Το όνομα του Έλιοτ είναι αναμφίβολα οικείο στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, σε σημαντικό βαθμό εξαιτίας της αρχικής ώθησης που έδωσαν τα μεταφράσματα του Σεφέρη˙ εν μέρει αβασάνιστα οικείο οφείλουμε να πούμε, αφού σημαντικό μέρος της δοκιμιακής παραγωγής του Έλιοτ, με την προφανέστατη εξαίρεση του Ιερού Άλσους, παρέμενε, μέχρι σχετικά πρόσφατα τουλάχιστον, ουσιαστικά άγνωστη. Όμως δεν πρόκειται για μια ιδιαιτερότητα της ελληνικής πρόσληψης του Έλιοτ αλλά μάλλον για μια αρνητική αντανακλαστική αντίδραση σε συγκεκριμένες θεμελιώδεις παραδοχές της σκέψης του, ιδιαίτερα όπως αυτές αποκρυσταλλώνονται την δεκαετία του 1930. H αποκλειστική εμμονή, θα έλεγε κανείς, του αναγνωστικού κοινού και σε σημαντικό βαθμό και των κριτικών στο ποιητικό και, δευτερευόντως, στο κριτικό έργο του Έλιοτ της πρώτης κυρίως περιόδου, είναι αδικαιολόγητη αν αναλογιστούμε ότι το φιλολογικό του έργο δεν μπορεί να διαχωριστεί από τα όψιμα δοκίμια και τις διαλέξεις του για τον πολιτισμό και τον χριστιανισμό δίχως σημαντικές ερμηνευτικές απώλειες. Για παράδειγμα, η υποδειγματική θεωρία της οργανικής ενότητας που εμφανίζεται ήδη στον πρώιμο Έλιοτ αποτελεί οδηγό της φιλολογικής του κριτικής αλλά και της σπουδής του στον ευρωπαϊκό πολιτισμό και των προτάσεών του για την αναμόρφωσή του. H περιπτωση του Έλιοτ, με έναν συντηρητισμό πολύ βαθύτερο, εσωτερικά συνεκτικότερο και ριζοσπαστικότερο από ό,τι πιστεύαμε, δημιουργεί μία ισχυρή αντίθεση με τον προοδευτικό προσανατολισμό πολλών ποιητών της γενιάς του και απηχείται πολυτρόπως στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Οποιαδήποτε προσέγγιση στο ανοιχτό ζήτημα της σύζευξης του συντηρητικού υποβάθρου του ελιοτικού λόγου με την πρωτοπορία του μοντερνισμού προϋποθέτει την κατανόηση της ριζοσπαστικής κατεύθυνσης του στοχασμού του ποιητή.
Θα λέγαμε ότι πρόκειται για στοχασμό ο οποίος σε ορισμένες του εκφάνσεις γίνεται ολοένα και πιο καιρικός και κρίσιμος παρά την αμηχανία πολλών μελετητών του Έλιοτ, οι οποίοι απεγνωσμένα προσπαθούν να δικαιώσουν τον ποιητή Έλιοτ, εξαίσιες θωπείες λόγων περιποιούμενοι, και μονάχα εν μέρει υπερασπίζονται τον κριτικό, θέτοντας πλήθος άλλων έργων του σε ένα διακριτικό περιθώριο˙ καταπίνοντας την κάμηλο της ελιοτικής σφυροκόπησης του σύγχρονου πολιτισμού και διυλίζοντας τον κώνωπα της συντηρητικής του κριτικής στροφής. Ενοχλεί ότι η ελιοτική αντίληψη του χριστιανισμού υπερφαλαγγίζει ακόμη και τον ζήλο της χριστιανικής απολογητικής ενός C.S. Lewis, όπως επίσης ενοχλεί η ανάδειξη του προσώπου του αντιδραστικού μοντερνισμού. Έστω και αν υποθέσουμε ότι η μεταφορά της έννοιας της οργανικής ολότητας ως δομούσας μεταφοράς από τη σφαίρα της λογοτεχνίας στη σφαίρα του πολιτισμού και της κοινωνικής οργάνωσης συνιστά ένα non sequitur, η αμηχανία της σύγχρονης κριτικής είναι καταφανής. Γίνεται λοιπόν επιτακτική η ανάγκη ανάδειξης των εσωτερικών συνάψεων του ελιοτικού έργου, όχι μόνο για λόγους κριτικής ακεραιότητας αλλά κυρίως ως άσκηση ευρωπαϊκής πολιτισμικής αυτοσυνειδησίας. Η δική μας αναδίφηση των ζητημάτων που ανακύπτουν από την ελιοτική προσέγγιση και τη μερική ανεπάρκεια της κριτικής στην εξέτασή της δεν έχει μόνο γραμματολογικό χαρακτήρα. Σημαντικότερο θα ήταν να καταστήσουμε δυνατή τη διάνοιξη μιας διαφορετικής προοπτικής στην ιστορία του πολιτισμού. […]
[Η συνέχεια του πολυσέλιδου μελετήματος στο τεύχος 10 του περιοδικού, που κυκλοφορεί σε λίγες μέρες. Με αφορμή τα 50 χρόνια από τον θάνατο του Τ.Σ. Έλιοτ δημοσιεύεται, μαζί με το παραπάνω κείμενο, και μια νέα μετάφραση του «Burnt Norton» από τον Αλέξανδρο Κοσματόπουλο. Υπενθυμίζουμε ότι η ύλη του περιοδικού είναι εντελώς άλλη από την ύλη που δημοσιεύεται καθημερινά στην ιστοσελίδα μας.]
