην επιστήμη μια προσδοκία ευτυχίας, που δεν μπορεί παρά να διαψευστεί και να προδοθεί. Όπως έχει αποδειχθεί πέρα από κάθε αμφιβολία τα τελευταία χρόνια, οι άνθρωποι που κοιτάζουν τη ζωή τους μέσα από τα μάτια του γιατρού τους είναι εξαιτίας αυτού πρόθυμοι να εγκαταλείψουν τις πιο στοιχειώδεις πολιτικές ελευθερίες τους και να υποταχθούν άνευ ορίων στις εξουσίες που τους κυβερνούν.
Η ευτυχία ωστόσο δεν μπορεί ποτέ να διαχωριστεί από τις απλές, τετριμμένες λέξεις που ανταλλάσσουμε μεταξύ μας, από το κλάμα και το γέλιο της χαράς ή τη συγκίνηση που μας κάνει να κλαίμε, χωρίς να ξέρουμε αν αυτό οφείλεται σε πόνο ή ευχαρίστηση. Ας αφήσουμε τους επιστήμονες στη σιωπή και τη μοναξιά των αριθμών, ας αγρυπνήσoυμε με νηφαλιότητα ώστε αυτοί να μην εισβάλουν στον χώρο της ηθικής και της πολιτικής, που είναι ο μόνος ο οποίος μπορεί να μας ικανοποιήσει αληθινά.
⸙⸙⸙
[Αναρτήθηκε στις 8.9.2024 στην ιστοσελίδα του περιοδικού Quodlibet. Πρώτη δημοσίευση της μετάφρασης στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Φωτογραφία: ©Ernst Haas. Δείτε τα περιεχόμενα του δωδέκατου ηλεκτρονικού μας τεύχους εδώ.]
