ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΚΑΙ Η ΛΥΡΑ
Ή «Πως πορεύεται η μουσική σε έναν κόσμο που καταρρέει»
Για τη Ρεβέκκα Αναγνωστοπούλου
Μπορεί οι γεωλόγοι να μετρούν τον χρόνο με τις χιλιάδες ή και τα εκατομμύρια των ετών, όμως εμείς οι απλοί θνητοί δεν μπορούμε παρά να μετράμε το χρόνο με τις μέρες, τις ώρες και τις στιγμές. Οι μέρες λοιπόν και οι ώρες που έχει κρατήσει αυτή η στρεβλή περίοδος που διανύουμε είναι πλέον πάρα πολλές. Προσπαθώ όλον αυτό τον καιρό να σκεφτώ πως προχώρησαν τα καλλιτεχνικά πράγματα σε παρόμοιες περιόδους της νεότερης ιστορίας, σε περιόδους οικονομικού κατρακυλίσματος, ηθικού ξεπεσμού ψάχνοντας να βρω κάποια σημάδια που θα μας δώσουν/θα μου δώσουν λίγο κουράγιο για το καλύτερο μέλλον που κάποιοι ευαγγελίζονται πως θα έρθει τάχα νομοτελειακά – εξέλιξη και πρόοδος γαρ. Και μπορεί «όλη η τέχνη να είναι άχρηστη» όπως δήλωσε ο ρηξικέλευθος Όσκαρ Ουάιλντ αλλά επειδή ακριβώς δεν είναι «χρήσιμη» όπως είναι μια καρέκλα, ένα κατσαβίδι ή μια κατσαρόλα, ακριβώς γι αυτό είναι ικανή να μας στηρίξει σε κάθε περίπτωση επιστρατεύοντας τιτάνιες δυνάμεις που παραμένουν τον περισσότερο καιρό σε λανθάνουσα κατάσταση.
Περίοδοι κρίσης, ηθικής πολιτικής και αξιακής έκπτωσης έχει γνωρίσει πολλές αυτή η ήπειρος κι αυτή η χώρα ειδικότερα. Η κατάρρευση του ρομαντικού 19ου αιώνα που σαρώθηκε στη κυριολεξία με αφορμή ένα πιστόλι που εκπυρσοκρότησε στο Σεράγεβο, οδήγησε στη κατάρρευση της Ευρώπης του Ρομαντισμού. Η νεότερη μουσική γεννιέται – όχι τυχαία – από τα χέρια του «μαιευτήρα» (sic) της νεότερης μουσικής Άρνολντ Σένμπεργκ. Η κατάρρευση της Ευρώπης όπως την γνώριζαν οι Στέφαν Τσβάιχ, Ούγκο φον Χοφμανσταλ, Τόμας Μανν, Γιοχάνες Μπραμς, Ρίχαρντ Στράους κ.ά, οδηγεί σε έναν επαναπροσδιορισμό του τι είναι τέχνη, των στόχων και των δυνατοτήτων της. Οι νέες τάσεις δημιουργούνται σαν από Μπιγκ Μπανγκ ακολουθώντας μια αυτοτελή πορεία η κάθε μία ξεχωριστά πράγμα που δεν συνέβαινε σε παλαιότερες περιόδους (μπαροκ, κλασική) όπου η περίοδος όριζε συνολικά και αμετάκλητα το γενικό ύφος – αρκεί να ακούσει κανείς το οποιοδήποτε έργο του οποιουδήποτε συνθέτη της μπαρόκ ή της κλασικής περιόδου και θα καταλάβει σχεδόν αμέσως σε ποια μουσική περίοδο «βρίσκεται» ακόμα κι αν δεν είχε ακούσει ποτέ πριν το συγκεκριμένο έργο. Αυτό παύει να ισχύει με την είσοδο μας στον 20ο αιώνα. […]
[Απόσπασμα από κείμενο που δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του περιοδικού Φρέαρ. Υπενθυμίζουμε ότι η ύλη του περιοδικού είναι εντελώς άλλη από την ύλη που δημοσιεύεται καθημερινά στην ιστοσελίδα μας.]
