Μετάφραση: Ούρσουλα Φωσκόλου
Καταφεύγω, περιστασιακά και για διάφορους λόγους, στο ράφι στο οποίο φυλάω διάφορες μεταφράσεις του έργου του Κ.Π Καβάφη. Τα ποιήματά του φωτίζουν, σε κάθε ταξίδι, ένα μονοπάτι καινούργιο και κρυφό. Αυτή τη δεδομένη στιγμή τα λόγια του μου αποκαλύπτονται όπως ο ίδιος περιγράφει τα «Κεριά»: «χρυσά, ζεστά και ζωηρά». Κεράκια αναμμένα, τα ποιήματά του, απέναντι στα σβηστά κεριά της απελπισίας: «κρύα…λιωμένα και κυρτά».
Θα ‘ναι επειδή τώρα ολοκληρώνω ένα βιβλίο με φόντο τα σύνορα της ουτοπίας, που ανακαλύπτω, τώρα κι όχι νωρίτερα, πόσο ο Καβάφης επιμένει να κοιτάζει μπροστά, όχι γιατί είναι αποκομμένος από την πραγματικότητα, από έναν μάταιο ναρκισσιστικό ιδεαλισμό –ο οποίος εύκολα θα μπορούσε να είναι ο δικός του– αλλά γιατί αναγνωρίζει, σαστισμένος, «τι γρήγορα που η σκοτεινή γραμμή μακραίνει / τι γρήγορα που τα σβηστά κεριά πληθαίνουν».
Ο Καβάφης προπορεύεται των δικών του και παράλληλα αντιτίθεται, επίσης προπορευόμενος, στην απομάγευση που έχει εδραιωθεί μεταξύ μας σαν τρόπος ζωής. Η φωτιά του Προμηθέα δεν άργησε να καταπιεί την Ιστορία για να μας αφήσει τούτα τα μόρια στάχτης με τα οποία δουλεύουμε με κόπο την κάθε μέρα.
Ο ποιητής θα μπορούσε εύκολα να έχει παραδοθεί στην ετυμηγορία της σιωπής, όπως τα σβηστά κεριά είχαν προειδοποιήσει, πρώτον, και ύστερα, να αποδεχτεί πως δεν υπάρχει αρκετό φως για να επιχειρήσει την ανατροπή που συντελείται επάνω στον πίνακα γραφής. Αλλά ο Καβάφης δεν υποτάσσεται στο δόγμα, σε κανένα δόγμα, ούτε σε αυτό του χρόνου, δείχνοντάς μας έτσι τον δρόμο του ποιητή, ή μάλλον το αυθαίρετο κι αιρετικό μονοπάτι της ποίησης και το θεμέλιό της: «Λαλήσωμεν, λαλήσωμεν- σιγή δεν μας αρμόζει / αφού εις το ομοίωμα επλάσθημεν του Λόγου» .
Μολαταύτα, με εκπλήσσει και με καθοδηγεί η οικονομία του ρήματος στον ποιητή της Αλεξάνδρειας. Το έργο του χωρά στην ανοιχτή παλάμη της χήρας που πρόσφερε «πάντα τὸν βίον ὃν εἶχεν» (Κατά Λουκάν 21,4). Μας θυμίζει, έτσι, ότι η ποίηση δεν ανήκει στη λιπαρή αφθονία της ημέρας, αλλά σε κάποια άλλη, λιτή ουσία: στο ελιξήριο που παίρνει κανείς από τα άνυδρα συστατικά της νύχτας. «Ένα κερί αρκεί», μας λέει με εξαιρετική ταπεινότητα και φτώχεια.
Ήρθαν για να του αποδώσουν τιμές όλες οι Σκιές. Σκιές αγάπης είναι οι δικές μας. Μην κρύβετε το διστακτικό του φως «ὑπὸ τὸν μόδιον». Ας σφυρηλατήσουμε όλοι μαζί τη μέγιστη θερμότητά του.
[Το κείμενο του ποιητή Άνχελ Νταρίο Καρρέρο από το Πουέρτο Ρίκο γράφτηκε ειδικά για το Φρέαρ και δημοσιεύτηκε στο πρώτο μας τεύχος.]
