Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή, μυθιστορηματική βιογραφία, Μένανδρος, Αθήνα 2019.
Το νέο βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μένανδρος μας βοηθά να γνωρίσουμε και να κατανοήσουμε τον άνθρωπο και μαθηματικό Κ. Καραθεοδωρή μέσα από μια επιμελημένη προσεκτικά και θαυμάσιας αισθητικής έκδοση. Στην εικόνα του εξωφύλλου κυριαρχεί η φιγούρα του μεγάλου επιστήμονα, που αποπνέει ηρεμία, σιγουριά, γαλήνη. Ο συγγραφέας παραθέτοντας πλούσιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό και χειρόγραφες επιστολές με εξέχουσες προσωπικότητες της εποχής, όπως ο Αλβέρτος Αϊνστάιν, ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η Πηνελόπη Δέλτα, ζωντανεύει μια πολυτάραχη εποχή και κατορθώνει να δώσει με ενάργεια και πειστικότητα το ανήσυχο πνεύμα και τον συναρπαστικό, και γεμάτο ανατροπές βίο του Κ. Καραθεοδωρή.
Οι «μυθιστορηματικές βιογραφίες» σε γενικές γραμμές, ικανοποιούν την όποια έφεση του αναγνώστη για γνώση και κυρίως για ιστορική μάθηση, ενώ ταυτόχρονα, παρουσιάζοντας σκηνές της ιδιωτικής ζωής του βιογραφούμενου ήρωα, ικανοποιούν την περιέργειά του και του επιτρέπουν συχνά την ταύτιση μαζί του.
Στη μυθιστορηματική βιογραφία του Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη, η αφήγηση επιλέγει να μείνει πιστή στα συμβάντα της ζωής του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή. Με απλό ύφος αναπλάθει σε αδρές γραμμές την ιδιωτική και δημόσια ζωή του ήρωά του επιμένοντας στην πιστότητα της αναπαράστασης. Τα ντοκουμέντα που παρατίθενται στην αφήγηση δεν λειτουργούν μόνο ως τεκμήρια αληθοφάνειας, αλλά επωμίζονται έναν πρωταγωνιστικό ρόλο, ώστε η τριτοπρόσωπη αφήγηση να συμπληρώνει τα κενά.
Δεν αφορά μόνο τη ζωή και το έργο του Καραθεοδωρή, αλλά και το περιβάλλον, τα γεγονότα, τα πρόσωπα που διαμόρφωσαν τις ιδέες, την ψυχή και το έργο του. Ο αναγνώστης παρακολουθεί την ιστορική περίοδο από το 1873 έτος γέννησης του Καραθεοδωρή μέχρι το 1950 έτος θανάτου του. Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα χρόνιας ιστορικής και φιλολογικής έρευνας. Διαβάζοντάς το έχεις την αίσθηση ότι συνομιλείς με τον ίδιο τον Καραθεοδωρή, καθώς ο συγγραφέας στήνει την πλοκή με τέχνη και αυθεντικότητα και όλα τα πρόσωπα αποτυπώνονται ολοκληρωμένα, εξελισσόμενα στον χρονικό άξονα μιας τέλειας γραμμικής αφήγησης. Με την επιλογή του ιστορικού ενεστώτα ως χρόνου αφήγησης ζωντανεύει τα γεγονότα, ενώ ταυτόχρονα ο παντογνώστης αφηγητής του προβαίνει στις απαραίτητες ελλείψεις, συμπυκνώσεις ή χρονικά άλματα, χωρίς να στερεί την αφήγηση σε συνεκτικότητα και φυσική ροή.
Το βιβλίο διακρίνεται σε τρία μέρη: το πρώτο μέρος αποτελεί τη μυθιστορηματική βιογραφία του Καραθεοδωρή. Το μυθοπλαστικό στοιχείο του βιβλίου εισέρχεται διακριτικά στην αφήγηση, προκειμένου να δώσει πνοή στα πραγματικά γεγονότα και να τα συνδέσει αρμονικά με τη μυθοπλασία. Τα βιογραφικά στοιχεία, το οικογενειακό, πνευματικό και κοινωνικό περιβάλλον του Καραθεοδωρή, τα παιδικά του χρόνια, οι εφηβικές ανησυχίες του, οι ιδέες του για τον κόσμο, το πάθος του για τα μαθηματικά δίνουν την ανθρώπινη διάσταση μιας ξεχωριστής προσωπικότητας. Εδώ ο συγγραφέας περιγράφει την ανέλιξη του Καραθεοδωρή στα γερμανικά πανεπιστήμια, τη φιλική του σχέση με τον Αϊνστάιν, τη γνωριμία και συνεργασία με κορυφαίους επιστήμονες. Παράλληλα γράφει για τη γνωριμία του με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τις προσπάθειες που έκαναν για την ίδρυση πανεπιστημίου στη Σμύρνη, που έληξε βίαια με τα γεγονότα της Μικρασιατικής καταστροφής και αργότερα την προσπάθεια αναβάθμισης της παιδείας στην Ελλάδα με το σχέδιο ανασυγκρότησης των πανεπιστημίων που έληξε επίσης άδοξα. Τον βλέπουμε σε προσωπικές στιγμές, ως οικογενειάρχη και άνθρωπο που αγαπούσε τη δουλειά του.
Στο δεύτερο μέρος ο αναγνώστης πληροφορείται άγνωστες σημαντικές επιστολές όπου ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή συνομιλεί με τον πατέρα του Στέφανο, την αδερφή του Ιουλία Καραθεοδωρή-Στρέιτ και τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ο αναγνώστης διακρίνει μέσα από τις επιστολές τις αγωνίες του και τις σημαντικές στιγμές του βίου του και έρχεται, σχεδόν αδιαμεσολάβητα, σε επαφή με τη σκέψη αυτής της ξεχωριστής προσωπικότητας του 20ου αιώνα.
Στο τρίτο μέρος μαθαίνουμε το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας Καραθεοδωρή, γραμμένο από τον Στέφανο Γερουλάνο, Καθηγητή Χειρουργικής στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης. Όλα αυτά συνοδεύονται από οικογενειακές φωτογραφίες και τις βοηθητικές υποσημειώσεις. Μέσα από αυτές τις πληροφορίες μπορεί να κατανοήσει κανείς καλύτερα την ψυχοσύνθεση αυτού του ανθρώπου-θρύλου που λέγεται Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή. Αδέλφια, ξαδέλφια, γονείς, θείοι και πρόγονοι είχαν ένα και μόνο πράγμα στην καρδιά τους… την απελευθέρωση, την αναγέννηση της πατρίδας μας και τη μόρφωση των αδύνατων μελών της και σε κάθε περίπτωση αποτελούν μια οικογένεια προσφοράς και όχι δοσοληψίας.
Ο συγγραφέας μάς προσφέρει ένα λογοτεχνικό βιβλίο που «μορφώνει» και διαπαιδαγωγεί, χωρίς τον άγονο διδακτισμό και εκπέμπει οικουμενικά μηνύματα. Κατορθώνει να εμβαθύνει με τα λόγια και τις πράξεις των ηρώων του σε ψυχολογικά, κοινωνικά, φιλοσοφικά θέματα και στάσεις ζωής που δίνουν αφορμή για σκέψη, προβληματισμό και περισυλλογή.
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.]
