επιμέλεια-σημειώσεις : Δημήτρης Κόκορης
ΠΡΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Αφ’ ενός αρκετοί ηθοποιοί, λαϊκοί τραγουδιστές και ποδοσφαιριστές θαυμάστηκαν και αγαπήθηκαν, αφ’ ετέρου οι καλλιτεχνικές και αθλητικές εκφράσεις μαζικής αποδοχής κατά καιρούς θεωρήθηκαν αντιπνευματικές, αισθητικά κακόγουστες και ιδεολογικά συντηρητικές. Εδώ ήταν αφορμές για το ξεδίπλωμα μιας έκφρασης, που φιλοδόξησε να λειτουργήσει ποιητικά. Η σειρά παράθεσης των ποιημάτων υπαγορεύθηκε από τη χρονολογία θανάτου των τιμωμένων.
17. ΣΩΤΗΡΙΑ ΜΠΕΛΛΟΥ
Δεν γούσταρες των γυναικών την πόζα και το νάζι
και σιχαινόσουν των αντρών το καπετανιλίκι
φωνή βαριά κι αλύγιστη που ρότα δεν αλλάζει
και κρύβει δύσκολη καρδιά και γνήσιο νταηλίκι.
Κάνε λιγάκι υπομονή τον κάβο να περάσεις,
τίναξε από πάνω σου του φύλου την αιθάλη
κι αν δεν μπορείς, μη χολοσκάς, τη δόξα θ’ αγκαλιάσεις
γιατί είχες φλόγα στην ψυχή και στο λαιμό ατσάλι.
18. ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ
Τα καμποτόπια της Λητής μέστωσαν τη φωνή σου
και όταν την ξεδίπλωσες, νιώσανε όλοι ρίγος
ριζώθηκε σαν πλάτανος στο χείλος της αβύσσου
τα φύλλα της θροΐζανε με μανιασμένο σφρίγος.
Μήνυσες πως δεν ήθελες συμπόνια από κανένα
στη σκοτεινή σου θάλασσα έφεξε το κατάρτι
κι όταν σε κάλεσαν να μπεις στης θλίψης την αρένα
είπες «θα ’ρθώ την άνοιξη, μια Κυριακή του Μάρτη».
19. ΠΕΤΡΟΣ ΒΟΥΖΟΥΝΕΡΑΚΗΣ
Έβρισκες δίχτυα με βολέ απ’ τα σαράντα μέτρα
της λεβεντιάς και της αλκής σε άγγιξαν οι μούσες.
Βράχος τραχύς το γήπεδο, μα εσύ έστυβες την πέτρα
κι αν είχες πιει και δυο ρακές, σαν γέρακας ορμούσες.
Πήρες το γλυκοφύσημα απ’ του γιαλού τον μπάτη
κι όλοι στην Ιεράπετρα κρυφό καμάρι τό ’χαν
που όταν σ’ απαθανάτισε της μηχανής το μάτι
φάνταζες λίγο πιο ψηλός απ’ τον μεγάλο Γιόχαν.
20. ΡΙΤΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ
Είχες τη λόξα το κορμί να μένει πάντα νέο
δεν ένιωθες το αγέραστο πως είναι η φωνή σου;
Του έρωτα το χτύπημα ανώδυνο ή μοιραίο;
Μα εξόρυξε το κοίτασμα που έκρυβε η ψυχή σου.
Κάθε θλιμμένο σούρουπο δίνεις απολογία
αλόγιστα ανακάτευες το γάλα με το μπράντι
μα αθωώνεσαι γιατί έψαχνες με αγωνία
μες στα καμένα κάρβουνα να βρεις θαμπό διαμάντι.
21. ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΙΔΗΣ
Τα μονοπάτια τ’ ουρανού τα έσκαψε η φωνή σου
την πίστη μας δεν άλεσε της λησμονιάς ο μύλος
φτώχεια, ορφάνια, ξενιτιά ανθίσαν στο κορμί σου
δεν ήσουν Ολυμπιακός, μα είσαι και θά ’σαι θρύλος.
