Σταύρος Ζουμπουλάκης, Για το σχολείο, Αθήνα: Πόλις, 2017.
Ο Σταύρος Ζουμπουλάκης αποτελεί εξαίρεση στoν δημόσιο λόγο των διανοουμένων. Δεν είναι κοινωνιολόγος, ούτε ιστορικός, ούτε πολιτικός επιστήμων, ούτε ακαδημαϊκός, ούτε δημοσιογράφος. Ξεκίνησε ως εκπαιδευτικός από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, για να διαβεί το 1999 το Ρουβίκωνα της παρεμβατικότητας σε ομόκεντρο αλλά μεγαλύτερο κύκλο μέσω της ανάληψης της διεύθυνσης στη Νέα Εστία (είναι και αυτός ένας παιδαγωγικός ρόλος). Γι’ αυτό και το βιβλίο του συμπυκνώνει με τρόπο στοχαστικό και καταληπτό, προκλητικό και ευσύνοπτο, τον 20ό αιώνα και την κανονιστική και συγκεντρωτική παράδοσή του. Πόσο αυτό έχει ισχύ σήμερα, στον 21ο αιώνα, σε εποχή interregnum; Τι κρατάμε και τι αφήνουμε από το νεωτερικό μοντέλο του «σκέπτομαι, άρα υπάρχω»; Αφήνουμε απέξω το «συναισθάνομαι, άρα υπάρχω», εντελώς, όπως κάνει ο συγγραφέας; Πώς λύνεις την πολύπλοκη εξίσωση ανάμεσα στον κατακερματισμό των επιστημονικών κλάδων και τη νοσταλγία για τη σαφήνεια του κεντρικού άξονα στο νεωτερικό μοντέλο της επιστήμης; Το βιβλίο, αν μη τι άλλο, προσφέρει μια επιστροφή στο παρελθόν, απαραίτητο βήμα για το μέλλον.
Βρασίδας Καραλής, Realism in Greek Cinema: From the Post-War to the Present, Tauris World Cinema Series, 2017.
Σε αντίθεση με τον Ζουμπουλάκη, ο Καραλής αντιπροσωπεύει το είδος του Πανεπιστημιακού που θα αποτελούσε σημείο αναφοράς, αν ζούσε στον μικρόκοσμο της Αθήνας. Νεοελληνιστής της διασποράς, μετά το εμβληματικό History of Greek Cinema το 2012, καταπιάνεται με ένα ακόμη μεγάλο, πλην όμως ανεξερεύνητο, θέμα της ελληνικής κινηματογραφίας, τον ρεαλισμό. Διατρέχοντας την ιστορία του κινηματογράφου μας μέσα από έναν συνδυασμό περιοδολόγησης και σκηνοθετικής υπευθυνότητας, διαφορετικών μεθοδολογικών εργαλείων, διαβλέπει πέρα από την κλειστή και μικρή αγορά, και πίσω από τα κομματικά πάθη, τα προσωπικά μίση, και τον θεσμικό φαβορατισμό, τον πλούτο του σινεμά. Η ματιά του απόδημου Έλληνα αποδεικνύει για ακόμη μια φορά πόσο η ταυτότητά μας προάγει την αδυναμία να διακρίνουμε λεπτομέρειες, διαφορές και κυρίως να δούμε την γενική εικόνα.
Άλκηστις του Ευριπίδη (Εθνικό Θέατρο), Πέρσες (Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου).
Εγγεγραμμένες στο νου, στο μυαλό και στο σώμα είναι και οι δύο παραστάσεις του καλοκαιριού του 2017. Σωματική, ροκ, και κωμικοτραγική η Άλκηστις, ρυθμική, ραπ, και μάτσο η τραγωδία των Περσών. Αμφότερες διαμοιράζονται το χαρακτηριστικό της πλήρους υποταγής του σώματος στον ρόλο εκ μέρους των ηθοποιών. Στην πρώτη τα μέλη του χορού σαν ηλεκτροφόρα ιόντα απωθούνται και έλκονται από τον τάφο, ενώ στους Πέρσες η μυσταγωγική εικοσάλεπτη δόνηση του σώματος της Άτοσσας (Καραμπέτη) οδηγεί στην έκσταση. Αμφότεροι οι σκηνοθέτες αντιπροσωπεύουν δύο διαφορετικές ματιές. Η μία γυναικεία (σε σκηνοθεσία της Κ. Ευαγγελάτου) αισθαντική και βίαιη, η άλλη αντρική (σε σκηνοθεσία του Α. Μπινιάρη) υποταγμένη στην αρρενωπότητα του χορού. Η σκηνοθέτης με μία σύλληψη που ξεκινά από το κείμενο, συνομιλεί με όψεις του ευρωπαϊκού πολιτισμού (συνομιλία με τσίρκο, κουίρ αισθητική) για να καταλήξει στο κείμενο του Ευριπίδη, ο σκηνοθέτης με μια δόνηση που εκκινεί από τα υπόγεια ρεύματα της ελληνικής ρυθμικότητας του λόγου και της μουσικής για να φτάσει στην υπερβατική σκηνή του φαντάσματος, μνημείο σκηνοθεσίας και υποκριτικής. Ευχή: αυτές οι παραστάσεις θα έπρεπε να κινηματογραφούνται σε υψηλή ανάλυση (HD) και να διαμοιράζονται διαδικτυακά σε όλα τα σχολεία. Το μάθημα της Αρχαίου Δράματος χρειάζεται οπτικοακουστική υποστήριξη από σκηνοθετικά αριστουργήματα.
Documenta 14
Η μετάβαση από το κέντρο (Κάσσελ) στην περιφέρεια (Αθήνα- αυτός ήταν εξ αρχής ο σκοπός) ανέδειξε τον προβληματισμό για τα όρια της εννοιολογικής τέχνης και την δικτατορία των επιμελητών και των ειδικών (τα ίδια αισθητικά αδιέξοδα εντοπίζονται και στο σινεμά). Ανάμεσα στα δύο στριμώχνεται ο μέσος θεατής, άλλοτε ασθμαίνοντας και άλλοτε χαρίεις για την αισθαντικότητα του έργου τέχνης.
*****
[Όπως κάθε χρόνο, από τα Χριστούγεννα μέχρι και το τέλος των γιορτών δημοσιεύουμε τις λίστες των συνεργατών μας για τα δικά τους αγαπημένα από τη χρονιά που φεύγει: καταγράφονται βιβλία, μουσικές, ταινίες, παραστάσεις, ό,τι μας άρεσε απ’ το έτος που πέρασε. Δεν πρόκειται για λίστες με “τα καλύτερα του 2017” –τα πνευματικά γεγονότα δεν μπορεί να κατατάσσονται με τέτοιο τρόπο–, αλλά γι’ αυτά που κατά την υποκειμενική κρίση των γραφόντων αξίζει ίσως να προσεχτούν περισσότερο.]
Δείτε τα περιεχόμενα της έντυπης έκδοσης εδώ.
