– Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο έργο; Τι ήταν αυτό που σας κινητοποίησε να το «ανεβάσετε» για το κοινό;
– Ο Βόυτσεκ του Γκέοργκ Μπύχνερ έχει μια σκοτεινή γοητεία. Από την εποχή που το είχα πρωτοδιαβάσει, αγνοώντας τελείως το ιστορικό πλαίσιο και τον μύθο του συγγραφέα, η ιστορία του αντιήρωα Βόυτσεκ μου είχε φανεί πολύ ελκυστική τόσο ως θέμα όσο και ως μορφή. Όσον αφορά στο θέμα: Ο Βόυτσεκ, πιεζόμενος από πολλές καταστάσεις και έχοντας αποδεχτεί να γίνει πειραματόζωο μονοφαγίας –γεγονός που κλονίζει περαιτέρω την ψυχική και σωματική του ισορροπία– καταλήγει στη γυναικοκτονία, σκοτώνοντας την ερωμένη του Μαρία, με την οποία έχει ένα παιδί εκτός γάμου. Ζούμε σε μια εποχή που οι γυναικοκτονίες δυστυχώς διαδέχονται η μία την άλλη και συχνά παρατηρούμε μια τάση να μετριαστεί λίγο η ευθύνη των αντρών σε αυτό. Εκ πρώτης, λοιπόν, το να θυματοποιείς έναν γυναικοκτόνο σε μια παράσταση μπορεί να φαντάζει εξοργιστικό. Όμως ο Μπύχνερ δεν υπερασπίζεται την πράξη του Βόυτσεκ, αλλά καταδεικνύει τον ρόλο των κοινωνικών συνθηκών που του οπλίζουν το χέρι. Όταν συμβαίνει κάτι αποτρόπαιο, τείνουμε να δαιμονοποιούμε τον δράστη και να ερμηνεύουμε τη φρικτή πράξη ως εξαίρεση του ενός, απωθώντας τις κοινωνικές ευθύνες κάτω από το χαλί. Αμελούμε να θέσουμε γενναία ερωτήματα σε κοινωνικό διάλογο και να προσπαθήσουμε να τα απαντήσουμε.
– Έχει μεγάλο ενδιαφέρον το γεγονός ότι χρησιμοποιήσατε μια καινούρια μετάφραση για την παράστασή σας. Πώς αντιμετωπίσατε το γεγονός ότι δεν πρόκειται για ολοκληρωμένο έργο, αλλά για τέσσερα ημιτελή χειρόγραφα του συγγραφέα, χωρίς δεδομένη σειρά των σκηνών; Γιατί δεν προτιμήσατε μία από τις υπάρχουσες μεταφράσεις;
– Στην παράσταση πέρα από μια καινούργια μετάφραση προτείνουμε και μια καινούργια δραματουργία. Ο μεταφραστής του έργου, ποιητής της γενιάς μας, Αλέξιος Μάινας, συγκεντρώνει κάποιες πολύ σημαντικές ιδιότητες. Πρώτον, η μητέρα του είναι Γερμανίδα, οπότε τα Γερμανικά είναι στην κυριολεξία η μητρική του γλώσσα. Δεύτερον, όντας ποιητής ο ίδιος, αναγνωρίζει και αναδεικνύει την ποίηση που κρύβει ο ελλειπτικός λόγος του Μπύχνερ. Τρίτον, έχει μελετήσει το έργο του Μπύχνερ στο πλαίσιο των ακαδημαϊκών του σπουδών στη Γερμανία και, τέλος, ως λογοτέχνης και μελετητής, δουλεύει επί χρόνια και στις δύο γλώσσες, τα Γερμανικά και τα Ελληνικά. Εκμεταλλευόμενοι την προ ετών γνωριμία μας σε μια παράσταση των Χαλασοχώρηδων και τη συμπάθειά του προς την ομάδα μας και τη δουλειά μας, τον θεωρήσαμε ιδανικό να μας παραδώσει μια νέα μετάφραση. Επειδή, όπως σωστά επισημάνατε, δεν μιλάμε για ένα ολοκληρωμένο έργο που έχει παραδοθεί, ο Μάινας από την αρχή αναγνώρισε πως η μετάφραση είναι αλληλένδετη με τον τρόπο που θα γίνει η δραματουργική ανασύνθεση των χειρογράφων. Μαζί λοιπόν με το νέο κείμενο και σε συνεννόηση με τον σκηνοθέτη, παρέδωσε και μια νέα δραματουργική πρόταση για τη σειρά των σκηνών. Αξίζει, επίσης, να υπογραμμιστεί και η εξαιρετική δουλειά με πρωτότυπα κείμενα που έχει κάνει ο Αλέξης για το πρόγραμμα που συνοδεύει την παράσταση.
