frear

Μάθημα ανατομίας – του Μιχάλη Μακρόπουλου

Υπάρχει κείνος ο περίφημος πίνακας του Ρέμπραντ, το «Μάθημα ανατομίας», όπου γιατροί, άλλοι σπουδαστές κι άλλοι σπουδαγμένοι, παρακολουθούν τον Δρ. Τουλπ σκυφτοί πάνω από το πτώμα ενός απαγχονισμένου ληστή. Ο νεκρός είναι κάτασπρος, ένα σάρκινο φάντασμα, και κάποιοι από τους θεατές κοιτούν τ’ ανοιγμένο του χέρι, που η ανατομία του εικονίζεται ως την πιο μικρή της λεπτομέρεια· μα το βλέμμα τους είναι μισοστραμμένο, κιόλας, προς το ζωγράφο που τους απαθανατίζει, ενώ οι υπόλοιποι θεατές τον κοιτούν ολόισια. Σε ολονών το βλέμμα υπάρχει ενδιαφέρον, σοβαρότητα, ίσως και μια αυταρέσκεια. Όμως, απ’ όλων ανεξαιρέτως τα μάτια λείπει κάτι: η συμπόνια. Κανένας από τους γιατρούς στο μάθημα του Ρέμπραντ δε δείχνει να συμπονά τούτον τον άνθρωπο που πείνασε, χόρτασε, μίσησε, αγάπησε, αδίκησε, αδικήθηκε, πόνεσε, προκάλεσε πόνο, και τέλος κρεμάστηκε.

Ως τώρα το έργο του Γιαν Φαμπρ απλώς δε με ενδιέφερε, γιατί δεν μπορεί να μ’ ενδιαφέρουν τα πάντα, ένας άνθρωπος κάνει τις επιλογές του. Όπως για τους ίδιους λόγους, πάνω κάτω, δε με πολυενδιαφέρει το έργο, ας πούμε, του Λαρς φον Τρίερ. Στον πυρήνα του προτεσταντισμού τους, αναρωτιέμαι, υπάρχει βαθιά ηθική στάση απέναντι στην αξία που έχει η υπόσταση καθενός ανθρώπου χώρια –απέναντι στον πάσχοντα άνθρωπο, στο σώμα του ανθρώπου, που είτε γυμνό είτε ντυμένο έχει μιαν ιερότητα, δεν είναι σφαχτό στο τσιγκέλι; Υπάρχουν ηθικά αιτήματα, που δίχως αυτά η τέχνη απομένει κενό κέλυφος: ένα κέλυφος ναρκισσισμού, πρόκλησης, αισθησιασμού; Και μήπως θα ’πρεπε άραγε να αναζητήσουμε τη ρίζα αυτής της απουσίας στα βλέμματα εκείνων των μαθητευόμενων και των σπουδαγμένων χειρουργών του Ρέμπραντ, που κοιτούν άπαυτα ώστε να μην τους ξεφύγει τίποτε, ως και η πιο ασήμαντη ανατομική λεπτομέρεια;

[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ.]

Σε λίγο καιρό κοντά σας με νέο ηλεκτρονικό τεύχος στο mag.frear.gr

Mag.frear.gr – Τα ηλεκτρονικά μας τεύχη