Η έκτασή σου πέλαγος, δίνει στον πόνο αξία
τα πιο μεγάλα βάσανα τα έζησες και τά ’δες
μα κάτω απ’ το βαρύ ρυθμό σπιθίζει μια υποψία,
πως όταν ήσουν μόνος σου τραγούδαγες καντάδες.
22. ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΣ
Παλικαρόπουλο του ΕΑΜ, βλαχάκι και μορτάκι,
έρχονταν καταπάνω σου του τραγικού οι ρόδες
έκανες σάλτο, ξέφυγες, μα τρόμαξες λιγάκι .
το κωμικό ταλέντο σου ήταν δαιμονιώδες.
Απ’ το αίμα σου ξεπήδαγε ο σαματάς σαν βέλος
με το λυγμό της χαραυγής τα όνειρά σου ντύνω
μα το καράβι εξόκειλε εκεί κατά το τέλος
έπρεπε να πορεύεσαι με Αλέκο ή με Ντίνο.
23. ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΡΗΤΙΚΟΠΟΥΛΟΣ
Τα αγόρια της Καισαριανής το έχουν περηφάνια
που βγήκε τέτοιος παιχταράς απ’ το δικό τους χώμα
όταν γεννιόταν, άνοιξαν για λίγο τα ουράνια
ελάφι, βέλος φωτεινό, σαν της αυγής το χρώμα.
Τον είδα χτες σε όνειρο ν’ αρμολογεί μια μπάλα
να τη χαϊδεύει σιωπηλός σε σκοτεινό παλάτι
άστραψε φως και ανέβηκε του ουρανού τη σκάλα
με τη φανέλα ολόλευκη και το έντεκα στην πλάτη.
24. ΤΑΫΓΕΤΗ
Οι ρόλοι σου ήταν κάπως τζαζ μα τό ’λεγε η ψυχή σου
μ’ ένα σου βλέμμα απόδιωχνες της πίκρας το βαρίδι
η εξορία χαλύβδωσε το τρυφερό κορμί σου
στης αδικίας άντεξες το άγριο πιστολίδι.
Σε προτιμούσαν άσχημη κι ιέρεια του γελοίου
έκρυβες μέσα σου βαθιά του δάσους το αγρίμι
ήσουν παιδί του Άτλαντα, σελίδα Ευαγγελίου
κι έπρεπε να σε λένε Ανθή, Αγνή ή Πολυτίμη.
25. ΜΑΡΛΟΝ ΜΠΡΑΝΤΟ
Υπήρξες μέγα κάθαρμα, σε όλα ήσουν τέρας
από την υποκριτική ώς τα φερσίματά σου
πανέμορφος, μπαϊσέξουαλ, σάτυρος και πατέρας
ενός ηφαιστειώδους στυλ . τιμή μας και μαγκιά σου.
Ελάχιστοι σε αγάπησαν, μα σε θαυμάζουν όλοι
γλώσσα έβγαζες στον άνεμο, κλαρί που δεν λυγάει
κι όταν εκπυρσοκρότησε του χρόνου το πιστόλι
μια γκρίζα ανταύγεια έλαμψε πάνω στο Golden Eye.
26. ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΜΠΙΘΙΚΩΤΣΗΣ
Παρ’ ότι ευπροσάρμοστος, κι ελάτι κι αρμυρίκι,
της φλυαρίας δεν πόθησες τη δολερή σαγήνη
τον Μάρκο είχες στην ψυχή, στο μέτωπο τον Μίκη
και το καντήλι σου άντεξε . λάμπει, δεν τρεμοσβήνει.
Το απόσταγμα της ρεμπετιάς και της μαγκιάς το μέλι
μες στη φωνή σου φώλιασαν, μπουμπούκια του ανθώνα,
σαν κεραυνός αντήχησε του μπουζουκιού το τέλι
το Περιστέρι ζήλευε, γελούσε η Δραπετσώνα.
