Η Χλόη Κουτσουμπέλη στην οδό Διδασκαλίας
«Αυτοψυχίατρος ειν’ ο ποιητής/με καθαρό οινόπνευμα»
Νίκος Καρούζος
Με τη Χλόη Κουτσουμπέλη φέρουμε εις πέρας κάθε καλοκαίρι, τα τρία τελευταία χρόνια, το Εργαστήρι Βιωματικής Γραφής στο Πήλιο. Η γνωριμία μας ωστόσο χρονολογείται μια δεκαετία πίσω, μοιραστήκαμε πολλά μυστικά, περισσότερα ποιήματα, κι απ’ το 2016 μας ενώνει και η πίστη πως η ποίηση, η γραφή στηρίζεται πάνω στο βίωμα. Στην κοινή θεωρητική μας άποψη, οφείλεται ως ένα βαθμό και η μαγεία που περιβάλει όλους όσους συμμετέχουν στο θερινό μας Εργαστήρι. Είναι κάτι μαγικό που κανένας από τους συμμετέχοντες δεν μπορεί να μεταδώσει στους «τρίτους», παρότι δεν υπάρχει κάποια απαγορευτική δέσμευση εκ μέρους μας, χάρη στη δύναμη του βιώματος. Όταν το βίωμα είναι αληθινό μεταβάλλεται σε μαγεία.
Η μαγεία της γραφής. Η μαγεία που αποπνέει η τελευταία ποιητική συλλογή της Χλόης Κουτσουμπέλη. Σε σχέση με τα προηγούμενα βιβλία της, και μετά την κορύφωση του δραματικού βιώματος στους Ομοτράπεζους της άλλης γης του 2016, η νέα της συλλογή φαίνεται να βάζει σε κίνηση και να αποθησαυρίζει με τον καλύτερο τρόπο, ακριβώς τα μαθήματα στο Πήλιο: το παιγνίδι, τη διακειμενικότητα, την αντικειμενότροπη στοίχιση των εννοιών, την έκπληξη και την ανατροπή. Είναι πολύ νωρίς ακόμη να διαπιστώσουμε σε όλη της την έκταση, την επιρροή που δεχτήκαμε εμείς ως δάσκαλοι από τους μαθητές μας, πως διαχειριστήκαμε τα συναισθήματα που τα παιδιά μας προκαλούσαν. Μην ξεχνάμε πως για μια υγιή ψυχοθεραπευτική σχέση δεν χρειάζεται μόνο την μεταβίβαση (τα αισθήματα που αισθάνεται ο θεραπευόμενος προς τον θεραπευτή), αλλά και την αντι-μεταβίβαση (όλα όσα αισθάνεται ο θεραπευτής ως προς αυτόν που θέλει να θεραπεύσει).
«H ποίηση δεν μπορεί παρά να είναι βιωματική (επομένως και εν πολλοίς αυτοβιογραφική)», γράφει ο Μιχάλης Πιερής. « Όχι μόνο το κάθε ποίημα ως σύνολο, αλλά και κάθε μεμονωμένη ποιητική φράση ή και κάθε λέξη μέσα στο ποίημα, οφείλει να προϋποθέτει μιαν ισχυρή συγκίνηση (διαφορετικά θα είναι, ως υλικό στοιχείο του κειμένου, ανενεργή). Συγκίνηση σωματική, εμπειρική, αναγνωστική, διανοητική, αισθησιακή, πνευματική, ατομική, συλλογική. Είναι αυτονόητο, βέβαια, ότι όλα αυτά τα βιώματα δεν μπορούν να μεταφέρονται αυτούσια και μηχανικά στο έργο τέχνης…Εννοώ, ότι το ποίημα πρέπει να έχει, ως κείμενο, την αυτάρκειά του, όσο καταλυτικό και αν ήταν το βίωμα που το προκάλεσε. Όσο έντονα βιωματικός και αν είναι ένας ποιητής, αν είναι συνειδητός τεχνίτης του λόγου, τότε θεωρεί απαραίτητη συνθήκη την κατοχύρωση της κειμενικής αυτονομίας των ποιημάτων του». Θα ήταν λοιπόν, πολύ σημαντικό για μας μια εργασία που θα έψαχνε τις επιρροές των μαθητών στο προσωπικό μας έργο, τους κραδασμούς και τα ψήγματα μιας αέναης ανατροφοδότησης (feed back). Μέχρι εκείνη την ώρα ας επιλέξουμε ένα ποίημα από το Σημείωμα της Οδού Ντεσπερέ, που υποστηρίζει απόλυτα, τα θεωρητικά στοιχεία που αναπτύξαμε. Το βράδυ γιορτάζαμε την αποφοίτηση, το πρωί μας έφτασε η δυσάρεστη είδηση για το θάνατο της Γιώτας Αργυροπούλου:
Εκ των υστέρων σκέφτομαι
το τελευταίο βράδυ στην ταράτσα
που μια παρέα αγγέλων
πλαταγίζαμε δαιμονικά φτερά
και ξεπλέναμε τις πληγές με ουίσκι
τα ντραμς των αστεριών
ηχούσαν ασταμάτητα
και γυμνό σαλιγκάρι
άφηνε κλωστές στον ουρανό,
ενώ την ίδια ώρα σ’ άλλη πόλη
σε κρεβάτι νοσοκομείου
μια ποιήτρια ετοίμαζε την τελευταία της πτήση.
Και θυμήθηκα πως ξαφνικά
το ποτήρι έσπασε μισοφέγγαρο
χωρίς να χυθεί το αλκοόλ.
Και νιώσαμε όλοι την γεύση του αίματος στα χείλη.
Και κάποιος είπε
έναν μόνο στίχο να προλάβουμε ν’ αρθρώσουμε
πριν μας καταπιεί σκοτάδι.
Και σιδερώσαμε κολλαριστή όλοι μαζί την νύχτα.
Έτσι φίλοι μου γράφονται τα ποιήματα
τις σκοτεινές νύχτες του καλοκαιριού στο Πήλιο.
Χλόη Κουτσουμπέλη, Το σημείωμα της Οδού Ντεσπερέ, Πόλις, Αθήνα 2018.
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.]
