[…] Η νεοελληνική φιλοσοφική σκέψη διατηρήθηκε εξαρχής σε απόσταση ασφαλείας από το επικίνδυνο και επισφαλές νεωτερικό παρόν. Αλλά το πιο ενδιαφέρον και κρίσιμο, εκείνο μάλιστα που έχει διαφύγει εντελώς της προσοχής μας και κάθε θεματοποίησης, είναι το γεγονός ότι η απόσταση αυτή πήρε τη μορφή της περιφρόνησης για την ίδια τη νεοελληνική συνθήκη. Παραδόξως, αν υπάρχει κάτι που αποτελεί τον κοινό καμβά των σημαντικότερων εκπροσώπων της νεοελληνικής σκέψης, αυτό συνίσταται κυρίως σε αυτήν ακριβώς την περιφρόνηση. Μπορεί κανείς, για παράδειγμα, να θυμηθεί τον Κορνήλιο Καστοριάδη να δηλώνει σε συνέντευξη της δεκαετίας του 1990, πως όταν φτάνει στην Αθήνα αισθάνεται «σαν να πήραν τη μάνα [τ]ου και να την έβγαλαν στο πεζοδρόμιο». Και επιπλέον να ομολογεί χωρίς δισταγμό, στην ίδια εκείνη συνέντευξη, πως η (ιστορική) σχέση του με την Ελλάδα είναι πολύ προβληματική όταν δεν είναι απλώς μια (φυσική) σχέση με τη θάλασσα, τα δέντρα και τον ουρανό της ‒με άχρονα δηλαδή αρχέτυπα, ξένα και δη ενάντια προς κάθε πολιτική εμβίωση του παρόντος. Μπορεί, ακόμα, να θυμηθεί κανείς έναν άλλο σημαντικό νεοέλληνα στοχαστή, τον Παναγιώτη Κονδύλη, να σημειώνει την ίδια δεκαετία πως «η σύγχρονη Ελλάδα είναι ένα αποχωρητήριο χτισμένο από Φιλέλληνες πάνω στα ερείπια ενός αρχαίου ναού». Πορνεία και αποχωρητήρια, λοιπόν, μέσα σε παρθένα δάση και αμόλυντες θάλασσες, ή πάνω σε αρχαίους ναούς: καθαρότητα αφενός, ακαθαρσία αφετέρου. Η νεότερη Ελλάδα γίνεται αντιληπτή ως μια γιγάντια ιστορική μόλυνση. Εξ ου και η απόφανση πως το υποκείμενο που επιτέλεσε αυτή τη μεταλλαγή δεν είμαστε πραγματικά «εμείς», αλλά κάποιοι άλλοι, είτε αυτοί είναι Φιλέλληνες, είτε είναι, ακριβώς, Νεοέλληνες ‒Έλληνες πάντως δεν είναι και δεν αξίζουν να αποκαλούνται τέτοιοι. Τελικά, εκείνο που συνδέει στοχαστές τόσο διαφορετικούς μεταξύ τους, κάτω και πέρα από την αντιμεταφυσική σκόπευση την οποία αμφότεροι διεκδικούν, κυρίως δε σε πείσμα της ίδιας της Ιστορίας, είναι μια μυθική εξιδανίκευση της Ελλάδας η οποία αποπέμπει και υποκαθιστά υγιεινολογικά το ανυπόφορα και ανυπέρβλητα οικείο, την παθολογία και ακαθαρσία του παρόντος. Δεν πρόκειται παρά για μια τυπικά μεταφυσική διολίσθηση της ιστορικής (και, φυσικά, πολιτικής) συνείδησης, για έναν ναρκισσιστικό ελιγμό, ο οποίος εμφανίζεται αντεστραμμένος στην περιφρόνηση για την ορατή και αισθητή γύρω τους μορφή του ‒δηλαδή για το νεοελληνικό παρόν και τον ελλειμματικό εαυτό του. Η αίσθηση πως ό,τι ζει κανείς στη σύγχρονη Ελλάδα, εδώ και τώρα, εξαντλεί την αλήθεια του στην παρακμιακή μετάλλαξη μιας «αυθεντικής» συλλογικής ταυτότητας, ελληνικής, λαϊκής, εθνικής, ευρωπαϊκής, διεθνούς, ή όπως αλλιώς την προσδιορίσει κανείς (πέρα από το ερώτημα, επομένως, πώς η ταυτότητα αυτή τοποθετείται έναντι του νεωτερικού πλαισίου), αυτή η ιστορικο-πολιτική αίσθηση, η οποία συνοδεύει ένα γενικευμένο ανάθεμα βαθύτατα αλαζονικό και βίαιο, εξίσου δε παθητικό και άτολμο, αποτελεί το ουσιαστικό πρόβλημα βαθύτερα από κάθε συντηρητισμό και από κάθε εθνικισμό, υποδεικνύοντας τον κοινό τους τόπο με μια εύκολα κοσμοπολιτική, ή και μια «ριζοσπαστική» πολιτική αισιοδοξία. […]
[Ένα πολύ σημαντικό και πολυσέλιδο δοκίμιο του Ηλία Παπαγιαννόπουλου με θέμα τον «νεοελληνικό πολιτικό χρόνο και τον Χρήστο Βακαλόπουλο» δημοσιεύεται στο όγδοο τεύχος μας. Από την Παρασκευή αρχίζει η διανομή του τεύχους στην Αθήνα, από Δευτέρα και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Η φωτογραφία είναι του Γιώργου Χρηστάκη.]
