Απόδοση-παρουσίαση: Μαργαρίτα Παπαγεωργίου
Οι θύρες του Ναού
Πολλές του πνεύματος οι θύρες είναι οδηγός
Προς το εσώτατο ιερό:
Υπολογίζω και τις πύλες απ’ το θεϊκό ναό,
Αφού ο θεός του τόπου είναι όντως ο Θεός.
Οι πύλες είναι αυτές που έχει ορίσει ο Θεός
Στον οίκο του να οδηγούν: φιλιά κι οίνος ποτό,
Της σκέψης ψύχραιμοι βυθοί, ανήσυχα νιάτα,
Γαλήνια γηρατειά, προσευχή και επιθυμιά,
Της ερωμένης και της μητέρας τα στήθια,
Φωτιά των αισθήσεων και του ποιητή η φωτιά.
Μα εκείνος που λατρεύει τις θύρες μόνο,
Ξεχνώντας το απώτερο ιερό, θα δει
Τις φοβερές δικλείδες ν’ ανοίγουν στη στιγμή
Αποκαλύπτοντας, όχι τον λαμπρό του Θεού θρόνο,
Αλλά φωτιές από αγωνία κι οργή.
Ο Φλεγόμενος Τροχός, 1916
Πηγή: Doors Of The Temple
Φιλοσοφία
«Ο Θεός δε χρειάζεται να ονομαστεί»,
Ο Πανθεϊστής μουρμουρίζει.
Η Αγάπη πορτόφυλλα ανοίγει
Σε ουράνια μέσα αναλαμπή.
Η σάρκα, σε κλειδαρότρυπα αυτί,
Ακούει αυτά που ο Θεός εκστομίζειι»…
Ναι, αλλά ο Θεός τραυλίζει.
Ο Φλεγόμενος Τροχός, 1916
Πηγή: Philosophy
Γυρίζοντας απ’ τη δουλειά
Απόγευμα στο τραίνο,
Την ώρα που τα μικρά μαύρα κελαϊδιστά φαντάσματα
Εκεί στη γραμμή που τέμνονται τα γείσα,
Κόντρα στο φως του ουρανού,
Βιαστικά κάτι φήμες λένε και διακόπτουν κάθε σκέψη
Άσε που αυτό εδώ είναι νεαρό κι ορμητικό,
Με το κεφάλι βουτάει προς τη δύση,
Και πού να το βρω ξανά.
Η ήττα της νιότης και άλλα ποιήματα, 1918
Πηγή: Return From Business
Στο λεωφορείο
Καθισμένος στον εξώστη του λεωφορείου
Δαγκώνω την πίπα μου και τον ουρανό κοιτώ
Πίσω απ’ την πλάτη μου ο καπνός ξεχύνεται
Μαζί με τη ζωή μου.
«Διατήρηση της ενέργειας», λες.
Μα εγώ καίγομαι, σου λέω, καίγομαι˙
Και ο καπνός από εμένα ξεχύνεται
Σ’ ένα κουβάρι γκρίζο που χάνεται.
Πτώσεις και πληγές…. πτωχό μου χτυπημένο κορμί!
Μια άρπα είμαι με χορδές που τιτιβίζουν,
Ένα όργανο κομψό, μα δεύτερο χέρι διαρκώς,
Κι αν δεν είμαι φθισικός, τυχαίο είναι γεγονός.
Φαινόμενο κωμικό!
Η ήττα της νιότης και άλλα ποιήματα, 1918
Πηγή: On The Bus
Παράπονο ενός παρολίγον ποιητή
Απ’ την εμφάνιση μονάχα κρίνουμε την εξωτερική:
Αλλόκοτα αν δε σκέφτομαι, μορφή ας έχω εκκεντρική.
Οπότε τόσο μάκρυνα τις τρίχες μου της κεφαλής
Που δε θα μ’ αναγνώριζε κι η μάνα μου ακόμη,
Ώσπου σ’ ένα κλαμπ μια γυναίκα λέει κοντολογίς,
Καθώς περνούσα αποκεί,
«Βρε βρε, καλώς την, τη Σαλώμη…»
Κοιτώ στο βρώμικο το τζάμι με την κορνίζα τη χρυσή,
Και, ω να η Σαλώμη˙ εγώ ήμουν εκεί –
Στολίδια φορτωμένος, βρυκόλακας περίπου,
Με την ψυχή να κρέμεται στα μάτια ζαλισμένη
Σαν τον συλλέκτη κάποιου μυθικού κριτάμου
Στο χείλος πάνω του γκρεμού του λογικού,
Απ’ τ’ επικίνδυνο ατενίζοντας αφ΄υψηλού
Στο χάσμα της ανεμοδαρμένης νύχτας χάμω.
