Μια προσέγγιση στην ποιητική συλλογή Από βροχή σε βροχή της Χριστίνας Καραντώνη (εκδ. Ροδακιό, Αθήνα 2021)
Ανέκαθεν η βροχή συγκινούσε τους λογοτέχνες κι έχουν γραφτεί χιλιάδες λέξεις γι’ αυτήν τη φυσική διαδικασία μετατροπής των υδρατμών σε υγρή μορφή. H διαδρομή των συμπυκνωμένων υδρατμών από το μαλακό στρώμα των νεφών ως τη γη με τη μορφή διάφανης σταγόνας συνιστά μια μαγική διαδικασία. Η βροχή έχει κεντρίσει ζωγράφους, έχει εμπνεύσει μελωδίες και στίχους, μα πιο πολύ νομίζω ότι προσελκύει τους φωτογράφους. Η Χριστίνα Καραντώνη είναι ποιήτρια και φωτογράφος μα αυτές οι δυο ιδιότητες δεν είναι καθόλου εύκολο να διαχωριστούν.
Στο πρόσφατο βιβλίο της με τον δηλωτικό (μιας διαρκούς καλλιτεχνικής διαδρομής) τίτλο Από βροχή σε βροχή, ερχόμαστε σ’ επαφή με μια εκ βαθέων παραδοχή αυτής της αξεδιάλυτης σχέσης της με την ποίηση και τη φωτογραφία, καθώς μας προσφέρει ένα υψηλής αισθητικής βιβλίο. Ειδικά σε αυτή τη συλλογή κάθε φωτογραφία διαβάζεται σαν ένα ατόφιο ασπρόμαυρο ποίημα. Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν τα ποιήματα γράφτηκαν πάνω στις φωτογραφίες ή αν κάποιο απ’ αυτά περίμενε υπομονετικά στο συρτάρι μέχρι να συναντήσει τη φωτογραφική του εκδοχή κι αυτό κάνει ακόμη πιο ενδιαφέρουσα την ανάγνωση, καθώς ο αναγνώστης μένει εμβρόντητος από την αρμονία που υπάρχει μεταξύ στίχων και εικόνας.
Στο πρώτο μέρος συναντάμε τη βροχή ως «βαθεία εκπνοή της γης» και οι περισσότερες φωτογραφίες –ρευστές θαρρείς και άυλες– αφορούν τοπία της μνήμης και των ονείρων καθώς αναζητούν, περιμένουν ή δέχονται το άγγιγμα της βροχής. Οι στίχοι σε συνδυασμό με τις εικόνες οδηγούν σε ένα φαντασιακό, παραμυθητικό σύμπαν όπου: «τα συμπαγή υλικά βρέχονται στεγνώνουν καίγονται μα ό,τι μας αφορά είναι αδιάβροχο» και οι «σταγόνες γίνονται ψιχία».
Ο χρόνος ο αέναος, ο ασύλληπτος που δεν μπορεί να αιχμαλωτιστεί παρά μόνο σε μια φωτογραφία ή να δοκιμαστεί στο τέντωμα των λέξεων είναι κυρίαρχος στην συλλογή. Χαρακτηριστικό είναι το ποίημα στην σελ. 23 που συνοδεύεται από μια καλλιτεχνικά άρτια φωτογραφία: «Από βροχή έλεγες σε βροχή και / κάποτε/ την απόσταση εννοούσες /δυο σταγόνων ανά-/μεσα/ τον χρόνο άλλοτε βραχύ επιπλέοντα /επί κατακλυσμών/ διαρκείας.»
Η βροχή σε σχέση με το ζωντανό, πάλλον σώμα είναι ακόμη μια προσέγγιση της ποιήτριας όπου το δέρμα γίνεται υδροσυλλέκτης της υγρασίας και της εξαγνιστικής δύναμης της βροχής.
Τόσο οι φωτογραφίες όσο και οι στίχοι αποτυπώνουν την αταβιστική σχέση του ανθρώπου με τη βροχή. Η βροχή άλλοτε εκφράζει το θείο και το ιερό κι άλλοτε την ακλόνητη εξουσία της πάνω στον άνθρωπο, όπως στο συγκλονιστικό ποίημα της σελ. 57 που συνοδεύει την φωτογραφία ενός μετανάστη που παλεύει για την επιβίωση.
Στο τέταρτο μέρος της συλλογής η βροχή αποκτά νέα δυναμική. O υετός δυναμώνει, αποκτά ορμή, διεισδύει στον ξυλώδη ιστό των γυμνών δέντρων, φυλακίζεται στα βαθιά στρώματα της γης. Η βροχή εδώ μας υπενθυμίζει την σχέση της με τα στοιχεία της φύσης μα και τους δρόμους, τις τζαμαρίες, τα αυτοκίνητα και όλα τα υλικά που συνθέτουν τον μικρόσκοσμό μας. Το υδάτινο παραπέτασμα αλλοιώνει τις αιχμές των κτηρίων, έτσι ώστε για μια στιγμή χάνουν τη συνοχή τους και γίνονται ρευστά και άυλα όπως μπορεί κάποιος να τα δει μόνο μέσα από ένα νοτισμένο βλέμμα. Τα σπίτια, οι κουρτίνες, το ξέφωτο, τα παγκάκια, οι φανοστάτες αποκτούν μια απόκοσμη αύρα και αφηγούνται ένα νέο παραμύθι της βροχής.
Τέλος η βροχή αγγίζει χωρίς διαμεσολάβηση το ίδιο το σώμα. Ένα παιδικό πρόσωπο, μερικά μέλη του κορμιού, νοτισμένα πέλματα και μια παναγιά της βροχής εμφανίζονται ενώ ο ουρανός ακλόνητος ρυθμιστής δεν εκχωρεί σε κανέναν άλλον τα δικαιώματά της.
Οι βροχές που «πέφτουν» σ’ αυτή τη συλλογή είναι πολλές και διαφορετικές και την ίδια στιγμή πέφτουν όλες σαν την πρώτη αρχέγονη βροχή που εξαγνίζει, αναζωογονεί, συναλλάσσεται με το χώμα, τα δέντρα, τα πουλιά, τις χαράδρες, τη θάλασσα, το δέρμα και τα μάτια μας.
Ο αναγνώστης διαρκώς επανέρχεται και ανακαλύπτει πάντα κάτι που του είχε διαφύγει στην προηγούμενη ανάγνωση. Εγώ έτσι αισθάνθηκα και ευχαριστώ την Χ.Κ. για αυτό το νοσταλγικό ταξίδι προς τις βροχές της παιδικότητάς μας. Τότε που φοβόμασταν τις αστραπές και οι γονείς μάς αγκάλιαζαν παρηγορητικά λέγοντας πως ο θεός βγάζει φωτογραφίες τον κόσμο.
Αν οι αστραπές είναι οι φωτογραφίες του Θεού, η βροχή ίσως είναι το δικό του αλφάβητο.
⸙⸙⸙
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Zωγραφική: Fred Cuming. Δείτε τα περιεχόμενα του πέμπτου ηλεκτρονικού μας τεύχους εδώ.]
