Κώστας Αρκουδέας,
Η ΝΟΣΟΣ ΤΗΣ ΑΔΡΑΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ
Εκδόσεις Καστανιώτη, 2021
Το ρίγος της αφήγησης
32 διηγήματα χωρισμένα σε τέσσερις ενότητες, πρόλογο και επίλογο, εν είδει ποιητικής συλλογής ή μιας μεγαλύτερης αφήγησης σαν το ρεύμα της ζωής. Στροφές, παρακάμψεις αλλά και η αδιάλειπτη επανάληψη μιας καθημερινότητας τόσο μονότονης όσο και απρόβλεπτης.
Διηγήματα άλλα περασμένα από καλά γαλβανισμένο αποστακτήριο, από εμπειρίες ατομικές ή οικειοποιημένες και άλλες από τον χώρο του φανταστικού που και σε αυτές διαθέτει ταλέντο ο συγγραφέας δίνοντας πνοή σε ότι καταπιάνεται. Και είναι πολύ ενδιαφέρον να βλέπει κανείς συγκεντρωμένα σε μια συλλογή διηγήματα δημοσιευμένα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, κυρίως σε επίπεδο θεματικών επιλογών. Επιλογές που έχουν ορίσει το εκδοτικό curriculum του συγγραφέα και τις διαφοροποιήσεις των προτιμήσεων ή και των εμμονών του μέσα στο χρόνο.
Στην πρώτη ενότητα με το διακριτικό τίτλο Νερό συμπεριλαμβάνονται πέντε πρόσφατα διηγήματα της περιόδου 2020-2011 από τα οποία το πρώτο «Η νόσος της αδράνειας» έδωσε και τον τίτλο στη συλλογή. Η Μάχη η γυναίκα του Δήμου και αφηγητή της ιστορίας ως άλλη κινηματογραφική ηρωίδα μέσα από την αρρώστια της βυθίζεται στο τίποτα, στην αδράνεια και μέσα από αυτήν αναδεικνύεται το εύθραυστο περίγραμμα της κανονικότητας μας, το υπαρξιακό εν τέλει δράμα μας, η αθέατη πλευρά της βαθιάς κρίσης που βιώνουμε. Παρουσιάζεται όμως και ο ερωτευμένος άνδρας της, ο Δήμος και εδώ ο Αρκουδέας υπερβάλοντας εαυτόν χρησιμοποιεί την γλώσσα όχι μόνο με το αναφορικό της μήνυμα αλλά καταφέρνει οπτικοποιώντας τις λέξεις του, τον ίδιο τον έρωτα να δημιουργήσει μια ιστορία τόσο στέρεη όσο και ποιητική χρησιμοποιώντας ένα ευρύ φάσμα συναισθηματικών αποχρώσεων.
Στη δεύτερη ενότητα Φωτιά περιλαμβάνονται επίσης άλλα πέντε διηγήματα της περιόδου 2010-2001. Κάποια από αυτά στα όρια του φανταστικού, του γκροτέσκο, φανερώνοντάς μας μια άλλη πτυχή του συγγραφέα, περιπαιχτική που ξεφεύγει από τα καθιερωμένα, που πιάνεται από την επικαιρότητα και με ανατρεπτική διάθεση την σχολιάζει γελοιοποιώντας την, όπως για παράδειγμα το διήγημα «Η κλοπή του Μπιγκ Μπεν».
Από την ενότητα αυτή επιλέγω να αναφερθώ στο διήγημα «Το ρίγος» το οποίο αναδεικνύει πέρα από τη συγγραφική δεινότητα και το εύρος των γνώσεων του συγγραφέα το κοσμοπολίτικό και ανοικτό πνεύμα του. Ένα διήγημα που μας μεταφέρει με μαγευτικό τρόπο από την πόλη της Ασίζης μέσω του ήχου της καμπάνας μέχρι την Ρώμη και το λιμανάκι του Κροτόνε. Οι περιγραφές είναι τόσο μα τόσο ζωντανές που νομίζει κανείς ότι ταξιδεύει με το αεράκι πάνω από τους πράσινους λόφους και τις πεδιάδες της Ιταλίας. Σαν ένας καλός ζωγράφος ο συγγραφέας αντιλαμβάνεται ορθά τη λειτουργία της γραμμής και ντύνοντας την με τον άνεμο στήνει εξαίσια το νοητικό και πλούσιο πολιτισμικό αυτό ταξίδι.
«Η μια μετά την άλλη, οι καμπάνες των μονών μετέδωσαν στις πεδιάδες της Ουμβρίας ένα ρίγος πρωτόγνωρο. Ο βοριάς ζωήρεψε, σαν να ήθελε να πάρει μέρος στη γιορτή. Παρέσυρε το ρίγος στο φαράγγι με τα σκουρόχρωμα πουρνάρια, εκεί όπου, φορώντας ένα λιτό ράσο, ο Άγιος Φραγκίσκος αποτραβιόταν για να μιλήσει στα ζώα και τα φυτά. Το ρίγος σκαρφάλωσε στα μεσαιωνικά κάστρα, για να γλιστρήσει στα στενά ετρουσκικά δρομάκια και να καθίσει στα νερά του ποταμού Τέσο, που χρύσιζαν στον ήλιο.» σελ. 102
Από την τρίτη ενότητα που φέρει το όνομα Γη εννέα διηγήματα της περιόδου 2000-1991 με ένα άρωμα νοσταλγίας για χρόνια περασμένα όπως το εξαιρετικό «Τελικά τι μένει;» ή το εξίσου καλό «Όταν ήμουν μικρός με φωνάζαν Τσίρο». Ο Κόκκινος Μύλος, τα περίχωρα της Νέας Φιλαδέλφειας της δεκαετίας του ’60 και ο μικρός Τσίρος ο σημερινός συγγραφέας μας σε άγρια αγορίστικα παιχνίδια και με μπόλικους μπάτσους για souvenir μέχρι να έρθει η ώρα της ενηλικίωσης του, η ώρα της αναπόλησης, η ώρα του τελικά τι μένει.
