Γυρίζοντας στο τέλος της χρονιάς στο μυαλό μου την αίσθηση της ανάγνωσης, το 2016 μοιάζει εκδοτικά πιο συγκρατημένο και λιγότερο ποικίλο από το 2015. Εν τούτοις, σελίδες άξιες μνείας δεν λείπουν. Παραμένει απόλαυση το να διαβάζει κανείς τον Ίαν Κέρσοου, αυτή τη φορά Στην κόλαση των δύο πολέμων. Ευρώπη, 1914-1949 (εκδ. Αλεξάνδρεια), να συνθέτει, ελεύθερος εδώ από τις αυστηρότερες συμβάσεις της μονογραφίας, μια δεξιοτεχνική αφήγηση του πρώτου μισού του «σύντομου 20ού αιώνα». Το Σιδηρούν παραπέτασμα. Συνθλίβοντας την Ανατολική Ευρώπη, 1944-1956 (εκδ. Αλεξάνδρεια) της Ανν Άπλμπαουμ σκιαγραφεί μεθόδους και τακτικές της επιβολής του υπαρκτού σοσιαλισμού στα κράτη-δορυφόρους της Σοβιετικής Ένωσης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τυπικά, Το αίνιγμα του Παρθενώνα (εκδ. Πατάκη) της Τζόαν Μπρέτον Κόνελι ανήκει στην αρχαιολογία, ωστόσο για μένα η γοητευτική (αν και ανεδαφική, για τους περισσότερους συναδέλφους της) υπόθεση για τη ζωφόρο του ναού όχι ως πομπή των Παναθηναίων, αλλά αναπαράσταση του μύθου του Ερεχθέα, αξίζει της διπλοεγγραφής και στα κατάστιχα της Κλειώς. Ευχάριστη έκπληξη η γρήγορη μετάφραση στα ελληνικά του Ατατούρκ και Ναζί (εκδ. Παπαδόπουλος) του Στέφαν Ίχριγκ, μελέτης που υπογραμμίζει άγνωστες εκλεκτικές συγγένειες του εθνικοσοσιαλισμού και τις χρήσεις τους. Τέλος, ο Κώστας Γαγανάκης στο Θουκυδίδης ή Ευσέβιος (εκδ. Πόλις) δεν ασχολείται απλά με την «προτεσταντική ιστοριογραφία στη Γαλλία των θρησκευτικών πολέμων», όπως θέλει ο υπότιτλος, ανασυσταίνει ένα ολόκληρο χαμένο επεισόδιο στην (τεθλασμένη) πορεία προς τη σύγχρονη ιστοριογραφία.
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Φωτογραφία: Josef Koudelka. Θα μπορούσε να είναι και ο Άγγελος της Ιστορίας…]