27. ΒΙΚΥ ΜΟΣΧΟΛΙΟΥ
Κάτσε, ρε Βίκυ, μια στιγμή να κάνουμε τσιγάρο
το ξέρω, βλάπτει τις χορδές, αλλά ένα δεν πειράζει
πού να το κρύψουμε βαθιά της θλίψης το φουγάρο
για να μη βλέπουμε καπνούς, αγιάζι και μαράζι ;
Στα δειλινά φτερούγιζε η υποψία του λάθους
ξύπνησες ξημερώματα στο πλάι μιας τραμπάλας
τέτοιο συντονισμό καρδιάς, φωνής και θείου πάθους
μόνο εσύ τον πέτυχες, η Χόλιντεϊ κι η Κάλας.
28. ΤΖΩΡΤΖ ΜΠΕΣΤ
Ήσουν ο πέμπτος απ’ τους Beatles; Γι’ αυτό πολύ αμφιβάλλω!
Εσένα δεν σε χρίσαν «σερ», σ’ έπνιξε το ουίσκι
των κοριτσιών το δόσιμο, της δόξας το σινιάλο
ήτανε χτύποι μιας καρδιάς που αναπαμό δεν βρίσκει.
Τα πιο γλυκά ερωτόλογα ψιθύριζες στη μπάλα
οι ντρίπλες σου νερού δροσιά σε διψασμένα χείλια.
Τώρα θα δίνουν γεύση τζιν στο παραδείσιο γάλα
των σέντερ μπακ ο θαυμασμός, των σέντερ φορ η ζήλεια.
29. ΤΖΙΑΤΣΙΝΤΟ ΦΑΚΕΤΙ
Τα βράχια δεν είν’ έξυπνα . κακώς σε είπαν «βράχο»
είχες λαμπάδα το κορμί και το μυαλό ξυράφι
το μαυρογάλανα παιδιά σε αφήσανε μονάχο
και πέρασες απέναντι . αλλά δεν πήγαν στράφι
οι πάσες σου, οι κεφαλιές. Βουίζουν σαν μελίσσι
καμία δεν αγάπησες βαθιά όσο την Ίντερ
η άδικη απουσία σου κατάφερε να χτίσει
το σπίτι του παράλογου καλύτερα απ’ τον Πίντερ.
30. ΦΕΡΕΝΤΣ ΠΟΥΣΚΑΣ
Ήσουνα πάντα τροφαντός, γλεντζές και baby face
το αριστερό το πόδι σου γκρέμιζε πολιτείες
όταν σε ξεριζώσανε αφέθηκες να ρέεις
με το «όσα πάνε κι όσα ’ρθούν» στης μπάλας τις λυχνίες.
Πάντσο, δεν πήγες κι άσχημα! Παντού σε αγαπάνε.
Ένα τριφύλλι ψήλωσε μαζί σου ως τον Άρη
τρώνε μαζί σου, αναπολούν και σιγοτραγουδάνε
Έλληνες, Παραγουανοί, Σπανιόλοι και Μαγυάροι.
31. ΑΡΙΣΤΟΣ ΦΟΥΝΤΟΥΚΙΔΗΣ
Βαρύ σκαρί, χωριού παιδί, του μόχθου παλικάρι
τίμιος γίγας, αντιστάρ, με υπομονή και πάθος
όποιος ερχόταν ντεκλαρέ σκληρά να τον τζαρτζάρει
μάθαινε τι σημαίνει σοκ, τρόμος κενού και λάθος.
Δεν βαρυγκόμησε στιγμή, ποτέ δεν είπε «Θεέ μου»
μαγνήτιζε ψηλές μπαλιές, όπως το φως η μέρα
χαμογελούσε κι έσβηνε μες στις ριπές του ανέμου
τη σπίθα του Αρδίζογλου, το νακ του Καλκαντέρα.
32. ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΕΓΓΟΣ
Το σύννεφο της λησμονιάς δεν έβρεξε για σένα,
λευκό ανθάκι της μηλιάς, αγνής καρδιάς λουλούδι,
κι αν ήταν όλα γύρω σου μουντά και σκονισμένα
το σελιλόιντ χάιδευες και γίνονταν τραγούδι.
Δεν σ’ άγγιζαν τα χρώματα της πορφυρένιας δύσης
στον κάμπο της σκληρής δουλειάς φύτεψες την ελπίδα
και πέτυχες το αδύνατο . κατόρθωσες να κλείσεις
όλης της Γης τον πυρετό σε μια ψυχή Ελληνίδα.
33. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΑΝΟΣ
Λεβέντης άντρας ήσουνα, φαίνεται στη φωνή σου
που είναι ποτάμι, κεραυνός, χιόνι, βροχή και μπάτης
η ανεμοζάλη της ζωής, του πάθους ο αντάρτης
σε στείλαν στο φωτόδεντρο του γαύρου Παραδείσου.
Της δικαιοσύνης το σπαθί δεν βγήκε από τη θήκη
από παιδάκι έβλεπες το σκούρο μπλε του πόνου
ευχήθηκες από καρδιάς στον Χάρο «και του χρόνου!»
και βγήκες απ’ τη φυλακή και από την καταδίκη.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
17-«Κάνε λιγάκι υπομονή» : από τα δημοφιλέστερα τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη. Ηχογραφήθηκε από την Σωτηρία Μπέλλου (Χάλια Χαλκίδας, 1921 – Πειραιάς, 1997) το 1948.
18-«Δεν θέλω τη συμπόνια κανενός» (1967, μουσική : Άκης Πάνου, στίχοι : Στράτος Ατταλίδης) : από τα γνωστότερα τραγούδια, που ερμήνευσε ο Γιώργος Χατζηαντωνίου (Λητή Θεσσαλονίκης, 1941 – Αθήνα, 1997).
-Στο τραγούδι «Παραθύρι – παραθύρι» ( 1968, μουσική : Δήμος Μούτσης, στίχοι : Νίκος Γκάτσος) υπάρχουν οι στίχοι : «θα βάψω μαύρα τ’ άρμενα / και τ’ αψηλό κατάρτι / και θά ’ρθω ν’ ανταμώσουμε / μια Κυριακή του Μάρτη».
19-Ο Πέτρος Βουζουνεράκης (Ιεράπετρα,1942-1999) αγωνίστηκε στον ΟΦΗ κατά την περίοδο 1964-1972. Το 1972 πήρε μετεγγραφή στον ΠΑΟΚ αλλά ένας σοβαρός τραυματισμός τον ανάγκασε να αποχωρήσει πρόωρα από την υψηλού επιπέδου αγωνιστική δράση. Έπαιξε και στην Εθνική Ομάδα (Σαραγόσα, 28-10-1970 : Ισπανία-Ελλάδα 2-1).
-Ο ενδιαφερόμενος μπορεί εύκολα να δει σε αρκετές διαδικτυακές διευθύνσεις την περί ης ο λόγος φωτογραφία (ξεκινήστε από τη μηχανή αναζήτησης www.google.gr και στη «σύνθετη αναζήτηση» πληκτρολογήστε τα επώνυμα των δύο ποδοσφαιριστών), στην οποία ο Πέτρος Βουζουνεράκης και ο «ιπτάμενος Ολλανδός», ο Γιόχαν Κρόιφ, ποζάρουν ευχάριτες, τσουγκρίζοντας τα ποτήρια τους.
20-«Θλιμμένο σούρουπο» : (1970, μουσική : Γιώργος Μανισαλής, στίχοι : Κώστας Ψυχογιός) : βαρύ ζεϊμπέκικο, που ερμήνευσε η Ρίτα Σακελλαρίου (Σητεία, 1934 – Αθήνα, 1999).
21-Οι οπαδοί του Ολυμπιακού, αλλά και οι φίλα προσκείμενοι σε αυτόν, αποκαλούν τον σύλλογο (ιδίως το ποδοσφαιρικό τμήμα του) «Θρύλο».
-Είναι γνωστό ότι ο Στέλιος Καζαντζίδης (Αθήνα, 1931 – 2001) ήταν οπαδός της ΑΕΚ και μάλιστα είχε συνθέσει – σε στίχους Χρήστου Κολοκοτρώνη – τον ύμνο της ομάδας («Εμπρός της ΑΕΚ παλικάρια»), τον οποίο τραγούδησε (ηχογράφηση σε δίσκο : 1972) ο ποδοσφαιριστής – σημαία του συλλόγου Μίμης Παπαϊωάννου.
22-Ο Κώστας Χατζηχρήστος (Θεσσαλονίκη, 1921 – Αθήνα, 2001) υπήρξε κατά την Κατοχή μέλος του ΕΑΜ (βλ. μεταξύ άλλων συνέντευξή του, δημοσιευμένη στην εφ. Ελευθεροτυπία στις 04. 10. 2001). Οι, κατά γενική ομολογία, καλύτερες ταινίες του έγιναν υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Αλέκου Σακελλάριου (1913-1991) και του Ντίνου Κατσουρίδη (1927-2011).
23-Ο Μιχάλης Κρητικόπουλος (Αθήνα, 1946 – Άνδρος, 2002) μεγάλωσε στην Καισαριανή. Έκανε μεγάλη καριέρα, αγωνιζόμενος στον Εθνικό Πειραιώς και στον Ολυμπιακό. Έπαιξε είκοσι οκτώ (28) φορές στην Εθνική Ομάδα.
-Στον Πόρφυρα (1849) του Διονυσίου Σολωμού υπάρχει ο στίχος : «άστραψε φως κι εγνώρισεν ο νιος τον εαυτό του».
24-Η ηθοποιός Ταϋγέτη Μπασούρη (Αθήνα, 1914 – 2003) υπήρξε ενεργό μέλος του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Εξορίστηκε στη Χίο, στη Μακρόνησο, στο Τρίκερι και στον Αϊ – Στράτη.
-Με βάση μία αρχαιοελληνική μυθολογική εκδοχή, η Ταϋγέτη ήταν μία από τις Πλειάδες, κόρη του Άτλαντα (έφερε στους ώμους του τον ουράνιο θόλο) και της Πλειόνης.
25-Ο Μάρλον Μπράντο (Ομάχα Νεμπράσκα, 1924 – Λος Άντζελες, 2004) πρωταγωνίστησε και στην ταινία του Τζον Χιούστον Ανταύγειες σε χρυσά μάτια (1967 : Reflections in a Golden Eye).
26-Μάρκος Βαμβακάρης (1905-1972), Μίκης Θεοδωράκης (1925- ).
-«Το καντήλι τρεμοσβήνει» (1949, μουσική : Γρηγόρης Μπιθικώτσης, στίχοι : Χαράλαμπος Βασιλειάδης, ερμηνεία : Μάρκος Βαμβακάρης, Σούλα Καλφοπούλου, Στελλάκης Περπινιάδης).
-Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Αθήνα, 1922 – 2005) μεγάλωσε στο Περιστέρι. Το 1960 ερμήνευσε το εμβληματικό και πασίγνωστο τραγούδι «Δραπετσώνα» (μουσική : Μίκης Θεοδωράκης, στίχοι : Τάσος Λειβαδίτης).
27-«Τα δειλινά» (1965, μουσική : Γιώργος Ζαμπέτας, στίχοι : Χαράλαμπος Βασιλειάδης), «Ξημερώματα» (1965, μουσική : Γιώργος Ζαμπέτας, στίχοι : Δημήτρης Χριστοδούλου) : τραγούδια που ερμήνευσε η Βίκυ Μοσχολιού (Αθήνα, 1943 – 2005).
-Μπίλι Χόλιντεϊ (1915-1959), Μαρία Κάλλας (1923-1977).
28-Η ακμή του Τζωρτζ Μπεστ (Μπέλφαστ, 1946 – Λονδίνο, 2005) ως ποδοσφαιριστή της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ χρονικά συνέπεσε με τη μουσική ακμή των διάσημων σκαθαριών. Επιπλέον, και ο Μπεστ και οι Beatles διακρίνονταν, εκ πρώτης όψεως, από πνεύμα υπέρβασης του μικροαστικού καθωσπρεπισμού. Γι’ αυτούς ίσως τους λόγους ο ποδοσφαιριστής αποκλήθηκε «πέμπτο σκαθάρι». Έπαιξε τριάντα επτά (37) φορές στην Εθνική Ομάδα της Βορείου Ιρλανδίας.