«Φτάνεις σ’ ένα σημείο του χρόνου όπου η ζωή ήταν απεριόριστη, όπου ο θάνατος δεν υπήρχε όπου ακόμα κι αν τον συναντούσες στην άκρη του δρόμου, με τη μορφή ενός σκοτωμένου ζώου, απέστρεφες το βλέμμα σου. Αγνοούσες την παρουσία του κι εκείνος σου φερόταν μεγαλόψυχα, ανταποδίδοντας τη διακριτικότητά σου. Ίσως, από την άλλη, να σου φερόταν έτσι επειδή ήσουν νέος και είχες το δικαίωμα να το κάνεις. Ο κόσμος σε περίμενε να τον εξερευνήσεις να τον ξεψαχνίσεις να τον κατακτήσεις.» Σελ 201
Η τέταρτη ενότητα Αέρας περιλαμβάνει 13 διηγήματα της περιόδου 1990-1981 μεταξύ των οποίων και ένα θεατρικό έργο, ένα μονόπρακτο με τον τίτλο «Το βυσσινί σκουφί» όπου ο συγγραφέας οραματίζεται το 1986 το μακρινό 2035 τη δική του ουσιαστικά τρίτη ηλικία. Ο Γαυγάμηλος ο μαγκούφης πλεϊμπόι, η αλλοτινή καλλονή Λιούμπα, ο υπέργηρος Γκουχ σε θέατρο του παραλόγου. Ο νεότατος τότε Αρκουδέας δοκιμάζει τα φτερά του πολύ επιτυχημένα έχοντας λίγο από του Μπέκετ τον μινιμαλισμό, την περίεργη αίσθηση του χιούμορ αλλά και μια ωριμότητα που δεν θα την περιμέναμε από τόσο νέο συγγραφέα. Το θεατρικό αυτό μαζί με τα άλλα δύο διηγήματα αυτής της ενότητας το «Νέα Υόρκη, που να σε πάρει ο άνεμος!» και «Άσ’ τον Μπομπ Μάρλει να περιμένει, κυκλοφόρησαν το 1986 σε αυτοέκδοση.
Η συλλογή κλείνει με την πολύ μικρή ιστορία «Αρκετό για να σώσει τον κόσμο» που γράφτηκε όπως μας λέει ο συγγραφέας το 2021 στο πλαίσιο δράσης του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης όπου εργάζεται ο Κώστας Αρκουδέας «για να καταδείξει την χαώδη διαφορά με την προηγούμενη ιστορία, εκείνη του 1986.» Για έναν άλλο κόσμο μας μιλά ο συγγραφέας, είναι άραγε άλλος;
Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση της σημαντικής αυτής συλλογής διηγημάτων το μόνο που μπορεί κανείς να σκεφτεί και να «καταλογίσει» στον έμπειρο και καταξιωμένο συγγραφέα Κώστα Αρκουδέα είναι ότι έχει αγαπήσει και έχει αγαπηθεί πολύ. Και είναι βέβαια αυτό θαυμαστό και σπάνιο μιας και οι αναφορές του στο άλλο φύλλο είναι αυθόρμητες και συμφιλιωμένες.
Επίσης την ιδιαίτερη σχέση του με τη βία που είτε παρουσιάζεται ως αναίτια βιαιοπραγία είτε ως βιαιότητα που αποτυπώνεται ως τυχαία ανατροπή μιας κατά τα λοιπά ανυποψίαστης καθημερινότητας.
Ο Κώστας Αρκουδέας γνωρίζει πως με απλές σχεδόν κοφτές αναφορές να αποδίδει πιστά και αντικειμενικά την πραγματικότητα χωρίς να πλατειάζει δίνοντας με τη δική του ξεχωριστή ματιά έναν τόνο πιο φωτεινό της ζωής, λίγη ζεστασιά σε έναν κόσμο που αλλάζει γρήγορα και μάς προσπερνά.
40 χρόνια και βάλε δημιουργίας και μια συλλογή που επιβεβαιώνει λαμπρά την αντίληψη ότι ο Κώστας Αρκουδέας έχει τα μέσα ν’ ανανεώνεται κρατώντας σταθερή την πορεία της δουλείας του τόσο στο ψυχικό της δυναμικό, στην πνευματικότητα αλλά και στο ευρύ φάσμα των θεμάτων που επιλέγει να ασχοληθεί διατηρώντας την μοναδικότητα της προσωπικής του γωνιάς απ’ όπου βλέπει τον κόσμο.
