ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΝΕΚΤΑΡΙΟ
Στα τόσα καλά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2014 καθίστανται απόλυτες οποιεσδήποτε επιλογές. Καθένας φυσικά εστιάζει σε αυτό που τον άγγιξε, και όλα μαζί συνθέτουν μιαν αλήθεια, μεταβαλλόμενη ανάλογα με την αισθητική του διαμόρφωση και την προσωπική του ευαισθησία. Υπάρχουν βέβαια, ως προς το καλό και το ωραίο, αντικειμενικές δικλίδες ασφαλείας, και πολλοί θα συμπέσουν στην ατομική τους επιλογή. Το ζήτημα όμως είναι αλλού: από καιρού εις καιρόν εμφανίζεται και κάποιο βιβλίο που διαφέρει ως προς το είδος και την ουσία, καθότι ανατρεπτικό της πνευματικής διατροφής μας και των απόψεών μας για τη ζωή και την τέχνη. Για τούτο το βιβλίο θα μιλήσω —κυρίως γιατί του αξίζει να προσεχθεί— παραμερίζοντας όλα εκείνα τα σπουδαία βιβλία που έτυχε να κυκλοφορήσουν το 2014.
Αναφέρομαι στο τετράτομο έργο του Αρχιμανδρίτη Ανανία Κουστένη Λόγοι για τον Άγιο Νεκτάριο (Ακτή, Λευκωσία 2014). Η πρώτη βασική αρετή του βιβλίου είναι ότι ξεγελά τον αναγνώστη, τον παγιδεύει να νομίζει ότι χορεύει στον μαγευτικό ρυθμό της εξομολογητικής και ζέουσας λαλιάς του πατρός Ανανία, ενώ ουσιαστικά μυείται στο νόημα της Ορθοδοξίας μ’ έναν τρόπο απίστευτα λαϊκό. Ακριβέστερα θα έλεγα ότι διαπνέεται από μια λαϊκή λογιότητα, τέτοιαν που συναρπάζει και θρέφει εν αγαλλιάσει την ψυχή. Η γλυκυθυμία που αναδίνουν οι Λόγοι του γνήσιου αυτού ασκητή των πόλεων −άλλωστε κατοικεί στην καρδιά των Εξαρχείων, εκεί όπου το γύρω σκότος συντελεί στο να υπερπερισσεύει εξ ανάγκης η δική του χάρις— έχει ανυπολόγιστη ακρίβεια. Ναι, ακρίβεια, γιατί ο ταπεινόφρων αυτός ασκητής έχει τον τρόπο του —μετρημένο με βάση τα θεμελιώδη συστατικά της ψυχής— να οικονομεί το λόγο του πνευματικά. Πράγμα που σημαίνει ότι αφήνεται στο φύσημα του αέρα, στη φωνή της λεπτής αύρας, στο λίκνισμα της καρδίας, σε ό,τι έχει πιο ιερό η ανθρώπινη φύση: την αποθέωση του υλικού, που γίνεται πνευματικό χωρίς να χάνει την υπόστασή του. Την επιβεβαίωση της επί γης βασιλείας του Θεού, εφόσον ο άνθρωπος αυτορρυθμίζεται κεκαθαρμένος από πάσαν νόσον και μαλακίαν. Την άνθιση του πνεύματος μ’ έναν τρόπο χαμογελαστό, στο ρυθμό της ανθρώπινης οικειότητας και της ανάσας. Αξίζει να διαβαστεί αυτό το βιβλίο από τους συγγραφείς, επίδοξους είτε φτασμένους. Οι επίδοξοι για να αντιληφθούν ότι τα λογοτεχνικά τερτίπια είναι χιλίων ειδών, και οι φτασμένοι για ν’ αποδεκτούν ότι μπορεί ακόμη και ένας ταπεινός ασκητής να περικλείει στους λόγους του, με θαυμαστή τεχνική και χαριτωμένη παιδαγωγία, ψήγματα Παπαδιαμάντη, Τσέχοφ, Μακρυγιάννη, Δημοτικού Τραγουδιού και υψηλότατης, πλην όμως ευφυώς κεκρυμμένης, Ορθόδοξης θεολογίας.
[Το έργο είναι του Marc Chagall.]
