Υπάρχει συχνά μια σπαραχτική ευαισθησία στις ιστορίες όσων συγγραφέων διαλέγουν να μιλήσουν μέσ’ από τα ζώα για τον άνθρωπο· όσων νιώθουν στα ζώα μια βαθιά ανθρωπιά (που συχνά λείπει, αλίμονο, από τους ανθρώπους) και μέσ’ από αυτά μιλούν για τον πάσχοντα και θνήσκοντα άνθρωπο. Στη συλλογή Η δρακοντιά του Στάθη Κοψαχείλη, αυτά του τα διηγήματα είναι λαμπρά δείγματα μιας μακράς παράδοσης. Πρόχειρα, εδώ, θα αναφέρω την «Ιστορία ενός σκύλου» του Εμμανουήλ Ροΐδη· το καραβόσκυλο που μαραζώνει και πεθαίνει στον σπαραξικάρδιο «Μαρασμό» του Εμμανουήλ Λυκούδη· πάνω απ’ όλα τα διηγήματα με ζώα του Μιχαήλ Μητσάκη: για τα παιδιά που τυραννούν ένα γατάκι στο «Γατί», τον βάναυσο τρόπο που χτυπά ένας αμαξάς τα αποσταμένα του άλογα στο «Άνθρωποι και κτήνη», την κτηνωδία με την οποία φέρεται ένας καραγωγέας στ’ άλογό του στο «Κάρρον», τα μαρτύρια που τραβά το ζώο ενός αρκουδιάρη στην «Αρκούδα», και το συγκλονιστικό θέαμα ενός ξεκοιλιασμένου σκύλου που ψυχομαχεί στο διήγημα «Θεάματα του Ψυρρή».
Έτσι και στη Δρακοντιά, στην ομώνυμη ιστορία, ο ενστικτωδώς σοφός κάβουρας δέχεται στωικά το θάνατό του· στο διήγημα «Άσπονδοι εχθροί» εξιστορείται η συγκινητική φιλία ενός καθυστερημένου με μια κουρούνα· στο «Πριν σαραντίσει» το πνεύμα ενός νεκρού φανερώνεται στα μάτια μιας γάτας, όπου, λέει ο αφηγητής, «είδα μια φευγαλέα και παράξενη έκλαμψη, έναν ηλεκτρικό, αλλόκοτο καταυγασμό, λες κι όλο το φως που βλέπαμε πριν λίγο στο δωμάτιο ρουφήχτηκε, συμπυκνώθηκε και ξαφνικά εκκενώθηκε μέσα σ’ αυτές τις δυο μικρές, πάμφωτες ηλιακές λαμπηδόνες»· στο «Χάθηκε η κλήρα του» περιγράφεται ο τρομερός ευνουχισμός ενός γαϊδάρου· κι ένας κορυδαλλός στον «Τσουτσουλιάνο» γίνεται σύμβολο αγώνα και γλιτωμού.
Εκτός από σπουδαίος διηγηματογράφος, που κατά τη γνώμη μου είναι, ο Κοψαχείλης είναι και συγγραφέας που αγαπά ό,τι αξίζει στον άνθρωπο να αγαπηθεί, κι απόδειξη για τούτο είναι η έγνοια για τα ζώα που δείχνει στα διηγήματά του. Πλάι σ’ αυτά τα ζώα, σε τούτες τις ιστορίες με τη στοχαστική τους απλότητα (που αντανακλάται και στη ζυγιασμένη γλώσσα με την οποία έχουν γραφτεί), υπάρχουν σαλοί και σεληνιασμένοι, φίλοι και συγγενείς, μπουραντάδες, σφαγείς, κουρείς και τραυλοί , Βουλγάρες που κάνουν κονσομασιόν και πεινασμένοι της Κατοχής, πρόσωπα λησμονημένα κι ανακαλεσμένα, που συμπληρώνουν την ανθρωποζωολογία του σκληρού και ψιθυριστού κόσμου αυτής της σοφής Δρακοντιάς.
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Φωτογραφία: David J. Carol.]
Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.
