frear

Αναζητώντας τον «Χαρισματικό Άνθρωπο». Μια κριτική προσέγγιση της ταινίας «Genius» – γράφει η Ελένη Χρυσουλάκη

Τόμας Γουλφ. Αμερικανός μυθιστοριογράφος, αναδυόμενος στις αρχές του εικοστού αιώνα. Eυρηματικός νους που χάθηκε πάνω στην άνθιση του ταλέντου του. Διακρίθηκε για την ποιητικά ρητορική και λυρική γραφή του, προσιδιάζουσα σε αναπαράσταση αρχαίου δράματος, την ανθρωποκεντρική προσέγγιση στα μυθιστορήματά του καθώς και για τη λογοτεχνική του αμεσότητα. Η πένα του εστιάζει με βαθιά κατανόηση στον πυρήνα κάθε ατομικότητας και τούτο καθότι ο Γούλφ εντρυφεί στη μοναχική κατάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης ως «πυρήνα της κάθε ανθρώπινης εμπειρίας».

Το πρώτο έργο του Τόμας Γουλφ, Γύρνα σπίτι,  Άγγελέ μου, αναγνωρίστηκε ως ένα από τα μεγαλύτερα έργα της αμερικανικής λογοτεχνίας του 20ου αιώνα, και τούτο ερείδεται στην ανάδειξη του αγώνα του πρωταγωνιστή να ανακαλύψει και να διατηρήσει ανυψωμένη την πνευματική του υπόσταση μέσα σε ένα ψηφιδωτό σύγχρονης αμερικανικής εκβιομηχανισμένης πραγματικότητας, που διατηρεί καλά φιμωμένη τη λογική.

Οι A. Scott Berg και John Logan με το βιβλίο Max Perkins: Editor of Genius και τη βιογραφική ταινία Genius, Ένας χαρισματικός άνθρωπος, επιχείρησαν μέσω της 7ης τέχνης να συνθέσουν και να αναδείξουν το ηθικοκοινωνικό πλαίσιο εκείνης της εποχής που έδωσε τα ερεθίσματα στον Τόμας Γουλφ ώστε να ανθίσει το ταλέντο του και να διαμορφώσει τη δική του συγγραφική οπτική. H ταινία Ένας χαρισματικός άνθρωπος τοποθετεί το θεατή χρονικά στα μέσα της δεκαετίας του 1920, οπόταν ο τότε άγνωστος συγγραφέας Τόμας Γουλφ, με αφοσίωση, ζήλο και πάθος αναζητεί εκείνο τον εκδοτικό οίκο που θα δώσει το βήμα στο παρθενικό του μυθιστόρημα. Και το όραμά του θα υλοποιηθεί από το βασικό επιμελητή του εκδοτικού οίκου Scribner, Μαξ Πέρκινς, στο πρόσωπο του οποίου ο Γουλφ θα βρει τον μέντορα και πατέρα του. Ο δε μοναχικός και απορροφημένος στο πνευματικό βάθος και κόπο που απαιτεί το επάγγελμά του, Μαξ Πέρκινς θα βρει στο Γουλφ τον υιό που δεν μπόρεσε να έχει, και μαζί με εκείνον, το απόκρυφο συγγραφικό του πνεύμα.

Η ταινία παρακολουθείται με λογοτεχνικό και ψυχογραφικό ενδιαφέρον, για τον ειρμό της συλλογιστικής, την προσωπικότητα, τις αρετές και τα πάθη του συγγραφέα, μα και για τη σταδιακή αλλοίωση που επιφέρει η δόξα και η επιτυχία στην προσωπικότητα του πρωταγωνιστή. Θέτει στο νου έναν έντονο προβληματισμό για τις ατέλειες που μπορεί να συνοδεύουν έναν «χαρισματικό άνθρωπο». Μήπως το μέτρο της φιλοδοξίας είναι η ματαιότητα; Είναι ισάξια η θυσία των ομορφότερων συναισθημάτων όπως ο έρωτας και η αγάπη, στο βωμό της φήμης και της δόξας;

Ο θεατής τίθεται σε λογική και πνευματική ταλάντευση. Σε διχασμό. Ποιος εν τέλει είναι ο χαρισματικός άνθρωπος; Αρκεί η άμεση και γλαφυρή γραφή, το ταλέντο, η ιδέα;

Το χάρισμα λοιπόν εξασθενεί, όταν μαζί του εξασθενούν και οι αρετές της προσωπικότητας. Ο βασικός πυρήνας στοχασμού του εν λόγω αριστουργήματος, πέρα από την πρόδηλη πραγμάτευση της σχέσης συγγραφέα-εκδότη, είναι η σύνθεση των προσωπικών χαρακτηριστικών ενός ευφυούς και ταλαντούχου ανθρώπου. Στοχάζεται με ένα βαθύ, ρητορικό, φιλοσοφικό τρόπο το νόημα και το σκοπό του προσωπικού πνευματικού αγώνα. Διότι, τι αξία έχει το χάρισμα, όταν περικλείεται από υπέρμετρο εγωισμό, από έλλειψη ηθικών αναστολών και φρονήματος αλτρουισμού; Όταν ερείδεται σε προσωπική φιλοδοξία ενδεδυμένη με το μανδύα του ναρκισσισμού και της απληστίας;

Στην ουσία της η ταινία θέτει με τρυφερότητα τον τραγικό προβληματισμό αναφορικά με τον εν τέλει αληθινά χαρισματικό άνθρωπο, για να καταλήξει στο ότι χάρισμα αποτελεί η συνύπαρξη του ταλέντου με τις θεμελιώδεις ανθρώπινες αρετές της σεμνότητας, εντιμότητας, αλτρουισμού και πνευματικής γενναιοδωρίας (όπως είχε ο πολύτιμος μέντορας και επιμελητής συγγραφικών έργων, Μαξ Πέρκινς). Μοιραία, λοιπόν, η ιστορία θα οδηγήσει τον καθόλα ευγενικό, κοινωνικά αποδεκτό, κεκαλυμμένα εγωκεντρικό και αλαζονικό ταλαντούχο συγγραφέα στην απομόνωση, στη στέρηση του μεγαλείου της πνευματικής ανάτασης και ωρίμανσης, στη στέρηση της ίδιας της ζωής και του πραγματικού σκοπού της, έτσι όπως λίγοι, ταπεινοί, τω όντι χαρισματικοί άνθρωποι έχουν την ικανότητα να πραγματώνουν.

[Πρώτη δημοσίευση στο ηλεκτρονικό Φρέαρ. Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.] 

Σε λίγο καιρό κοντά σας με νέο ηλεκτρονικό τεύχος στο mag.frear.gr

Mag.frear.gr – Τα ηλεκτρονικά μας τεύχη

%d bloggers like this: