Τζ. Ντ. Σάλιντζερ, Η Φράννυ και ο Ζούι, μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου, Πατάκης, Αθήνα 2019.
Η αδυναμία των πανικόβλητων αρνητών της αξίας του πεζογραφικού έργου του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ οφείλεται νομίζω στο γεγονός ότι η κριτική τους ματιά εστιάζεται στην ερμηνευτική προσέγγιση του έργου του, προσλαμβάνοντάς το ως μια ακόμη κατάθεση ιδεών στο σώμα της λογοτεχνικής παράδοσης.
Δίχως να λαμβάνουν υπόψη τους τη σαφή θέση του συγγραφέα στον πρόλογο της νουβέλας «Ο Ζούι» ότι: «Λέω λοιπόν ότι η τρέχουσα προσφορά μου δεν αποτελεί ιστορία μυστικισμού, ούτε σκοτεινή θρησκευτική ιστορία, κάθε άλλο. Λέω ότι πρόκειται για μια σύνθετη ή πολλαπλή ιστορία αγάπης, γνήσια και περίπλοκη» (σ. 59), προσπερνούν τα λόγια αυτά, διότι οι αναγνωστικοί περιορισμοί τους στρέφουν το βλέμμα τους στο πλακάκι κι όχι σε ολόκληρο το μπάνιο. Αγνοούν ή δεν αντιλαμβάνονται ότι ο Σάλιντζερ είναι ένας αφηγητής που αιφνιδιάζει τον αναγνώστη με την περιγραφή της κίνησης των σωμάτων κι όχι με τις ιδέες τους, υπονομεύει και ανατρέπει τη συμβατική περιγραφή του χώρου, στοχεύοντας στην ελάφρυνση της αφηγηματικής βαρύτητας του κειμένου.
Ο Τζ. Ντ. Σάλιντζερ δημιουργεί μια πρωτόγνωρη γλωσσική κατασκευή που αναδημιουργεί το σκηνικό της πραγματικότητας, επανατοποθετώντας με ευφυή τρόπο τη σωματική συμμετοχή των ηρώων του στο μυθοπλαστικό σώμα της ιστορίας, δίχως τους περιορισμούς της οικειότητας των συμβατικών αφηγήσεων, δημιουργώντας έναν κόσμο που εκπλήσσει τον ανυποψίαστο αναγνώστη.
Αυτό λοιπόν που παίζει κυρίαρχο ρόλο στην ανάγνωση του κειμένου, ανατρέπει τη σημασία μιας οριστικής και αμετάβλητης ένδειξης της πραγματικότητας, αμφισβητεί την επικαιρότητα του παραδοσιακού αφηγηματικού λόγου, οδηγεί το βλέμμα του αναγνώστη στην αθέατη πλευρά της πραγματικότητας, είναι η απομάκρυνση από τον ρεαλισμό μιας οικείας λογοτεχνικής πρόζας. αναδεικνύοντας το αίτημα για μια διαφορετική αντιμετώπιση της καταγωγικής λειτουργίας της λογοτεχνικής αφήγησης.
Μια γλωσσική μυθοπλαστική κατασκευή που κινείται στα όρια της πραγματικότητας, με σκοπό την αποκάλυψη των άπειρων λογοτεχνικών μεταφορών της, όσες και τα βιβλία που έχουν γραφτεί ή θα γραφτούν στο μέλλον. Ο συγγραφέας με ένα μυστήριο φωτισμό που μεταθέτει το βλέμμα του αναγνώστη από την συμβατική θέαση του ορατού στη θέαση του αναφομοίωτου ορατού, εκεί που ο κόσμος συναιρείται εκτός των ορίων των παραδοσιακών λογοτεχνικών παραστάσεων.
Συμπερασματικά, όλοι γνωρίζουμε τι μπορεί να περιέχει το ράφι του μπάνιου ενός σπιτιού. Στο ράφι όμως της λογοτεχνίας του Σάλιντζερ περιέχει όλα αυτά που δεν περιέχει το ράφι κανενός συγγραφέα μέχρι σήμερα. Γι’ αυτό μας ξενίζει όταν μας αποκαλύπτει το περιεχόμενό του, πανικοβάλλοντας αρκετούς, τρέποντας σε φυγή άλλους, μένουν όμως αυτοί που απολαμβάνουν τα ευεργετήματα της γραφής του.
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Φωτογραφία: Andreas Feininger. Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.]
