Οι αναρχικοί σίγουρα θα υιοθετούσαν με άνεση τη θέση του Ιππία ότι νόμους δ’, ἔφη, ὦ Σώκρατες, πῶς ἄν τις ἡγήσαιτο σπουδαῖον πρᾶγμα εἶναι ἢ τὸ πείθεσθαι αὐτοῖς, οὕς γε πολλάκις αὐτοὶ οἱ θέμενοι ἀποδοκιμάσαντες μετατίθενται; (Ξενοφών, Απομνημονεύματα 4.4.14), ο οποίος τη διατύπωσε στα πλαίσια μιας συζήτησης με τον Σωκράτη περί δικαίου. Εδώ ο Σωκράτης προσπαθεί να πείσει τον Ιππία για τη σημασία που έχει η τήρηση των νόμων απ’ τους πολίτες. Όμως, η παραπάνω θέση του Ιππία είναι αρκετή για να κλονίσει σε αρκετές συνειδήσεις τη σημασία αυτή.
Άμα οι έχοντες την εξουσία να νομοθετούν δεν παραμένουν σταθεροί στη διατήρηση των νόμων κι αντ’ αυτού αντικαθιστούν συνεχώς τους ήδη υπάρχοντες με καινούργιους, δεν θα πρέπει να περιμένουν απ’ τους πολίτες να πιστέψουν σ’ αυτούς και να πάρουν στα σοβαρά τόσο το νομοθετείν όσο και τους νομοθετούντες.
Η συνεχής αντικατάσταση νόμων απ’ άλλους, καινούργιους και τάχα πιο αποτελεσματικούς, είν’ ένα φαινόμενο που παρατηρείται παντού και πάντα. Με το πρόσχημα των αναδυόμενων κάθε φορά νέων καταστάσεων ή φαινομένων, τα οποία πρέπει να λάβει υπ’ όψιν ο νομοθέτης και αντίστοιχα να προβλέπει ο νόμος, παρατηρείται μια ακύρωση νόμων και μια θέσπιση καινούργιων, που στην πραγματικότητα μόνον καινούργιοι δεν είναι παρά απλώς ραφινάρουν τους παλιότερους ή περιέχουν μια κάπως διαφορετική διατύπωση.
Μια τέτοια όμως κατάσταση δημιουργεί έντονες αμφιβολίες στους σκεπτόμενους (κι άρα υποψιασμένους) για το αν και κατά πόσο, πρωτίστως, η νομοθετική εξουσία (αλλά κι η εκτελεστική) έχει σοβαρότητα και θεωρεί το νομοθετείν σημαντική υπόθεση μιας κοινωνίας και δευτερευόντως για το αν η ύπαρξη νόμων σε μια κοινωνία, που τους αλλάζει σαν τα σώβρακα, είναι τελικά απαραίτητη.
Η συχνή αλλαγή νόμων δημιουργεί αμφιβολίες στους πολίτες όχι μόνον για τη σοβαρότητα της εξουσίας, αλλά και για το κύρος των νόμων και της ίδιας της νομιμότητας που «επικρατεί» σε μια τέτοια κοινωνία. Δηλαδή, πολύ εύκολα μπορεί ν’ αναδυθεί και να εμπεδωθεί στην κάθε συνείδηση η ιδέα ότι αφού οι κανόνες δεν είναι σταθεροί, καθένας μπορεί να θεωρήσει ως «νόμιμο» και «δίκαιο» αυτό που αντιλαμβάνεται ως «νόμιμο» και «δίκαιο»! Μια τέτοια αστάθεια κι εναλλαγή στους κανόνες εύκολα μπορεί να οδηγήσει σε πράξεις που για την εξουσία θεωρούνται παράνομες όχι όμως και για τους φορείς των πράξεων αυτών. Και τούτο γιατί η νέα νομοθεσία πριν προλάβει να καθιερωθεί στις συνειδήσεις όλων ως η πράγματι ισχύουσα, αντικαθίσταται από μία άλλη που διεκδικεί το «κύρος» της προηγούμενης χωρίς όμως αυτό το «κύρος» να γίνεται ακόμα αποδεχτό απ’ τους πολίτες. Όσο πιο σύντομο είναι το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί απ’ τη μια νομοθεσία στην άλλη, τόσο πιο αβίαστα και ελαφρά τη καρδία δέχεται ο καθένας ως «νόμιμο» αυτό που νομίζει ο ίδιος ως τέτοιο!
Είν’ ακριβώς μια τέτοια κατάσταση που δημιουργεί παραφροσύνη μεγαλύτερη ακόμα κι απ’ τη μη τήρηση των πιο «άριστων» και «δίκαιων» νόμων. Κι αν φέρει κάποιος στον νου την Ελλάδα και λάβει υπ’ όψιν τα παραπάνω, θα διαπιστώσει ότι δεν είναι τόσο η μη τήρηση των νόμων όσο αυτή τούτη η θέση του Ιππία που εξηγεί γιατί είμαστε «μπάτε σκύλοι αλέστε»!
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Φωτογραφία: Ray Κ. Metzker.]
