Θεωρώ πως η καλύτερη σπονδυλωτή ελληνική ταινία είναι το ασπρόμαυρο Φορτηγό (1966) του Διονύση Σαββόπουλου. Από τα ποιητικά πλάνα των στίχων του ως και τους τίτλους ακόμα των τραγουδιών, επιδρά πιο δραστικά απ’ ό,τι ο Θίασος λ.χ. του Αγγελόπουλου, μεταφράζει πολύ πιο συμπυκνωμένα και με τη μέγιστη λιτότητα των υλικών μέσων (κιθάρα-φωνή) την εποχή του σε σχέση με τον περίφημο Δράκο του Κούνδουρου ή την Ευδοκία του Δαμιανού, που είναι αληθινοί σταθμοί για τον ελληνικό κινηματογράφο.
Το Φορτηγό είναι μια χειροποίητη ταινία δρόμου των sixties, όχι αμερικάνικη όμως, αλλά καθαρά ελληνική: αποκαλύπτει έμμεσα και υπαινικτικά το μεγαλείο και τις κακουχίες της λαϊκής ψυχής που έχει βγει πληγωμένη από τον εμφύλιο και τυφλωμένη απ’ τα πάθη της πορεύεται με την άγνοια του τραγικού ήρωα βιαστικά και αυτοκαταστροφικά προς τη δικτατορία. Λείπει εδώ η αστική συνθήκη (εκτός από «Τα κορίτσια που πηγαίνουν δυο-δυο»), κυριαρχούν η ύπαιθρος, το χώμα, τα μπουλούκια, η Ζωζώ, τα πουλιά της δυστυχίας· το κορμί μιας τρυφερής επαρχίας και η αθωότητα μιας δεκαετίας. Αθωότητα αποτυπωμένη και στο κείμενο του εξωφύλλου: «Θα ξανακατέβω εκεί στα δέντρα που για πρώτη φορά σε κατάφερα να μου πεις “σ’ αγαπώ”»…
Ο Σαββόπουλος που αγαπήσαμε έγραψε τραγούδια θαυμαστά και δίσκους εξαιρετικούς, όπως Το περιβόλι του τρελού (1969), τον Μπάλλο (1971), το Βρώμικο ψωμί (1972) –μεγαλειώδη θεωρώ και τα Δέκα χρόνια κομμάτια (1975), τον πιο συγγενικό στο Φορτηγό δίσκο, αν κι εδώ πρόκειται για ντοκυμανταίρ, αφιέρωμα σε μια σχεδόν περασμένη πια εποχή. Ο Νιόνιος πρόλαβε πολλές φορές έως σήμερα να επιβεβαιώσει με αμφιλεγόμενες προσωπικές του επιλογές ότι, πράγματι, το όνειρο του Καραγκιόζη μας τρώει και μας σώζει –σε αυτές, πάντως, δεν συγκαταλέγω σε καμία περίπτωση το πολυσυζητημένο Κούρεμα (1989), που, αν εξαιρέσει κανείς «Το Μητσοτάκ», περιλαμβάνει τραγούδια κοφτερής αυτογνωσίας («Μην περιμένετε αστειάκια», «Η αποτυχία της αριστεράς», «Εμείς του 60», «Κωλοέλληνες») και την ονειρική συμπύκνωση μιας ατόφιας θερινής αίσθησης στο «Καλοκαίρι».
Ξαναγυρίζω στο εξώφυλλο του πρώτου του δίσκου και διαβάζω: «Αυτός ο δρόμος είναι πολύ παλιός, αλλά πού θα με βγάλει δεν ξέρω. Γι’ αυτό μη μου πείτε αντίο, πείτε μου καλό ταξίδι. Νύχτα θα διασχίσω τη Θεσσαλία».
Συνεορτάζοντας τα 70 του χρόνια, λέμε στον ωραίο γέροντα ότι είναι ωραίο το ταξίδι που μας χαρίζει.