Κι υπάρχει άχυρο στα θυελλώδη μου μαλλιά,
Και ποιητής δεν είμαι: αλλά καμιά απελπισιά!
Με τρέλα θα ζω τα ποιήματα που ποτέ δε γράφω.
Η ήττα της νιότης και άλλα ποιήματα, 1918
Πηγή: Complaint Of A Poet Manqué
Ο ποιητής Άλντους Χάξλεϋ
I’ll madly live the poems I shall never write.
Αν και ο Άλντους Χάξλεϋ (Aldous Huxley, 26 Ιουλίου 1894 – 22 Νοεμβρίου 1963) έγινε διάσημος λόγω των μυθιστορημάτων του Θαυμαστός, Kαινούργιος κόσμος| (Βrave New World, 1932), Το νησί (The Island, 1962) και μελετών του όπως Οι Θύρες της Αντίληψης (The Doors of Perception, 1954), Η τέχνη της ‘Ορασης (The Art of Seeing, 1943), άρχισε τη λογοτεχνική του καριέρα ως ποιητής. Διετέλεσε συντάκτης του λογοτεχνικού περιοδικού Oxford Poetry όπου έγραφε κριτικές, παρουσίαζε ποιητικά ρεύματα και πρόσωπα, και δημοσίευε ποιήματά του. Γεννήθηκε στο Godalming, Surrey, της Αγγλίας και σπούδασε στο Balliol College του Oxford University. Στο λογοτεχνικό σαλόνι του Garsington Manor ανέπτυξε φιλίες με Virginia Woolf, Bertrand Russell, T. S. Eliot και D. H. Lawrence, τα πιο σημαντικά πνεύματα της εποχής του.
Το 1916 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή Ο Φλεγόμενος Τροχός (The Burning Wheel), και το 1917 ένα 16σέλιδο φυλλάδιο με τον τίτλο Jonah, σε 50 αντίτυπα με 12 ποιήματα (τέσσερα γραμμένα στα γαλλικά) που τα έστειλε σε φιλικά πρόσωπα τα Χριστούγεννα εκείνου του χρόνου. Η ‘Ηττα της Νιότης και άλλα ποιήματα (The Defeat of Youth, and other Poems) ήταν η τρίτη του ποιητική συλλογή που εκδόθηκε το 1918, η οποία επίσης περιλαμβάνει μεταφρασμένα από τον ίδιο δυο γαλλικά ποιήματα, το “L’Après-midi d’un faune” του Stéphane Mallarmé (1876) και το “Les Chercheuses de poux” του Arthur Rimbaud (1871), από τους οποίους φέρει επιδράσεις όπως και γενικότερα απ’ τον γαλλικό συμβολισμό. Ακολούθησε η ποιητική συλλογή Leda (Λήδα, 1920) και ύστερα άλλες πέντε. Άλλοτε έγραφε σονέτα και άλλοτε ποιήματα από 8 μέχρι και 112 στίχους, σε ιαμβικό πεντάμετρο ή τετράμετρο, όπως και κάποια σε ελεύθερο στίχο. Το ύφος του κυμαίνεται απ’ το λυρικό στο σατυρικό με την παρωδία να στρέφεται συχνά εναντίον του ίδιου του ποιητικού υποκειμένου. Στις ποιητικές του συλλογές, εννέα συνολικά, βρίσκουμε συχνά μακροσκελή αφηγηματικά ποιήματα, με έντονους συμβολισμούς, μυστικιστικά και προφητικά οράματα –μελετούσε φιλοσοφίες και θρησκείες, ιδιαίτερα την ινδουιστική όπως και των Ινδιάνων του Μεξικό. Παράλληλα, τον απασχολούσε η χειραγώγηση των ανθρώπων από την εξουσία και πολλά ήταν τα ποιήματά του με κοινωνική και πολιτική σάτιρα.
