frear

Σταματημένο φως – του Κώστα Σιαφάκα

(Σημειώσεις με αφορμή τη ζωγραφική του Βασίλη Παπανικολάου)

Λαμπύρισμα φωτός ανάμεσα από τα φύλλα, θρόισμα κίτρινου χορταριού, η αχλή του ορίζοντα, πληθώρα νεφών, ετοιμόρροπα κλαδιά πεύκων, βροχή. Η ασταθής και ευμετάβλητη μορφή του υπαίθριου χώρου αντιβαίνει στην ποιητική ενός ζωγράφου που εργάζεται με την ακρίβεια χαράκτη. Εντούτοις, τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν κοινά τους χαρακτηριστικά.

Το μέσα και το έξω ως εναλλακτικές δεσμεύσεις του βλέμματος. Πρόκειται για έναν παρατηρητή που έχει πάντα μπροστά του ένα παράθυρο, είτε βρίσκεται πίσω από αυτό είτε έξω από αυτό. Η ουσία, ωστόσο, του παραθύρου, αρχετυπική μορφή της ζωγραφικής σύνθεσης, βρίσκεται εντός του ζωγράφου και είναι αυτή που του επιτρέπει ιδιότυπες μεθοδεύσεις όπως, για παράδειγμα, το να συνθέτει ένα θερινό, μεσημβρινό, παραθαλάσσιο τοπίο μια νύχτα Δεκεμβρίου στη Νεάπολη Εξαρχείων.

Παρά την επανάληψη του θέματος, θα υποδεχόμασταν με ζωηρότατο ενδιαφέρον μια άγνωστη νεκρή φύση του Cézanne, μια ακόμα όψη της αυλής της οδού Fondazza στη γενέτειρα του Morandi ή έναν χαμένο ταρσανά από το Άγιον Όρος, του Σπύρου Παπαλουκά. Το νέο, το ουσιωδώς ανεπανάληπτο, δεν επιτυγχάνεται μόνο με την αλλαγή και τη μετάβαση στο αλλότριο. Το διεκδικεί επάξια και το καλλιεργεί γόνιμα και η παραλλαγή, ο επαναπροσδιορισμός του βηματισμού πάνω στον ίδιο δρόμο.

Η αυγοτέμπερα, το κατεξοχήν αγιογραφικό μέσο, διατηρεί την υλικότητα του χρώματος αφαιρώντας, ωστόσο, τη σαγήνη της. Διακριτικό και ευπαθές υλικό, τα ίχνη της χάνουν τη γυαλάδα τους μέσα σε δευτερόλεπτα. Συνεπώς, οι ελπίδες του ζωγράφου για λάμψη και διαύγεια εναποτίθενται στην αλληλεπίδραση των χρωμάτων, στις παραθέσεις και τις αντιθέσεις τους, στην οργανική τους συνύπαρξη ως οπτικών αξιών.

Ο μουσικός εκτιμά τη σιωπή̇· ο ζωγράφος ξέρει να την αφουγκράζεται. Τα μουσικά όργανα ως θέματα ζωγραφικής περιφρουρούν και διαμηνύουν την αξία της σιωπής, την αναγκαιότητά της. Η φιγούρα του αυλητή ή ενός περιηγητή που σφυρίζει, ενταγμένη στη σκιά κάποιου πεύκου, ενσαρκώνει αθώα τις παράλληλες ιδιότητες του ζωγράφου-μουσικού.

Στις περιπτώσεις τόσο επίμονης και αδιάβρωτης ποιητικής, που αναπαράγεται ξανά και ξανά με τη δύναμη και τη ζωντάνια του πρωτογενούς, επιβεβαιώνεται η τρομερή υποψία μας: ότι η τέχνη είναι το υποκείμενο και ο καλλιτέχνης –το χέρι του, το βλέμμα του, ακόμα και το πνεύμα του– είναι το αντικείμενο, το εργαλείο της έκφρασής της.

 

 

Σε λίγο καιρό κοντά σας με νέο ηλεκτρονικό τεύχος στο mag.frear.gr

Mag.frear.gr – Τα ηλεκτρονικά μας τεύχη