Η Γάτα του Χοσελίτο Περδόν, Νικόλαος Παλαιολόγος (κείμενο), Κωστής Σωτηράκος (εικονογράφηση), Key Books, 2020.
Τα βιβλία καμιά φορά φτάνουν στα χέρια μας καιρό μετά από την πρώτη τους κυκλοφορία. Αν κάποτε αυτό ήταν φυσικό, σήμερα δεν είναι γιατί ο χρόνος μετράει αλλιώς. Όλα είναι σύντομης χρήσης και ό,τι «παλιώνει» θεωρείται εκτός εποχής. Ακόμη και τα βιβλία και δη τα παιδικά βιβλία. Απ’ τη μια η εκδοτική μηχανή που παράγει ασταμάτητα και ά-λογα ποιοτικά και αισθητικά, απ’ την άλλη η καταναλωτική μας (θετικό αυτό για το βιβλίο) τάση για καινούργια, δημιουργούν στο αναγνωστικό κοινό μια δυστοκία ως προς το τι κυκλοφορεί, τι αξίζει, σε ποιο ράφι βρίσκεται –αν βρίσκεται, αφού ο χώρος δεν περισσεύει ποτέ– αν πέσει στην αντίληψή μας, αν το βιβλιοπωλείο διαθέτει τον συγκεκριμένο τίτλο, αν…
Η Γάτα του Χοσελίτο Περδόν έφτασε σε μένα με έναν χρόνο καθυστέρηση. Έτσι την κράτησα στα χέρια μου αυτές τις μέρες πριν τις διακοπές των Χριστουγέννων. Μια ζεστασιά και μια αισιοδοξία με κατέλαβε από τις πρώτες σελίδες. Το βιβλίο ανήκει στην κατηγορία του εικονογραφημένου βιβλίου που απευθύνεται σε διηλικιακό κοινό, αυτό που η ειδική στο εικονογραφημένο βιβλίο, Sandra Beckett (2014), χαρακτηρίζει crossover [1]. Βασικό στοιχείο είναι το σημασιολογικό περιεχόμενο του βιβλίου. Ηρωίδα η γάτα του Χοσελίτο Περδόν. Κεφαλαιογράμματη γραφή με γεμάτα γράμματα που απαιτεί μια εξάσκηση για τα παιδιά αναγνώστες κι ένα παιχνίδι αισθητικής για τους ενήλικες. Σελίδες στις οποίες αποθεώνεται το κόκκινο, το ροζ το μπλε και οι απλές γραμμές που σχηματοποιούν φιγούρες και αντικείμενα-κυρίως την πρωταγωνίστρια γάτα και κάποια αντικείμενα όπως το πιατάκι που τρώει και το κουτάλι που κρατά ένα χέρι-και δίνουν έμφαση σε αυτό που λέει η ιστορία. Μια ιστορία για την άδολη αγάπη. Που δεν ρωτά για το πριν και το μετά, που αναπνέει μόνο στο τώρα, σε μια ελευθερία που αποθεώνει την ύπαρξή της και το νόημά της. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι ένα picture book για philosophers όλων των εποχών και των ηλικιών (Beckett: 2016) [2].
Το κείμενο είναι λιτό, τόσο όσο χρειάζεται να πει την ιστορία, χωρίς περιττές αναφορές. Ένα βέλος που δείχνει τον στόχο. Στο κείμενο έχουν καταργηθεί σήματα και «κεραίες» που δείχνουν τον διάλογο. Πότε μιλάει και ποιος, κάτι που δεν δημιουργεί πρόβλημα ως προσλαμβάνουσα. Ο Κωστής ανοίγει οικειοθελώς την πόρτα του μπαλκονιού για να μπει η γάτα του γείτονά του. Της βάζει φαγητό στο πιατάκι κι αυτή ευχαριστημένη, αφού φάει, κάθεται στα πόδια του και όχι μόνο τον αφήνει να την χαϊδέψει, αλλά γουργουρίζει, δηλαδή του εκφράζει το αίσθημα ασφάλειας που νιώθει, ένα αίσθημα που μόνο η αγάπη δημιουργεί. Ο Κωστής απολαμβάνει το αίσθημα που μόνο όποιος χαϊδεύει μια γάτα ή ένα ζώο, μπορεί να καταλάβει. Την απόλυτη παράδοση. Μια σχέση χωρίς πριν, χωρίς τη σιγουριά του μετά. Μια σχέση του τώρα. Μια συνομιλία αιώνων μεταξύ ανθρώπου και ζώων. Η γάτα του γείτονα (θα μπορούσε να είναι και τίτλος) μένει στο σπίτι του Κωστή και μοιράζονται αυτό που και οι δυο νιώθουν μέχρι που στο διπλανό διαμέρισμα ακούγονται τα κλειδιά στην κλειδαριά. Ο γείτονας, ο «ιδιοκτήτης» της γάτας, ο Χοσελίτο Περδόν, επιστρέφει στο σπίτι του. Τότε η γάτα σηκώνεται και περνάει την πόρτα του μπαλκονιού με αντίστροφη πορεία προς το σπίτι της. Αλλά ποιο είναι το σπίτι της τελικά; Αφού και στα δυο ικανοποιεί βασικές ανάγκες: φαγητό, εμπιστοσύνη, χάδια, αγάπη.
Μπαίνοντας η γάτα, το αφεντικό της κάνει ό,τι ακριβώς έκανε και ο Κωστής. Και η γάτα με ακρίβεια συμπεριφέρεται όπως πριν. Αυτή η επανάληψη αφήγησης κειμένου είναι ακριβώς το σημείο βαθιάς επίγνωσης ή αναζήτησης νοήματος. Του ανήκειν και πώς το εννοεί κάποιος. Τα όρια της ελευθερίας, η ιδιοκτησία, η απολυτότητα, το μοίρασμα.
Ένα βιβλίο που το κράτησα ώρα στα χέρια μου –κι ας έχει μόνο 12 σαλόνια– και το απόλαυσα. Η μεγαλόσχημη και απλή σε απεικόνιση μορφή της γάτας δεν επικεντρώνει μόνο στα συναισθήματα που η ίδια νιώθει αλλά ακριβώς στην απουσία αναπαράστασης και διαμεσολάβησης ανθρώπινης φιγούρας, που είναι η άλλη πλευρά που νιώθει και λειτουργεί η δίοδος επικοινωνίας και αποδοχής χωρίς δεσμεύσεις και απαιτήσεις. Η απεικόνιση του πιο δυνατού συναισθήματος του ανθρώπου, της αγάπης, σε όλο της το μεγαλείο με μοναδική απλότητα. Το συνιστώ για όλες τις ηλικίες και κυρίως για όσους/όσες είναι …γατοφοβικοί/ές κι εκείνους/ες που τεμαχίζουν την αγάπη σε μια προσπάθεια ολικής και ατομικής «απόλαυσης».
Σημειώσεις
1. S. Beckett (2012). Crossover Picturebooks. A Genre for All Ages, Routledge.
2. S. Beckett (2016). Common Ground for Children and Adults: Picturebooks for Philosophers of All Ages.
⸙⸙⸙
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Δείτε τα περιεχόμενα του τέταρτου ηλεκτρονικού μας τεύχους εδώ.]