– Οι σκηνές είναι σύντομες και εναλλάσσονται γρήγορα, το έργο μοιάζει με κινηματογραφική ταινία. Πόσο σας δυσκόλεψαν τα στοιχεία αυτά να μεταφέρετε τον Βόυτσεκ στη θεατρική σκηνή;
– Αυτή είναι η άλλη γοητεία του έργου, η μορφική. Και πολύ πρωτοποριακή για την εποχή που γράφτηκε, στα μέσα της δεκαετίας του 1830. Στον κινηματογράφο, το μοντάζ μπορεί να σε οδηγήσει άμεσα από τον έναν τόπο στον άλλο, να σε μεταφέρει άμεσα στον χώρο και τον χρόνο. Στο θέατρο, ακόμα κι αν έχεις τα πιο ακριβά μέσα για να αλλάξεις τον σκηνικό σου χώρο, αυτό δεν επιτυγχάνεται απόλυτα, με αποτέλεσμα κάθε φορά να υπάρχει μια ανάγκη επανέναρξης μετά από την τελεία της προηγούμενης σκηνής. Είναι ωραία πρόκληση να δοκιμάζεις τα αφηγηματικά εργαλεία της τέχνης σου, σε κάτι που εν πρώτοις δεν σε εξυπηρετεί. Ο σκηνοθέτης μας Κώστας Παπακωνσταντίνου, μαζί με τους συνεργάτες, την Κατερίνα Γεβετζή που επιμελήθηκε την κινησιολογία, τον Βασίλη Κουτσιλιέρη που έγραψε τη μουσική και τον Γιώργο Παυλόπουλο-Αγιαννίτη που έστησε τους φωτισμούς, προσπάθησαν να μην αντιμετωπίσουν αυτές τις πολλές εναλλαγές των σκηνών τεχνικά, αλλά πρωτίστως δραματουργικά, να σημάνουν δηλαδή μέσω αυτών την πορεία του δράματος και την κεντρική ιδέα του έργου.
– Ο πρωταγωνιστής σκοτώνει στο τέλος του έργου τη σύντροφό του. Πρόκειται για έναν αντιήρωα. Μπορεί το κοινό να ταυτιστεί μαζί του; Ποιος είναι ο εξαθλιωμένος αντιήρωας του σήμερα;
– Στο κείμενο της παράστασης έρχεται κι επανέρχεται από διάφορα στόματα η προτροπή της σκέψης. Ο Βόυτσεκ τρέχει, όλα και όλοι γύρω του τρέχουν, και όταν σκέφτεται, η σκέψη του σταματάει στον πιο δικό του άνθρωπο, τον οποίο και σκοτώνει, καταδικάζοντας εντέλει και τον εαυτό του σε θάνατο. Αδυνατεί να δει τη μεγάλη εικόνα, είναι μέσα στον τροχό της επιβίωσης, μέσα στη μέγγενη μιας ζωής που φτιάχτηκε ερήμην του και στην οποία συναινεί κι ο ίδιος, αφού ποτέ δεν έχει εγείρει καμία αντίρρηση. Ευνουχίζεται σωματικά από τη στρατιωτική πειθαρχία και ιεραρχία, έχοντας πάει ως μισθοφόρος για να έχει ένα στοιχειώδες εισόδημα, ευνουχίζεται πνευματικά και κοινωνικά, δεχόμενος, για ένα συμπλήρωμα στον μισθό του, να γίνει πειραματόζωο, και τελικά χάνει ερωτικά τη σύντροφό του Μαρία, θεωρώντας πως χάνει κάτι που του ανήκει. Ελπίζω πως κανείς δεν ταυτίζεται με την πράξη του Βόυτσεκ. Κανείς δεν ταυτίζεται με τη γυναικοκτονία, με τον φόνο. Εντούτοις, το πλαίσιο ή κομμάτια του πλαισίου απ’ όπου πηγάζει η πράξη, μπορούμε όλοι να τα αναγνωρίσουμε, και ίσως κάποιες φορές να βλέπουμε και ένα καθρέφτισμά μας.
– Η ομάδα σας πήρε επιχορήγηση από το Υπουργείο Πολιτισμού για το ανέβασμα του Βόυτσεκ. Πώς μεταφράζεται αυτό πρακτικά για την παράσταση; Τι καταφέρατε να πετύχετε, που υπό άλλες συνθήκες δεν θα είχατε τη δυνατότητα;
– Η ομάδα μας, μέσω της εταιρείας θεάτρου «Ξανθίας», επιχορηγήθηκε φέτος για πρώτη φορά από το Υπουργείο Πολιτισμού. Αυτό είναι αποτέλεσμα της συστηματικής δουλειάς των τελευταίων χρόνων, με παραστάσεις που έχουν γίνει γνωστές στο θεατρόφιλο κοινό, κάτι που εκτιμήθηκε προφανώς και από την επιτροπή του Υπουργείου που εισηγήθηκε τις προτάσεις για τους επιχορηγούμενους θιάσους. Στο πλαίσιο αυτό, γνωρίζαμε ήδη από τον Αύγουστο το ποσό με το οποίο επιχορηγηθήκαμε και το οποίο εκταμιεύθηκε στα τέλη Νοεμβρίου. Με αυτό το ποσό ως δεδομένο, μπορούσαμε να προϋπολογίσουμε με κάποια ασφάλεια τις τεχνικές και καλλιτεχνικές απαιτήσεις της παράστασης, να συμφωνήσουμε με το θέατρο και να είμαστε σε θέση να δώσουμε κάποιες όχι υψηλές αλλά εγγυημένες αμοιβές στους συντελεστές. Πρακτικά, μια τέτοια παραγωγή (μικρής κλίμακας για τον χώρο του θεάματος) με έξι ηθοποιούς, δεν θα μπορούσε να γίνει, εκτός αν δουλεύαμε για άλλη μια φορά χωρίς καμία εγγύηση, με υψηλό ρίσκο και μοιραζόμενοι εντέλει κάποια λίγα χρήματα που ίσως περίσσευαν στο τέλος των παραστάσεων. Αλλά αυτό το μοτίβο σε κάνει χομπίστα και όχι επαγγελματία και πρέπει να περιοριστεί.
