Πέθανε το βράδυ της Κυριακής ο σπουδαίος Μεξικανός ποιητής Χοσέ Εμίλιο Πατσέκο. Σπούδασε νομικά και φιλοσοφία, μετέφρασε αγγλόφωνους κυρίως συγγραφείς (Tennesse Williams, T. S. Eliot κ.ά.), συνεργάστηκε με εφημερίδες, έγραψε δοκίμια και κυρίως έγραψε ποίηση – “ποίηση οικουμενική” κατά τον Κάρλος Φουέντες. “Η γλώσσα μέσα στην οποία γεννήθηκα είναι ο μόνος μου πλούτος”, έλεγε.
Για το έργο του τιμήθηκε με το Βραβείο Θερβάντες το 2010, υπήρξε όμως σε όλη του τη ζωή άνθρωπος ιδιαίτερα σεμνός. Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά τη βράβευσή του, όταν κάποιος ανέφερε ότι είναι ένας από τους σπουδαιότερους λατινοαμερικάνους ποιητές, εκείνος απάντησε: «Ούτε καν ο καλύτερος ποιητής της γειτονιάς μου δεν είμαι. Δεν ξέρουν ότι είμαι γείτονας του Χουάν Χέλμαν;». Πράγματι οι δύο ποιητές έμεναν στην ίδια γειτονιά και με 15 σχεδόν μέρες διαφορά μετακόμισαν σε νέα.
Παραθέτουμε, ενδεικτικά, τρία ποιήματα σε μετάφραση Γιώργου Ρούβαλη, από το βιβλίο Jose Emilio Pacheco, Εσχάτη προδοσία – Ανθολογία ποιημάτων 1958-2000, εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια: Γιώργος Ρούβαλης, Ηριδανός, Αθήνα 2010. Ο Χοσέ Εμίλιο Πατσέκο ήταν αντεπιστέλλον μέλος του Κύκλου Ποιητών.
ΕΣΧΑΤΗ ΠΡΟΔΟΣΙΑ
Δεν αγαπώ την πατρίδα μου
Η αφηρημένη λάμψη της
δεν προσφέρει ερείσματα.
Όμως (κι ας ηχεί άσχημα)
θά ‘δινα τη ζωή μου
για δέκα δικά της μέρη,
κάποιους ανθρώπους,
λιμάνα, πευκιάδες, ερημιές,
φρούρια,
μια κατεστραμμένη πόλη,
πολλές μορφές της ιστορίας της,
βουνά
– και τρία-τέσσερα ποτάμια.
ΒΕΒΑΙΩΣΙΣ
Ας κάνουν άλλοι το μεγάλο ποίημα
τα ομοιόμορφα βιβλία, τα στρογγυλά
έργα, καθρέφτης αρμονίας.
Εμένα, μ’ ενδιαφέρει μόνον η μαρτυρία
της άπιαστης στιγμής, οι λέξεις
που υπαγορεύει στο διάβα του ο ιπτάμενος χρόνος.
Η ποίηση που επιθυμούμε είναι σαν ένα ημερολόγιο
χωρίς πρόγραμμα ούτε μέτρο.
ΔΙΑΛΕΞΗ
Επαίνεσα το ακροατήριό μου
Ανανέωσα την παρακαταθήκη του
από κοινούς τόπους,
ιδέες ανάλογες με τα σημερινά χρόνια.
Τα κατάφερα να τους κάνω
να γελάσουν μια-δυο φορές
και τελείωσα όταν άρχιζε η πλήξη.
Πού τάχατες
να κρυφτώ για να ξεπλύνω τη ντροπή μου;
[Στη φωτογραφία: Χοσέ Εμίλιο Πατσέκο – Χουάν Χέλμαν]
