Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου, Είκοσι τέσσερις χτύποι και σιωπή, εκδ. Μελάνι, Αθήνα 2019, σελ. 58.
Δέκατη τέταρτη ποιητική συλλογή της γνωστής ποιήτριας Δήμητρας Χριστοδούλου που με ηλικιακά κριτήρια περιλαμβάνεται στη γενιά του ’70. Πρόκειται για ποιήματα γραμμένα «Μέσα στην απορία της ύπαρξης /Ενώ η ύπαρξη τα προσπερνά αφηρημένα» όπως γράφει η ποιήτρια στο ποίημα «Νέος ερωτευμένος με άγγελο» (σελ. 34).
Παρόλο που η Χριστοδούλου σε μια εισαγωγή πέντε γραμμών ενημερώνει τον αναγνώστη ότι πρόκειται για ποιήματα για την πόλη, τα παιδιά και τον θάνατο, επί της ουσίας πρόκειται για ποιήματα της αγάπης.
«Εκεί όποιος πιάνεται από το σκοινί της αγάπης
Γλιστράει ολόχαρος προς την καρδιά της γης»
Ποιήματα της αγάπης, γιατί για να μπορείς να κοιτάξεις τον κόσμο με τον τρόπο της Χριστοδούλου πρέπει να αγαπάς τον συνάνθρωπο σου, να βλέπεις με στοργή ακόμα και τον άγνωστο που περνά βιαστικά από δίπλα σου. Αν και ποιήματα της πόλης, τα ποιήματά της έχουν πολλή φύση που λειτουργεί ως γιατρικό για τον ανθρώπους της πόλης. Θάλασσα, βράχια, ρόδα, τζιτζίκια, τριζόνια, πεταλούδες. Συναντάς στις ιστορίες ποιήματα ζώα σε δύσκολες στιγμές που λειτουργούν ως απαραίτητα στοιχεία στην ισορροπία των ανθρώπων. Ζώα δεμένα με τους ανθρώπους μέχρι θανάτου.
«Είχε μάλιστα κι ο δικός της ο ρόγχος
Κάτι από εκείνου το καταπληκτικό γαύγισμα
Όταν μ’ εκείνη τη βελούδινη παντόφλα
Τον έσπρωχνε σιγά σιγά στον παράδεισο.»
«Ο γάτος ο αληθινός την εγκατέλειψε.
Και οι επτά θρυλούμενες ζωές του ήταν
Απλώς κάποια γουργουρητά και νιαουρίσματα
Ώσπου να σβήσει στο μεγάλο τζάκι η φωτιά.»
Είναι εκπληκτικός ο τρόπος με την οποίο η ποιήτρια καταφέρνει να συγκινήσει μέσα από δύο στίχους σε μια ιστορία για το δίλημμά νεαρού ποδηλάτη. Θα έλεγα πως μας συγκινεί σιωπηλά.
« Έπρεπε να εγκαταλείψει το ποδήλατο
Να την διασχίσει με την ηλικία των ανδρών.»
Πρόκειται για 49 ιστορίες, στις οποίες οι στίχοι λειτουργούν ως οργανικά στοιχεία ενός συνόλου που δύσκολα μπορεί κανείς να τους αποσπάσει από το ποίημα. Αν και σε ορισμένες περιπτώσεις στέκουν από μόνοι τους ως ποίημα.
«Το στερέωμα δεν θα είναι λιγότερο μόνο
Από κάποιον που ζεσταίνει τη σούπα του»
«Γιατί θα πρέπει να διαφεντεύει τον κόσμο
Κάτι χειρότερο από τη λάσπη του;»
« Ο θεός είναι μια άκομψη λέξη»
Η σκηνοθεσία και η εικονοποιία εξακολουθούν να αποτελούν τα μεγάλα ατού της ποιήτριας. Σε αυτήν όμως τη συλλογή διαπιστώνεται μια αλλαγή. Το ποίημα γίνεται πιο προσβάσιμο, πιο βατό για τον απλό αναγνώστη χωρίς να χάνει από την αξία του. Είναι επίσης λιγότερο περίτεχνο, ενισχύοντας έτσι την καθαρότητα της γραφής. Στα ποιήματα που η ποιήτρια αυτοσαρκάζεται αξίζει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή και πιο πολύ στο τελευταίο ποίημα της συλλογής που φέρει τον τίτλο «Πάλι καλά».
………………………………………..
Κυρίες και κύριοι, θα σας κληροδοτήσω
Σιδερωμένα παλιοκούρελα.
Γνωρίζω πως οι περισσότεροι
Θα προτιμήσετε τα δικά σας.
Δύο τρεις θα δουν τη Διαφορά.
Βέβαια, δεν σύχνασα σε εσπερίδες.
Α, ένα αίσθημα ντροπής το είχα.
Δάγκωσα χώμα στα κρυφά.
Το μοναδικό ποίημα της συλλογής που δεν αποτελείται από 24 στίχους φέρει τον τίτλο Σχόλιο (σελ. 25). Αλήθεια, τι να σημαίνει η επιλογή των 24 στίχων; Την ολοκλήρωση μίας ποιητικής περιόδου για την Χριστοδούλου;.
Σχόλιο
Καμπάνες από άκρου εις άκρον μες στη χώρα.
Ή πυρκαγιά ή εθνική γιορτή θα είναι.
Ή αφίχθηκε στο κεντρικό αεροδρόμιο
Το φέρετρο το σκεπασμένο με τη σημαία
Που μες στην ένταση της διεθνούς περιοδείας
Το λησμονήσαμε στην γκαρνταρόμπα.
Εκτός κι αν άλλαξε η γεωγραφική μας θέση.
Μπορεί. Τόσοι έχουν μεταμεληθεί, τόσοι δηλώνουν πλέον
Χορτοφάγοι.
Το ποίημα σχόλιο διακρίνεται για την αμεσότητα του και το ξάφνιασμα που προκαλεί ο τρόπος με τον οποίο αξιοποιεί η ποιήτρια το χιούμορ και την ειρωνεία. Θα τολμούσα να πως πώς το χαρακτηρίζει μια γνήσια λαϊκότητα. Ίσως να αποτελεί έναν προάγγελο της επιστροφής της ποιήτριας στα ποιήματα μικρής φόρμας, όπως τα δραστικά τετράστιχα στις συλλογές Ελάχιστα πριν και Λιμός.
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.]