– Λίγα λόγια για την ομάδα σας. Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της, τα σχέδιά σας.
– Τα περισσότερα από τα μέλη της παράστασης έχουμε ήδη διανύσει μια διαδρομή ετών συνεργασίας και φιλίας, ξεκινώντας από το φθινόπωρο του 2011, όταν αρχίσαμε να δουλεύουμε πάνω στο διήγημα «Χαλασοχώρηδες» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Υπάρχει μια αγάπη για τη λογοτεχνία, ειδικά εκείνης της περιόδου, και για το πώς μετατρέπεται η λογοτεχνική αφήγηση σε θεατρική. Μετά από τον Παπαδιαμάντη, ανέβηκαν τα διηγήματα «Μαζώχτρα» του Αργύρη Εφταλιώτη και «Αυτόχειρ» του Μιχαήλ Μητσάκη, ενώ φέτος, μαζί με τον Βόυτσεκ, υλοποιήσαμε και μια ακόμη παραγωγή δραματοποιώντας το διήγημα «Μεταξύ Πειραιώς και Νεαπόλεως» του Γεωργίου Βιζυηνού στη Μουσική Βιβλιοθήκη του Μεγάρου Μουσικής. Για του χρόνου αναμένεται να συνεργαστούμε εκ νέου με τη Μουσική Βιβλιοθήκη με καινούριο έργο, ενώ θα αιτηθούμε να επιχορηγηθούμε και πάλι από το Υπουργείο Πολιτισμού για την επόμενη χειμερινή περίοδο. Αν ευοδωθούν αυτά, θα προχωρήσουμε και του χρόνου σε δύο νέες παραγωγές, πράγμα που θα σημαίνει πάλι μεγάλο όγκο δουλειάς για την ομάδα μας και μια σύνθετη και ωραία πρόκληση.
~.~
Ταυτότητα παράστασης «ΒΟΫΤΣΕΚ» στο Θέατρο ΣΗΜΕΙΟ
Μετάφραση – Δραματουργική επιμέλεια: Αλέξιος Μάινας
Σκηνοθεσία: Κώστας Παπακωνσταντίνου
Βοηθός σκηνοθέτη: Χαρά Δημητριάδη
Σκηνογραφία – Ενδυματολογία: Βίκυ Πάντζιου
Πρωτότυπη μουσική – Στίχοι τραγουδιών: Βασίλης Κουτσιλιέρης
Κινησιολογία: Κατερίνα Γεβετζή
Φωτισμοί: Γιώργος Αγιαννίτης
Φωτογραφίες: Νίκος Βαρδακαστάνης
Trailer: Αντώνης Κουνέλλας
Εικαστικό – Σχεδιασμός εντύπων: Μανόλης Αλμπάνης
Κατασκευή σκηνικού: Αντώνης Χαλυβίδης
Υπεύθυνη επικοινωνίας: Λήδα Ασλανίδου
Παραγωγή: Ξανθίας Α.Μ.Κ.Ε.
Παίζουν: Ελισσαίος Βλάχος, Αγγελική Μαρίνου, Δημοσθένης Ξυλαρδιστός, Κώστας Παπακωνσταντίνου, Βασιλική Σουρρή, Φοίβος Συμεωνίδης.
Η παράσταση επιχορηγείται από το ΥΠ.ΠΟ.Α.
Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Παρασκευή- Σάββατο 21.00
Κυριακή 20.00
Έως 21.4.2019
Διάρκεια: 1 ώρα και 15’
Εισιτήρια – Πληροφορίες
Τηλεφωνικές κρατήσεις: 210-9229579
Προπώληση: https://www.viva.gr/tickets/theater/theatro-simeio/woyzeck/
Τιμές εισιτηρίων:
€ 12,00
€ 8,00 (φοιτητικό, ομαδικό)
€ 5,00 (άνεργοι, ΑμεΑ)
Ισχύει ατέλεια Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών
Θέατρο Σημείο, Χαριλάου Τρικούπη 4, Καλλιθέα
πίσω από το Πάντειο Πανεπιστήμιο
~.~