Ξεκίνησε την εκδοτική του διαδρομή ως «ένας από τους υποσχόμενους νέους ποιητές της εποχής του» όπως έγραφαν οι κριτικοί, αλλά τελικά εγκατέλειψε την ποίηση για το μυθιστόρημα γιατί όπως έλεγε ο ίδιος, η πεζογραφία τού παρείχε «εξαίσια και υπέροχη ελευθερία». Στην ποιητική του εξέλιξη είναι εμφανής η εσωτερική διχογνωμία ως προς το να γράφει ποίηση «σοβαρή» ή να γράφει ποιήματα ανατρεπτικά, σατιρικά, για να σοκάρει τον αναγνώστη. Το έργο του εκφράζει την ηθική και ιδεολογική κρίση της κοινωνίας της εποχής του, αφού βρισκόταν στην καρδιά των δυο παγκοσμίων πολέμων αλλά και των τεχνολογικών εφαρμογών της επιστημονικής εξέλιξης. Για τις αντισυμβατικές για την εποχή του ιδέες και για το ανατρεπτικό της γραφής του, είτε στα ποιήματα είτε στα πεζά του, δέχτηκε αρνητικές κριτικές και πολεμικές στοχοποιήσεις –βιβλία του ως «βλάσφημα» απαγορεύτηκαν κατά καιρούς. Ωστόσο, ο ίδιος βαθιά ειρηνιστής κι ανθρωπιστής παρέμεινε μακριά από συγκρούσεις και αντιθέσεις. Έκανε πολλά ταξίδια σε όλο τον κόσμο μελετώντας φιλοσοφία και πολιτισμούς. Από το 1937 μέχρι το θάνατό του ζούσε στο Λος Άντζελες της Αμερικής. Μέχρι το τέλος της ζωής του (1963) ήταν ευρέως αναγνωρισμένος ως ένας από τους πρωτοποριακούς διανοούμενους. Προτάθηκε για βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 9 διαφορετικές χρονιές.
Αν και με περιορισμένη όραση μετά από ασθένεια σε νεαρή ηλικία, ο Άλντους Χάξλεϋ έγραψε συνολικά πάνω από 60 βιβλία. Εκτός από τα φημισμένα του μυθιστορήματα και δοκίμια, σενάρια και θεατρικά, ταξιδιωτικά κείμενα και ιστορικές μελέτες, έχει εκδώσει και τις εξής εννέα ποιητικές συλλογές:
1916 The Burning Wheel. London: B. H. Blackwell
1917 Jonah. London: Holywell Press.
1918 The Defeat of Youth and other Poems. London: B. H. Blackwell/Greens: Longman.
1920 Leda. London/New York: Chatto & Windus/Doran.
1921 “Love Letter.” The Chapbook. January.
1925 Selected Poems, New York: Appleton (Oxford: Basil Blackwell, 1926).
1929 Arabia Infelix and other Poems. London/New York: Chatto & Windus/Doran.
1931 The Cicadas and other Poems. London: Chatto & Windus/Garden City, NY: Doubleday, Doran & Co.
1943 Orion. San Francisco: The Eucalyptus Press.
1946 Verses and a Comedy. London: Chatto & Windus.
Το 1971, μετά το θάνατό του, συγκεντρώθηκαν όλα του τα ποιήματα σε ένα τόμο με την επιμέλεια του Watt, Donald (ed.) The Collected Poetry. London/New York: Chatto & Windus/Harper & Row.
Ολοκληρώνοντας αυτή την παρουσίαση της πoιητικής του Άλντους Χάξλεϋ, δεν μπορώ να μην συμπεριλάβω την χαρακτηριστική ρήση του από το φημισμένο φουτουριστικό, δυστοπικό του μυθιστόρημα Θαυμαστός Καινούργιος Κόσμος:
«Μα εγώ δεν θέλω άνεση. Εγώ θέλω τον Θεό, θέλω την ποίηση, θέλω τον πραγματικό κίνδυνο, θέλω την ελευθερία, θέλω την καλοσύνη. Εγώ θέλω την αμαρτία.»
“But I don’t want comfort. I want God, I want poetry, I want real danger, I want freedom, I want goodness. I want sin.” Aldous Huxley, Brave New World.
*
ΠΗΓΕΣ για τα ποιήματα:
https://allpoetry.com/Aldous-Huxley
http://www.gutenberg.org/ebooks/author/780
https://somaweb.org/w/huxworks.html#Poetry
ΠΗΓΕΣ για τη ζωή και το έργο:
https://www.ebooks-library.com/author.cfm/AuthorID/760
http://modernistcommons.ca/islandora/object/yale%3A69
https://www.rassias.gr/1087HUXLEY.html
[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.]