29-Ο Τζιατσίντο Φακέτι (Τρεβιλιέσε,1942 – Μιλάνο, 2006) υπήρξε ο στυλοβάτης της άμυνας της Ίντερ επί πολλά χρόνια. Παίκτες και οπαδοί της ομάδας χαρακτηρίζονται nerazzurri, αφού τα χρώματα της ομάδας είναι το μαύρο και το γαλάζιο. Ο Φακέτι έπαιξε ενενήντα τέσσερις (94) φορές στην Εθνική Ομάδα της Ιταλίας.
– Ο Χάρολντ Πίντερ (1930-2008) ήταν Άγγλος θεατρικός συγγραφέας. Ένα μέρος του έργου του συνδέεται με το θέατρο του παραλόγου. Το 2005 βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
30-Ο Φέρεντς Πούσκας (Βουδαπέστη, 1927 – 2006) δοξάστηκε αγωνιζόμενος στην ουγγρική Χόνβεντ (1942-1956) και στην ισπανική Ρεάλ (1958-1966). Έπαιξε ογδόντα πέντε (85) φορές στην Εθνική Ουγγαρίας και τέσσερις (4) φορές στην Εθνική Ισπανίας. Εργάστηκε ως προπονητής στην Ελλάδα, στην Παραγουάη και σε αρκετές ακόμη χώρες. Το 1971 οδήγησε τον Παναθηναϊκό στο τελικό του Κυπέλου Πρωταθλητριών Ευρώπης. Του προσδόθηκε και το προσωνύμιο «Πάντσο».
31-Ο Αρίστος Φουντουκίδης (Παντελεήμονας Κιλκίς, 1942 – Θεσσαλονίκη, 2007) αγωνίστηκε ως κεντρικός αμυντικός στην ομάδα του ΠΑΟΚ, κατά τη δωδεκαετία 1966-1978.
-Χρήστος Αρδίζογλου : δεξιοτέχνης ποδοσφαιριστής που αγωνίστηκε στην ΑΕΚ από το 1974 έως το 1985. Ένα από τα καλύτερα ποιήματα του ποιητή Γιώργου Μαρκόπουλου φέρει τον τίτλο «Ωδή στον παίκτη της ΑΕΚ και της Εθνικής Χρήστο Αρδίζογλου» (δημοσιεύτηκε στην ποιητική συλλογή Η ιστορία του ξένου και της λυπημένης, Αθήνα, Υάκινθος, 1987, καθώς και σε πολλές ποιητικές ανθολογίες).
-Ρομπέρτο Καλκαντέρα : Ουρουγουανός ποδοσφαιριστής που αγωνίστηκε στον Εθνικό Πειραιώς από το 1974 έως το 1978, καθώς και κατά την περίοδο 1979-1980. Αν και δεν έπαιζε σε μία από τις παραδοσιακά «μεγάλες δυνάμεις» του ελληνικού ποδοσφαίρου, κατάφερε να βγει πρώτος σκόρερ την περίοδο 1974-1975, πετυχαίνοντας είκοσι τέρματα.
-νακ (knack) : ταλέντο, μαστοριά, επιδεξιότητα. Τον όρο χρησιμοποιεί ο Μανόλης Αναγνωστάκης στο δοκίμιό του «Άγιαξ για πάντα» (εφ. H Αυγή, 28-10-1984 . αναδημοσιεύσεις : εφ. Η Καθημερινή, 4-10-1998 / εφ. Sportday, 25-6-2005 / εφ. Η Εποχή, 20-6-2010 κ. ά.), για να εκθειάσει την περίφημη ολλανδική ομάδα της δεκαετίας του ’70.
32-Στην αρχή του ποιήματος για τον Θανάση Βέγγο (Πειραιάς, 1927 – Αθήνα, 2011),φαίνεται ότι αξιοποιήθηκε μία εικόνα από την πρώτη στροφή της ωδής του Ανδρέα Κάλβου «Εις τον Ιερόν Λόχον»: «Ας μη βρέξει ποτέ / το σύννεφον, και ο άνεμος / σκληρός ας μη σκορπίση / το χώμα το μακάριον / που σας σκεπάζει».
-Το ποίημα του Κωστή Παλαμά «Το τραγούδι του Σταυρού»(1913) κλείνει με το στίχο : «Είναι πλασμένο από ψυχή και από φωνή Ελληνίδα!».
