Στο μυθιστόρημα της Agatha Christie Το μυστήριο του Σίταφορντ (The Sittaford Mystery, 1931), η αυτόκλητη νεαρή ντετέκτιβ Έμιλι Τριφιούσις, που ο αρραβωνιαστικός της κατηγορείται για το φόνο του Πλοιάρχου Τρεβέλιαν, οδηγείται στην εξιχνίαση του εγκλήματος από κάτι τόσο ασήμαντο όσο ένας σωρός καπνιάς στη σχάρα του τζακιού.
Είναι ένα κλασικό τέχνασμα στις αστυνομικές ιστορίες: η καθοριστική λεπτομέρεια που ’ναι μπροστά στα μάτια όλων και κανένας δεν την προσέχει γιατί μοιάζει ολωσδιόλου ασήμαντη – το ταχυδακτυλουργικό τρικ του συγγραφέα, που κάνει τον αναγνώστη να λησμονεί ότι η τράπουλα είναι σημαδεμένη.
Είναι αυτό που υπάρχει παρεμπιπτόντως, το προφανές στοιχείο που περνάει απαρατήρητο από τους χαρακτήρες του μυθιστορήματος, καθώς παλεύουν να λύσουν το μυστήριο. Κι ένα προφανές στοιχείο, τόσο φυσικό ώστε περνάει απαρατήρητο στις ιστορίες της Κρίστι, είναι ότι γυναίκες κι άντρες έχουν τόσο ισότιμη θέση, ώστε δεν μπορείς καν να μιλήσεις για φεμινισμό, που για να υπάρξει ως έννοια θα προϋπέθετε την ανισότητα.
Η Έμιλι Τριφιούσις παίρνει την υπόθεση στα χέρια της γιατί κινδυνεύει ο καλός της, και ξεσκεπάζει τον ένοχο, όχι για να αποδειχτεί έτσι πως ναι, και μια κοπέλα μπορεί να τα καταφέρει. Απεναντίας, θεωρεί τη θέση της αδιαμφισβήτητη, δεν έχει να αποδείξει τίποτα (πλην της αθωότητας του Τζιμ Πίρσον, φυσικά), και κάνει ό,τι κάνει με μια απόλυτη φυσικότητα που προϋποθέτει τη χωνεμένη ισότητα.
Η λογοτεχνία της Κρίστι, οπωσδήποτε συντηρητική από πολλές απόψεις, από τούτη την άποψη δεν είναι καν φεμινιστική αλλά μεταφεμινιστική, κι αυτή η φυσικότητα που καθιστά περιττό τον φεμινιστικό λόγο εξακολουθεί συχνά να ’ναι ένα ζητούμενο και τώρα ακόμα, ενενήντα χρόνια αφότου η οξυδερκής Έμιλι εξιχνίασε το μυστήριό της.
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Η φωτογραφία είναι από την τηλεοπτική μεταφορά του The Sittaford Mystery (2006) από το BBC. Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.]
