Αν περιδιαβούμε στην ποιητική συλλογή Αίολος της Μαρίας Καρδαρά, θα δούμε ν’ ανοίγει τις πύλες του ένα μουσείο ελληνικότητας, απ’ όπου ξεπηδούν αγάλματα, κίονες, καρυάτιδες και ζωοφόροι. Η ποιήτρια μας προδιαθέτει ήδη από την προμετωπίδα, που συνίσταται στο απόφθεγμα του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού «Κλείσε μέσα στην ψυχή σου την Ελλάδα» [1].
Η αναδίφηση και η σμίλευση του αρχαιοελληνικού κλέους είναι ευκρινής καθώς στους τίτλους των ποιημάτων αξιοποιείται η αρχαία ελληνική θρησκεία και μυθολογία («Αναδυομένη», «Πυθία», «Ίκαρος»), ο τρωικός κύκλος («με λένε Κασσάνδρα», «Αίολος»), η ιστορία («Μυκήνες», «Ο Μέγας Αλέξανδρος») και η προσωκρατική φιλοσοφία, μέσω δύο ποιημάτων για τον Εμπεδοκλή τον Ακραγαντινό.
Σ’ αυτό το περίτεχνο μωσαϊκό των 76 σελίδων περιλαμβάνονται κομμάτια από τον βράχο της Ακρόπολης, την πέτρα των Δελφών, τον χρυσελεφάντινο Ερμή, την αφρογεννημένη Αφροδίτη, μα και το δικό μας συντριμμένο άγαλμα, το οποίο μπορεί να μην έχει τη λάμψη των επιτευγμάτων της ελληνικής πλαστικής δεινότητας, όμως πλέριο ανήκει σ’ εμάς. Μοναχό φυλαχτό όταν ο ήρωας σαλπάρει στο γαλάζιο και λευκό αρχιπέλαγος για να ερμηνεύσει τον χρησμό του Φοίβου.
Ακόμα κι όταν ο ψυχρός Αίολος (πιστεύω πως συμβολίζει τον αστάθμητο παράγοντα που ανατρέπει τα σχέδια μας, ή τις αβλεψίες μας αν λάβουμε υπόψη μας την ραψωδία κ της Οδύσσειας) συνωμοτεί και στέλνει το καράβι στις Συμπληγάδες, ο ήρωας που έχει μετουσιώσει τον φόβο του θανάτου σε «οίστρο της ζωής» [2], περνά αλώβητος…
Όπως έγραψε και ο μέγας Αλεξανδρινός «σημασία έχει το ταξίδι», γι’ αυτό το αίσθημα της ροής μέσω του υγρού στοιχείου διέπει πολλούς στίχους. Όπως εύκολα μπορεί να συναχθεί, η διδασκαλία του Θαλή και του Ηράκλειτου έχει επηρεάσει το πνεύμα του ποιητικού υποκειμένου. Διάχυτος όμως είναι και ο μεγαλόπνοος, επικός τόνος.
Προς επίρρωση των όσων αναφέραμε, ας σταθούμε στο «Ωραίο ποτάμι» και την «Αναδυομένη» Αφροδίτη, ποίημα που αφιερώνεται στον μείζονα λυρικό ποιητή Άγγελο Σικελιανό και τη σύζυγό του Εύα Πάλμερ, εισηγητές της δελφικής ιδέας.
Ομοίως, μπορεί να συναχθεί πως η «Απόδραση στο φως», η αέναη αναζήτηση για τη χαμένη Ελλάδα, δεν προέκυψε από κάποια αταβιστική ή φολκλορική εμμονή, αλλά δονείται απ’ την αντανάκλαση του αγλαού παρελθόντος στο σήμερα. Χαρακτηριστικό δείγμα το ποίημα «Τα μνημεία και το παρόν». Στο ίδιο κλίμα εντάσσεται και η κοινωνία της ποιήτριας με σύγχρονους ποιητές, δίαυλους ελληνικότητας όπως ο Κάλβος, ο Παλαμάς του «Ύμνου των Αιώνων», ο Σεφέρης του «Βασιλιά της Ασίνης», ο Ελύτης του «Άξιον Εστί » και ο Γκάτσος της Αμοργού.
Αν σταθούμε στο ποίημα «Ανασκαφές», μπορούμε κάλλιστα να παραλληλίσουμε την ακόρεστη δίψα για το αρχαίο πνεύμα και την μετουσίωση του σε τέχνη με τον άκαμπτο ζήλο του αρχαιολόγου. Τοιουτοτρόπως, καλούμαστε να αποκρυπτογραφήσουμε την ανερμήνευτη μέχρι σήμερα γραμμική α΄ γραφή της Κνωσού για να ανατάμουμε τις πιο σκοτεινές σελίδες του είναι μας και να σώσουμε ‒έστω και κατακερματισμένη‒ την ύπαρξή μας απ’ τον καλπασμό του χρόνου.
Εξάλλου, όπως μας υπενθυμίζεται από την Καρδαρά στο πρώτο ποίημα της συλλογής, «κανείς δεν αγαπάει τα ερείπια μα όταν είναι τα δικά σου πώς να φύγεις;».
Αυτή η φράση, κατά την κρίση μου, είναι και το επιμύθιο της συλλογής.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. «Κλείσε μέσα στην ψυχή σου την Ελλάδα [ή άλλο πράγμα], και θα αισθανθείς μέσα σου να λαχταρίζει κάθε είδος μεγαλείου.» (Στοχασμός του Δ. Σολωμού. Προλεγόμενα Ιάκωβου Πολυλά), XI. Ποιήματα. Ίκαρος, 1961. 30.
2. Ανδρέας Εμπειρίκος, «Εις την Οδό των Φιλελλήνων» από την ποιητική συλλογή Οκτάνα (Ίκαρος, 1980).
[Η προσέγγιση αυτή βασίστηκε σε εισήγηση που εκφωνήθηκε σε εκδήλωση αφιερωμένη στο έργο της Μαρίας Καρδαρά στο αμφιθέατρο της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών Επιστημών και Πολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου στην Καλαμάτα στις 30/11/2016. Στην εκδήλωση συμμετείχαν οι φιλόλογος και ποιήτρια Γιώτα Αργυροπούλου, η καθηγήτρια ελληνικής και αγγλικής φιλολογίας και συγγραφέας Φωτεινή Βασιλοπούλου, ο καθηγητής κλασικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Ορέστης Καραβάς και οι φιλόλογοι Μαρία Μαργαρίτη και Κωνσταντίνος Κωστέας. Ποιήματα και πεζά της Καρδαρά διάβασαν φοιτητές της Σχολής Ανθρωπιστικών και Πολιτισμικών Σπουδών. Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ.]
Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.