33–Το φωτόδεντρο και η δέκατη τέταρτη ομορφιά (1971) : ποιητική σύνθεση του Οδυσσέα Ελύτη.
-γαύρος (αρχαιοελληνική λέξη) : αγέρωχος, υπερήφανος. Ας προστεθεί ότι υποτιμητικά αποκαλούνται «γαύροι» (όχι, βέβαια, με την αρχαιοελληνική σημασία της λέξης) οι φίλοι του Ολυμπιακού, στους οποίους ανήκε και ο Δημήτρης Μητροπάνος (Τρίκαλα, 1948 – Αθήνα, 2012).
-Στο όχι ιδιαίτερα γνωστό τραγούδι «Μαυραγορίτης μάγκας» (1981, μουσική : Γιώργος Χατζηνάσιος, στίχοι : Μιχάλης Μπουρμπούλης), ανιχνεύονται και οι στίχοι : «[…] τέτοιος λεβέντης άντρας μες στο Γεντί Κουλέ […] κι ο Χάρος με σακάκι ξοπίσω σα γαμπρός […] ο βίος καταδίκη κι η φτώχεια φυλακή».
ΕΠΙΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Ο Γαβρήλος Χατζησταυρίδης (Σύμη, 08/11/1963 – Αθήνα, 15/05/2011. Κάτοικος Νέου Φαλήρου από το 1966 έως το θάνατό του) ήταν λάτρης του ποδοσφαίρου, του λαϊκού τραγουδιού και του κινηματογράφου. Είχε την ιδέα να γράφονται ποιήματα με αφορμή το θάνατο ποδοσφαιριστών, λαϊκών τραγουδιστών και ηθοποιών. Η ιδέα δεν τελεσφόρησε από τον ίδιο, παρά τις μακρές συζητήσεις (τηλεφωνικές και εκ του σύνεγγυς) με τον υπογράφοντα, οι οποίες παρείχαν την αφορμή για αναπολήσεις, υπερβολές και χαμόγελα. Τα ποιητικά προπλάσματα του Χατζησταυρίδη παρέμειναν ελλιπή και τεχνικώς όχι άρτια. Ο υπογράφων έδωσε σε τριάντα δύο από αυτά κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη μορφή, ενώ έγραψε εξ ολοκλήρου το τελευταίο ποίημα (ο Δημήτρης Μητροπάνος απεβίωσε έντεκα μήνες μετά τον απρόσμενο θάνατο του Γαβρήλου Χατζησταυρίδη). Απτή ήταν η ρυθμική υπόσταση, που είχε επιλέξει ο Χατζησταυρίδης κατά τις ανολοκλήρωτες ποιητικές δοκιμές του, η οποία τηρήθηκε απολύτως: ομοιοκατάληκτοι ιαμβικοί δεκαπεντασύλλαβοι, που εναρμονίζονται πλήρως με τη στόχευση της επιχειρούμενης ποιητικής, γιατί η έμμετρη δυναμική τού πλέον διαδεδομένου και λαϊκότροπου σχήματος της νεοελληνικής ποίησης ταιριάζει γάντι στην κοινωνική απήχηση και στη μαζική αποδοχή τραγουδιστών, ηθοποιών και ποδοσφαιριστών. Ο Χατζησταυρίδης επέμενε στον δοσμένο τίτλο της ποιητικής σύνθεσης, παρά τις ενστάσεις του υπογράφοντος: ακριβής μεν, αλλά υπέρ το δέον ενθουσιώδης και υψηλότονος (ας είναι). Ο εν εμπνεύσει και δυνάμει ποιητής αποχαιρέτησε τα εγκόσμια αναπάντεχα (έχασε τον έλεγχο του αυτοκινήτου, τρέχοντας με υπερβολική ταχύτητα, τα ξημερώματα μιας ανοιξιάτικης Κυριακής). Το όλο εγχείρημα αφιερώνεται, επομένως, στην ακριβή του μνήμη.
Θεσσαλονίκη – Αθήνα, Ιούνιος 2011 – Δεκέμβριος 2012
Δημήτρης Κόκορης
