Τὸ πρόβλημα δὲν εἶναι τόσο οἱ ἐξωτερικοὶ μετανάστες ὅσο ὅτι στὸν διαρκῆ εἰρηνικό μας ἐμφύλιο γίνεσαι μετανάστης στὸν τόπο σου.
*
Στὶς ἀντιεξουσιαστικὲς κινήσεις οἱ νέοι «μεταβιβάζουν» στὸ σύστημα ἀνεπεξέργαστα συναισθήματα μίσους καὶ ἐκδικήσεως ποὺ ἐν τέλει σχετίζονται μὲ προβλήματα τῆς παιδικῆς ἡλικίας. Μιλοῦμε γιὰ παρορμητικὴ ἐπιθετικότητα καὶ σκόρπια συναισθηματικὴ ζωή. Προβάλλουν στὸ σύστημα τὸ μῖσος τους ἐναντίον οἰκείων τοὺς ὁποίους δὲν χόρτασαν.
*
Τὰ λαϊκά στρώματα ἔχουν ἀνάγκη τάξεως· τὰ μεσαῖα καὶ τὰ ἀνώτερα ἔχουν ἀνάγκη ἐλευθερίας ἀπὸ τὶς δεοντολογίες. Οἱ μὲν πνίγονται ἀπὸ ἀβεβαιότητα, οἱ δὲ ἀπό καταθλιπτικὴ ἐσωστρέφεια.
*
Στὴν τάξι τοῦ κόσμου ἡ τάξι τοῦ ἤθους ἔρχεται ὡς ἐπιστέγασμα. Παλεύει τὸ ἀδιαρκὲς καὶ τὸ πρόσκαιρο. Ἡ ἀσφάλεια θέλει συνέχεια καὶ διάρκεια· τὴν ἀνασφάλεια γεννᾷ ἡ συνεχὴς μεταβολή. Ψυχαναγκασμὸς εἶναι ἡ ῥοπὴ τοῦ ἀνθρώπου νὰ κρατῇ τὰ πράγματα ἀπαράλλαχτα. Τὸ ψυχαναγκαστικὸ ἄτομο φοβᾶται τὴν διακινδύνευσι, τὴν μεταβολή, τὸ πρόσκαιρο. Ἡ ἀπολιθωμένη παράδοσι ἀπὸ ζωντανὴ διάρκεια γίνεται ψυχαναγκασμὸς κι αὐτὸς ἀγκυλώσεις πνευματικές, φόβος τοῦ αὐθορμήτου, μισσαλοδοξία, δογματισμός, στενότητα τοῦ ψυχικοῦ ὀρίζοντα, παθητικότης. Ἄλλο ἡ ἀναφορὰ σὲ ἀρχὲς καὶ ἄλλο αὐτὲς νὰ γίνωνται στερεότυπα ποὺ κρατοῦν τὰ σχήματα τῆς ζωῆς ἀντὶ γιὰ τὴν ἴδια τὴν ζωή. Συνέπειες ψυχολογικές: Δισταγμός, αργοπορία, ἀμφιβολία.
*
Ἡ Εὐρώπη μετέφερε τὸ συναίσθημα τῆς κοινωνικῆς συνοχῆς ἀπὸ τὴν οἰκογένεια-τόπο-συντεχνία στὸ κράτος διὰ τῆς ἐθνικῆς ἰδέας· ἡ Ἀνατολὴ περνᾷ στὸ ἔθνος χωρὶς τὸ κράτος καὶ γι’ αὐτὸ ἀντὶ τοῦ ἔθνους-κράτους ἔχουμε ἀκόμη ψυχολογικὰ τὸ Γένος (συνοχὴ τῆς «φυλῆς»).
*
Τὸ καταστατικὸ πρόβλημα τῆς μαρξιστικῆς Ἀριστερᾶς: Εὐνουχίζει τὶς δυνατότητες τῆς κοινωνίας στὸ ὄνομα μιᾶς προκαθωρισμένης «ἱστορικῆς ἀναγκαιότητος». Ἡ ἐξίσωσι ὡς ἐξομοίωσι τείνει πρὸς τὰ ἐκεῖ, τὸ δὲ κράτος λειτουργεῖ ὡς εὐνουχιστής.
*
Νὰ κάνουμε τὸν λόγο τῆς δοκιμασίας μας λόγο τῆς ἐλπίδας. Δὲν γίνεται νὰ ἐλπίζωμε παραβλέποντας τὴν δοκιμασία.
[Ἀπὸ τὸ βιβλίο Πολιτικὴ ἀπὸ στόμα σὲ στόμα, Ἁρμός, Ἀθήνα 2016.]
