O ποιητής ως κριτικός δεν είναι δυνατό να διαγράψει την ποιητική του ιδιότητα όταν γράφει ένα κείμενο κριτικής ή θεωρίας. Ο δημιουργικός πόθος είναι ένα απωθημένο το οποίο θα καθορίζει εν πολλοίς πάντοτε την φυσιογνωμία του είδους του κριτικού ή θεωρητικού δοκιμίου που παράγει ένας ποιητής. Το άρωμα της ποιήσεως είναι διάχυτο στα δοκίμια των μεγάλων δοκιμιογράφων ποιητών της ιστορίας: Ralph Waldo Emerson, William Hazlitt, Percy Bysshe Shelley, Charles Baudelaire, Oscar Wilde, T. S. Eliot κ.ο.κ, αλλά και Italo Calvino, Jorge Luis Borges, Octavio Paz για να αναφέρουμε και μερικούς σύγχρονους σπουδαίους ποιητές δοκιμιογράφους. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στην νεοελληνική γραμματολογία με κορυφαία παραδείγματα τον Τέλλο Άγρα, τον Κωστή Παλαμά, τον Γιώργο Σεφέρη, τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Μανόλη Αναγνωστάκη, τον Βύρωνα Λεοντάρη, τον Στέφανο Ροζάνη, τον Γεράσιμο Λυκιαρδόπουλο, για να αναφέρω μερικά μόνο ενδεικτικά παραδείγματα.
Οι δοκιμιογράφοι ποιητές είναι σίγουρα πιο ολοκληρωμένες ποιητικά φυσιογνωμίες από άλλους ομότεχνους τους που δεν έδειξαν ενδιαφέρον γι’ αυτό το λογοτεχνικό είδος. Γιατί ακριβώς το δοκίμιο είναι το εργαλείο που τους βοηθά, αλλά και τους υποχρεώνει να εμβαθύνουν στοχαστικά στα ζητήματα της τέχνης τους. Όπως έλεγε ο Κωστής Παλαμάς τα θεωρητικά ζητήματα προπαρασκευάζουν τα καλλιτεχνήματα «όσοι κηρύττουν αγόνους και ματαίας τας συζητήσεις προδίδουν την στενοχωρίαν των μόνον ή την άγνοιαν μιας μεγάλης αλήθειας: ότι και εν τη φιλολογία η θεωρία είναι αχώριστος από την δημιουργίαν και ότι τα ζητήματα προπαρασκευάζουν τα καλλιτεχνήματα».
Έτσι λοιπόν το δοκιμιακό έργο ενός ποιητή, λ.χ οι Δοκιμές του Γιώργου Σεφέρη, τα κριτικά δοκίμια του Τέλλου Άγρα ή του Βύρωνα Λεοντάρη, είναι ουσιώδες και αναπόσταστο μέρος του ποιητικού του έργου. Παραπέμπω και πάλιν στην ποιητική σοφία του Κωστή Παλαμά που έλεγε «φροντίζουμε τα άρθρα μας όπως και τα τραγούδια μας».
